Azərbaycanda insan hüquqları siyasəti AŞPA-ya xoş gəlmək üsulu deyil...

2001-ci ildə Azərbaycan müəyyən çək-çevirdən sonra Avropa Şurasının Parlament Assambleyasına üzv qəbul ediləndə ölkədə, demək olar ki, bütün siyasi qüvvələr bundan məmnun qalmışdı.

İqtidar düşərgəsi bu fikirdəydi ki, nüfuzlu Avropa qurumunun tamhüquqlu üzvü olmaq ərazisinin 20 faizi işğal altında olan ölkəyə yeni və nüfuzlu bir tribuna qazandıracaq, bu qurum çərçivəsində ərazü bütövlüyü və sərhəd toxunulmazlığı məsələsini qaldıraraq, Qarabağ münaqişəsinin beynəlxalq konvensiyalara uyğun həll olunmasını təmin etmək mümkün olacaq.

Müxalifət düşərgəsi də gözləyirdi ki, ölkənin AŞPA-da təmsil olunması Azərbaycan həqiqətlərinin Avropa miqyasında səslənməsi ilə yanaşı, ölkədə demokratiyanın bərqərarı istiqamətində irəliləyişlər etmək, insan haqları xüsusunda durumu yaxşılaşdırmaq üçün daha real rıçaqlar əldə ediləcək.

Ancaq AŞPA rəhbərliyinin  hesabatları  heç də adekvat olmurdu. Həmməruzəçilərin hesabatları bir kənara qoyulur, AŞPA-nın yekun bəyanatında Azərbaycanın “düzgün yolda olduğu, irəliyə doğru növbəti addım atdığı” qeyd edilirdi. Azərbaycan 3 il 3 ay öncə öz ərazi bütövlüyünü bərpa edəndən sonra, bir çox başqa Avropa qurumları kimi, AŞPA-nın da əsl  siması üzə çıxdı.

AŞPA-nın yadına yenə insan haqları və demokratiya düşdü. Bu bəhanələrlə  AŞPA Azərbaycana əvvəllər də  təzyiqlər edirdi. Azərbaycan AŞPA ilə əlaqələrini kəsdi. Bundan sonra  AŞPA  olmadan Azərbaycan bu dəyərlərin qorunmasını, təbii ki,  təmin edəcək və bununla Avropa institutlarına nəyi sübut etmiş olacaq?

AŞPA-nın hazırkı qərarının insan hüquqları ilə heç bir əlaqəsi yoxdur… 

Hazırda AŞPA Azərbaycana diş qıcayır, əzələ nümayiş etdirir. Bu yanaşması ilə də özünü dünyanın gözü qarşısında biabır edir. Əslində Azərbaycan üçün nəinki AŞPA-da səsinin dondurulması, bu qurumun özü belə heç bir əhəmiyyət kəsb etmir. Azərbaycana qarşı atılan bu kimi addımlar ilk deyil. Müşahidələr göstərir ki, hələ bu cür addımlara davam edəcəklər. Təsadüfi deyil ki, sözügedən qurum müxtəlif ölkələrin Avropa Parlamentinə düşə bilməyən islamofob və türkofob təfəkkürlü nümayəndələrinin düşərgəsinə çevrilib. Rəsmi  Paris indi də Almaniya ilə birlikdə AŞPA-da Bakıya qarşı təzyiqlərə başladı.

Bakı AŞPA-ya üzv olandan, yəni 2001-ci ildən indiyədək bu təşkilatdan ermənipərəst mövqe görüb. Bu mövqe indi də var və bu, AŞPA-nın qış sessiyasının ilk iclasında Azərbaycan nümayəndə heyətinin etimadnaməsinin təsdiqlənməməsi tələbi, müzakirə zamanı nümayəndə heyətimizin səsvermə hüququnun məhdudlaşdırılması məsələsində bir daha özünü büruzə verdi.

Amma fakt budur ki, AŞPA-nın hazırkı qərarının insan hüquqları ilə heç bir əlaqəsi yoxdur və bu, öz suverenliyi və ərazi bütövlüyünü bərpa etmiş Azərbaycana qarşı sadəcə qisas cəhdidir. 

Bu gün insan haqları bir alətə çevrilmiş məsələdir… 

Bir daha sübut olunur ki, Avropa Şurası bu gün islahatlara ehtiyacı olan bir təşkilatdır. Avropa Şurasının problemləri çoxdur - həm maliyyə, həm dəyərlər, həm ikili standartlar problemləri var. Yəni Avropa Şurası Avropanın işərisində olan problemləri özündə əks etdirir. Bütün Avropada olduğu kimi bu təşkilat da mütləq islahatlara getməlidir. 

Azərbaycanda insan haqları qorunub, qorunur və bundan sonra da qorunacaq. Təəssüflər olsun ki, həm Avropada, həm dünyada insan haqlarını alətə çevirib dövlətə qarşı istifadə edirlər. Biz gərək real insan haqları problemləri ilə yanaşı, insan haqlarından istifadə olunub dövlətə təzyiq edilən siyasəti ayıraq. Onda normal şəkildə insan haqları haqqında söhbət etmək olar. Təəssüflər olsun ki, bu gün insan haqları bir alətə çevrilmiş məsələdir, siyasi oyunlarda istifadə olunan bir məsələdir. Bu da real insan haqlarını müdafiə anlamına gəlmir.

Mütləq şəkildə iki sənədin əhəmiyyətini qeyd etməliyik 

Azərbaycan bu dəyərləri AŞPA-ya görə qorumayıb. Demokratiya, tolerantlıq, multikulturalizm Azərbaycanın öz daxilindən gələn siyasətdir. Müasir mərhələdə Azərbaycanda insan hüquq və azadlıqlarının qorunması istiqamətində həyata keçirilən dövlət siyasətinin üstünlüklərindən bəhs edərkən mütləq şəkildə iki sənədin əhəmiyyətini qeyd etməliyik. Bunlar ölkə Prezidenti İlham Əliyevin 28 dekabr 2006-cı il tarixində imzaladığı “Azərbaycan Respublikasında insan hüquqlarının müdafiəsi üzrə Milli Fəaliyyət Planı” və 2011-ci il dekabrın 27-də imzalanmış “Azərbaycan Respublikasında insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsinin səmərəliliyini artırmaq sahəsində Milli Fəaliyyət Proqramı”dır.

Bütün bunların nəticəsi olaraq deyə bilərik ki, Azərbaycanda insan hüquq və azadlıqları dövlət səviyyəsində tam təmin olunub. Bu məsələ hər zaman xüsusi olaraq diqqət mərkəzindədir.

İnsan hüquq və azadlıqlarının təmin edilməsi müasir dünyada demokratik inkişafın ayrılmaz hissəsinə çevrilməklə, vətəndaş cəmiyyətinin başlıca meyarlarından biri  sayılır. İnsan hüquqları ləyaqət, ədalət, bərabərlik, hörmət və müstəqillik kimi ortaq dəyərlərə əsaslanır. Bu dəyərlər qanunla müəyyən edilir və qorunur.

Bütün sivil dövlətlərdə ümumi qayğı və məsuliyyət predmeti kimi nəzərdən keçirilən bu meyarlar müstəqil Azərbaycan Respublikasının ictimai-siyasi həyatında da yer tapır.

Məhəmmədəli QƏRİBLİ
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.