Dilican da tarixən bizim olub - erməniləri qızdıran fakt...
Qasım Hacıyev: "Dilican tarixi Azərbaycan torpağıdır, onun ermənilərə verilməsi tarixi də məlumdur"
Qərbi Azərbaycan tarixinin, oradakı tarixi abidələrin, qədim məbədlərin, bir sözlə, xristian alban, türk irsinin öyrənilməsi və tanıdılması Ermənistanda ciddi narahatlıq doğurur. Bilirik ki, Qərbi Azərbaycan ərazisi alban vəngləri-məbədləri ilə zəngindir.
Loru mahalında, Allahverdi rayonunda yerləşən Ağarçin məbədi ilə bağlı Azərbaycan tədqiqatçılarının üzə çıxardığı faktlar, onun əsl alban məbədi olduğunu sübut etməsindən rahatsız olan erməni mətbuatı yenə də bizə qarşı hücum təşkil edib, eyni zamanda da Azərbaycanı "ərazi iddiasında" ittiham edir. Guya ki, Dilicanda yerləşən bu abidə, məbəd "ermənilərə aid imiş".
“Hayk Mədəniyyət Ombudsmanı” Ovik Ovanesov iddia edir ki, guya Ağarçin "erməni məbədidir". O, saxtakarcasına iddia edib ki, guya onu azərbaycanlılar "saxtakarlıq obyektinə çevirib" .
Azərbaycan tədqiqatçılarının Dilican və Ağarçin kəndini (kəndin adını erməniləşdirilib Haqartsin qoyublar - İ. S) tarixi Azərbaycan yaşayış məntəqələri, Ağarçin monastır kompleksini isə alban məbədi kimi təqdim etməsi bunları yaman yandırıb. Dilicana və başqa ərazilərimizə yiyələndikləri bəs deyil, hələ kəndlərin, məbədlərin adlarını da erməniləşdiriblər.
Dilican tarixi Azərbaycan ərazisidir. Mənbələrə görə, Ermənistan Sovet imperiyası dövründə, 1922-ci ildə Göyçə və Dilican əraziləri və başqa torpaqlar ermənilərə verilib.
Qazax qəzasının Dilican bölgəsi Azərbaycandan qoparılıb Ermənistan Respublikasını təşkil etmək üçün ermənilərə bağışlanıb.
Yazılanlara görə, Dilican 1826-cı ilədək Qazax mahalının kəndlərindən biri olub. O, 1919-cu ilədək Azərbaycanın tərkibində Qazax-Dilican qəzası adlanırdı. İyirminci illərdə qəza ləğv edildi, rayon yaradıldı. Sonra da Dilicanın adını dəyişib “Krasnoye selo” (yəni Qırmızı kənd) qoydular. Halbuki, Ermənistanda sovet hakimiyyəti yarananadək Dilican Gəncə quberniyasının Qazax qəzasının tərkibində idi.
Məlumata görə, Dilican rayonunda 21 azərbaycanlı, 8 erməni kəndi vardı. 1951-ci il martın 19-da verilən fərmanla Dilican rayonu İcevanla, Əzizbəyov rayonu Mikoyan rayonu ilə, Ələyəz rayonu Abaranla, Qarabağlar rayonu Vedi ilə, Qukasyan rayonu Amasiya ilə birləşdirilmişdi. Kadr məsələləri həll edildikdən, yəni azərbaycanlı kadrlar müxtəlif üsullarla vəzifələrdən çıxdaş edildikdən sonra bəzi rayonları sonralar yenidən ayırmışdılar. Yada salaq ki, azərbaycanlılar yaşamış Qaraqoyunlu mahalının bir hissəsi bu ərazidə yerləşir. Qaraqoyunlu mahalının digər hissəsi isə Göyçə mahalının Çəmbərək rayonu (indiki Krasnoselsk) ərazisində yerləşir. Bu barədə mətbuatda yazılıb.
"Ermənilərin Dilicanda heç bir tarixi irsi olmayıb, çünki onlar o torpaqlara çox-çox sonralar gəliblər"
AMEA-nın Qafqazşünaslıq İnstitutunun Qafqaz tarixi şobəsinin müdiri, professor Qasım Hacıyev "Bakı-Xəbər"ə şərhində bildirdi ki, ümumiyyətlə, təkcə Dilican yox, indiki Ermənistanın bütün torpaqları - İrəvan, Vedibasar, Çuxursəd və başqaları hamısı tarixi Azərbaycan əraziləridir:" Bunu onların adları da təsdiqləyir. Qərbi Zəngəzur, Dilican dərəsi və digər torpaqların hamısı Azərbaycan torpaqlarıdır. XIX əsrin birinci yarısından ermənilər ora gəlib. Ondan əvvəl heç o ərazilərdə toplam 100 nəfər erməni olmayıb. Ermənilər orada kütləvi şəkildə yaşamayıb. Bu torpaqlarda ermənilərin heç bir tarixi irsi, abidəsi, mədəniyyəti ola bilməz. Ona görə də, bir daha deyirəm, Qərbi Azərbaycandakı bütün tarixi abidələr Azərbaycan xalqına məxsusdur, o torpaqlar Azərbaycan torpaqlarıdır. Bu ərazidə Ermənistan yaradıldığına baxmayaraq XIX əsrə qədər olan irs Azərbaycan-türk xalqına mənsubdur. Bu səbəbdən də ermənilərin o abidələrə, vənglərə, məbədlərə iddiaları onların saxtakarlığından və öz kölgələrindən qorxmaqlarından ibarətdir. Bilirsiz ki, o torpaqlar haqda cənab Prezident dəfələrlə açıq fikirlər bildirib. Bu gün soydaşlarımızın ora qayıtmaq məsələsi çox aktualdır.
Onlar bilirlər ki, Azərbaycan xalqı gec-tez öz tarixi torpaqlarına qayıdacaq. Təbii, onlar heç cür istəmirlər ki, azərbaycanlılar öz el-obasına qayıtsın. Odur ki, bu cür yalan, saxtakarlıq dolu iddialar irəli sürürlər".
Q.Hacıyev vurğuladı ki, Qərbi azərbaycanlıların geri qayıdış məsələləri ermənilərin bütün əməllərini ifşa edir. Onların Azərbaycana qarşı əsassız iddialar səsləndirməsinin kökündə Qərbi Azərbaycana qayıdışın qarşısının alınması dayandığını deyən Q. Hacıyev bildirdi ki, ermənilərin nə apardıqları mənfur siyasət, nə də onların xaricdəki havadarları, beynəlxalq qurumlardakı dəstəkçiləri bu prosesin qabağını ala biləcək. "Dilican tarixi Azərbaycan torpağıdır, onun ermənilərə verilməsi tarixi də məlumdur. Ermənilərin Dilicanda heç bir tarixi irsi olmayıb, çünki onlar o torpaqlara çox-çox sonralar gəliblər. Bu gün isə bizim abidələrə qarşı əsassız iddialar irəli sürürlər. Azərbaycanı "ərazi iddiasında" ittiham edən ermənilər heç olmasa dönüb arxaya baxsınlar, görsünlər ki, işğalçı kimdir. Azərbaycan dövlətinin heç kəsin ərazisində gözü yoxdur, sadəcə azərbaycanlıların o torpaqlara qayıtmaq haqqı var. Bu təmin olunmalıdır" - deyə Q.Hacıyev qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
