Makron və Paşinyan Putinin “əlinə oynayır”?
Rəhmətlik Mirzə Fətəli Axundovun məşhur komediyasındakı fransız botanik müsyo Jordan obrazı hazırkı Fransanın tam “əyninə” biçilib. Həmin komediya əsərindəki hadisələr 1850-ci illəri əhatə edir. Bu gün isə 2024-cü ilin ilk ayıdır. Bugünkü Fransa hakimiyyəti o zamanlar Qarabağda “çör-çöp” axtaran, dərman bitkilərinin sehrinə düşən Müsyo Jordanın sanki varisi rolunda çıxış edir. Düzdür, müsyö Jordan o zaman Qarabağ torpaqlarında bitki axtarışında idi. Emmanuel Makron hakimiyyəti isə bu gün Qarabağda yenidən qan töküləməsinin yollarını axtarır. Avropada erməni diasporunun qalası sayılan bu ölkə heç vaxt olmadığı qədər erməniləşib. əvvələlər Yelisey sarayındakı Fransa rəhbərləri mümkün qədər balansı qorumağa, Qafqazdakı əsas ölkə ilə münasibətləri korlamamağa çalışırdılarsa, E.Makron kabineti bunun tam əksini edir. Rəsmi Paris 44 günlük zəfər müharibəsində Azərbaycana məğlub olan, kaputiliyasiya sazişinə imza atan Ermənistanı sülh əvəzinə yenidən müharibəyə sürükləyir. Özü də bunu açıq-aydın reallaşdırır. Ermənistana ötürülən silahlar, hərbi sazişlər Fransanın Azərbaycan əleyhinə açıq siyasətə start verdiyini büruzə verir. E.Makron bəs niyə bu qədər erməniləşib və yaxud Azərbaycan əleyhinə niyə diş qıcayıb?.
İlk növbədə regionda güclənən Türkiyə-Azərbaycan faktoru Fransanı açıq və aqressiv siyasət aparmağa sövq edir. Amma Yelisey sarayı bu məsələdə tək deyil, yaxud bu təxribatları özbaşına planlaşdırmır. Bu gün Azərbaycan əleyhinə təxribat siyasətində onunla bir cəbhədə dayanan xeyli qüvvə mövcuddur. Təsəvvür edin ki, Avropa İttifaqı “Sülh Fondu”nun dəstəyi ilə Ermənistanı “özünümüdafiə məqsədi ilə silahlandırmaq” fikrini açıq-aydın bəyan edib və artıq bu işin “texniki tərəfləri” üçün Ermənistanda Aİ-nın ofisi fəaliyyətə başlayıb. Dəhşətli vəziyyətə baxın: bütün günü “demokratiya”, “sülh” deyuib bağıran Aİ, heç bir lüzum olmadığı halda, əlində Azərbaycanın Ermənistana hücum edəcəyinə dair bircə faktın mövcud olmadığı şəraitdə Ermənistanı silahlandırmaqla məşğuldur və bunu qanuniləşdirir də . Bu işdə Aİ və Fransanın yanında Tehrandan tutmuş Dehliyə qədər bir çox paytaxtlar da yer alırlar. Regionda sülhdən başqa nəyə desən maraqı olan istənilən qüvvə Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin baş tutmaması üçün nəyə desən gedərlər...
Amma E.Makronun Cənubi Qafqazda Ermənistan üçün belə açıq şəkildə “xaç atası” roluna sarılması təkbaşına olunası iş deyil. Yuxarıda Aİ, Tehran və Dehlinin də E.Makronun “yol yoldaşları” olduqlarını qeyd etmişdik. Amma Cənubi Qafqazda Rusiyanın razılığı olmadan belə işlərə qol qoymaq qəti inandırıcı deyil. Nə qədər zəifləsə də, Qərbin Ukraynada yaratdığı müharibə oyununda nə qədər qüvvə və nüfuz itirsədə, Rusiya Rusiyadır. Diqqət edək: Fransa nə qədər BMT Təhlükıəsizlik Şurasınıpn 5 daimiü zvündən biri olsa da, nüvə dövləti kimi çıxış etsə də keçmiş sovet ərazilərində Rusiyanın maraqlarına zidd bircə addım belə atmaq gücündə deyil. Hələ o ki qalsın Fransa dövlətinin başında E.Makron kimi xaraktersiz, diletant biri dayana.
Qorxusundan Kremldə Vladimir Putinin qarşısında günahkar uşaq kimi başıaşağı dayanan, Rusiya liderinin adam yerinə qoymayıb masanın aşağı tərəfində əyləşdirib təhqir etdiyi bu adamın Moskvaya qarşı Ermənistan üzərindən oyun oynayacağı qəti ağlabatan iş deyil. Görünür ki, Rusiya bir tərəfdən Azərbaycan və Türkiyə ilə dost münasibət sərgiləsə də, arxa tərəfdə Cənubi Qafqazda öz mövqelərini və təsir imkanlarını saxlamaq üçün həm sülh müqaviləsini əngəlləmək, həm də Qarabağda bitmiş sayılan qanlı münaqişəni yenidən alovlandırmaq üçün Fransadan “yardımçı aktyor” kimi istifadə edir. Çünki məhz Rusiyanın, şəxsən Vladimir Putinin təşəbbüsü ilə 2020-ci ilin noyabrında imzalanan sənədin əksinə olaraq bu gün Fransanın meydanda var-gəl etməsi Moskvanın razılığı olmadan qeyri-mümkündür. Belə görünür ki, Rusiya da əsrlərdir öz maraqları üçün istifadə etdiyi “Qarabağ kartı”nın yox olması ilə razılaşa bilmir. Sanki regionda marağı olan supergüclr Qarabağda qan əvəzinə sülh deyil, sülh əvəzinə qan variantının işə salınması üçün qolları çırmayıblar.
Üstəgəl bu məsələdə İran da Fransa və Rusiyanın yanında yer alır. Nikol Paşinyanın uzun-uzadı “naz-qəmzədən” sonra MDB Sammitinə qoşulması, təzə kepkası ilə şəxsən V.Putinin köksünə baş qoyması böyük oyunun hiss ediləcək epizodudur. Ermənistan heç vaxt Rusiyadan qopa bilməz, bu sadəcə mümkün deyil! Məhz indiki geosiyasi mərhələdə Türkiyə ilə yaxınlaşmağa məcbur olan Moskva, eyni zamanda Cənubi Qafqazdakı əsas əlaltısını da yaddan çıxarmır. E.Makron və N.Paşinyan bu işdə onun ən yaxın köməkçiləridir. Rusiya həm “sülh” deyir, həm də müharibəni əldən buraxmır...
Mətləb Salahov
