Dünyanın 50 QHT-nin "Amuldağ" qızıl yatağına səfərini kim təşkil edəcək....
Elman Cəfərli: “Ekoloqlarımızın israrlı tələbləri və beynəlxalq təşkilatların çağırışı müsbət nəticə verə bilər”
Məlum olduğu kimi, 22 ölkədən 49 qeyri-hökumət təşkilatı və ekofəal Ermənistanın dağ-mədən sənayesində beynəlxalq ekoloji norma və standartları pozaraq həyata keçirilən işlərin dünyanın ekosistemini pozmasına dair bəyanat yayıb.
Onlar Cənubi Qafqaz regionu üçün ekoloji ədalət tələb edir. Bəyanatda deyilir ki, xarici ölkələrin vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları və fəalları Ermənistan Respublikasının dağ-mədən sənayesində beynəlxalq ekoloji norma və standartları pozaraq həyata keçirilən işlərin ekologiyaya vurduğu ciddi ziyanla bağlı dərin narahatlıq keçirir: “Ermənistanın mədən sənayesi transsərhəd çayları çirkləndirməklə Şərqi Avropadan Mərkəzi Asiyaya qədər geniş coğrafiyada bir sıra ekoloji problemlərə səbəb olmaqda davam edir. Biz, Ermənistan hökumətini və Ermənistanın dağ-mədən sənayesi müəssisələrinin məxsus olduğu özəl şirkətləri həmin müəssisələrdə təftiş, qiymətləndirmə və monitorinq işləri aparmaq üçün ekologiya və sağlamlıq sahəsində ixtisaslaşmış beynəlxalq ekspertlərə, o cümlədən qonşu ölkələrdən olan ixtisaslaşmış QHT-lərə şərait yaratmağa çağırırıq”.
Maraqlıdır, beynəlxalq QHT-lər “Amuldağ” yatağındakı vəziyyətlə necə tanış ola bilər? Onlar Amuldağ yatağında monitorinq apara bilərmi?
“Beynəlxalq konvensiyalara əsasən, Ermənistam hökuməti Amuldağ yatağında Azərbaycanın və digər xarici ölkələrin ekoloji və səhiyyə yönümlü QHT-lərinin monitorinq aparmasına şərait yaratmağa borcludur”
“Yaşıl Dünya” Ekoloji Maarifləndirmə İctimai Birliyinin sədri Elman Cəfərli “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, Ermənistandakı Amuldağ qızıl yatağının ekoloji normalardan kənar istismarı bütün Cənubi Qafqazın ekosistemini təhdid edir. Qızıl yatağının istismarı nəticəsində ətrafda olan bütün çaylar, su ehtiyatları radioaktiv maddələrlə çirkləndirilir: “Ermənistanın dağ-mədən sənayesində beynəlxalq ekoloji norma və standartları pozaraq həyata keçirilən işlər qlobal miqyasa ekosistemin pozulmasına gətirib çıxara bilər.
Beynəlxalq konvensiyalara əsasən, Ermənistan hökuməti Amuldağ yatağında Azərbaycanın və digər xarici ölkələrin ekoloji və səhiyyə yönümlü QHT-lərinin monitorinq aparmasına şərait yaratmağa borcludur.
Ötən il Ermənistan sərhədyanı bölgədə, Arazdəyəndə ABŞ şirkəti ilə birgə 70 milyon dollarlıq iri metallurgiya zavodu inşasına başlayıb. Azərbaycanın müvafiq dövlət qurumları və vətəndaş cəmiyyəti institutları buna etiraz etdi. Ermənistan bu zavodu inşa etməklə beynəlxalq konvensiyaları kobud şəkildə pozdu. Qeyd edək ki, BMT Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri ekoloji, sosial və iqtisadi problemlərin həlli üçün hərtərəfli çərçivə təqdim edir. BMT-yə üzv dövlətlər təmiz hava, təhlükəsiz içməli su və sanitariya kimi amilləri sağlamlığın ətraf mühit amilləri kimi tanıyıb. Eyni zamanda, BMT təmiz, sağlam və davamlı ətraf mühiti əsas insan hüququ kimi tanıyır. Lakin Ermənistan bu ekoloji cinayətləri törətməklə, BMT-nin Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinin tamamilə əleyhinə çıxış edir. 1991-ci ildə qəbul olunmuş Espo Konvensiyasına hər hansı sənaye müəssisəsinin ətraf mühitə təsirinin hərtərəfli qiymətləndirilməsi aparılmalıdır. Tikinti ilə bağlı qiymətləndirmə sənədi ekoloq ekspertlərin rəyi nəzərə alınmaqla nəzərdən keçirilməlidir”.
Ekspert hesab edir ki, beynəlxalq təşkilatlar Ermənistanı məsuliyyətə dəvət etməlidir. İrəvan dağ-mədən sənayesi müəssisələrinin qapılarını ekoloji monitorinqlər üçün açmalıdır, ekoloji normalar nəzərə alınmadan istismarı aparılan Amuldağ yatağındakı işlər dərhal dayandırılmalıdır: “Fikrimizcə, ekoloqlarımızın istrarlı tələbləri və beynəlxalq təşkilatların çağırışı müsbət nəticə verə bilər. Çünki ötən il bizim etirazımızdan sonra Arazdəyəndə ABŞ şirkəti ilə birgə 70 milyon dollarlıq iri metallurgiya zavodunun inşası dayandırıldı”.
Günel CƏLİLOVA
