AMEA institutlarının adları dəyişdi - işləri də dəyişəcəkmi...
Fərhad Quliyev: “Yeni dövrdə bizim institutun istiqamətlərində ciddi dəyişikliklər gözlənilir”
AMEA-nın iki institutunun adı dəyişdirilib. Bununla bağlı Baş nazir Əli Əsədov qərar imzalayıb. Qərara əsasən, Abbasqulu Ağa Bakıxanov adına Tarix İnstitutu Abbasqulu Ağa Bakıxanov adına Tarix və Etnologiya İnstitutu, Arxeologiya, Etnoqrafiya və Antropologiya İnstitutu Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu adlandırılıb.
Bu ad dəyişikliyi institutlarda hansı məzmun dəyişikliyinə yol açacaq? Etnoqrafiya bölməsi Arxeologiya İnstitutundan ayrılıb Tarix İnstitutunamı verilib? Hər iki institutun həyatında nə kimi yeniliklər olacaq? Nələr dəyişəcək?
Sualımızı hər iki instituta ünvanladıq.
“...Konkret nəzərdə tutduğumuz bir proqram-layihəmiz mövcuddur ki...”
AMEA-nın Arxeologiya və Antropologiya İnstitutunun direktoru, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Fərhad Quliyev institutun yeni adı ilə bağlı “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, ayrı-ayrı ölkələrdə məsələyə müxtəlif yanaşmalar var. “Bizim də ölkəmizdə hazırda mövcud şəraitə uyğun cəmiyyətin yeni tələbləri var ki, Azərbaycanda həm arxeologiya, həm də antropologiya elmi vəhdət şəklində birgə elmi-tədqiqata cəlb edilməlidir. Nəzərdə tutmuşuq ki, Nazirlər Kabinetinin yeni qərarına uyğun olaraq gələcəkdə institutda tədqiqatların vəhdət formada təşkili üçün yeni mövzular gündəmə gətirilsin. Əvvəla onu deyim ki, bu gün fiziki antropologiya elm sahəsi bizim əsas hədəflərimizdən biridir. Çünki Azərbaycanda məhz bu sahə, demək olar ki, zəif inkişaf edib, bu sahə üzrə mütəxəssislər çox azdır. Biz məhz fiziki antropologiya elm sahəsinin ölkəmizdə vacibliyini nəzərə alaraq bütün arxeoloji tədqiqatlarda bu sahənin tədqiqatçılarının iştirak etməsini nəzərdə tuturuq. Məqədimiz odur ki, bu sahənin mövzusu ilə bağlı bütün tədqiqatlar eyni formatda təşkil olunsun”-deyə F.Quliyev qeyd etdi. F.Quliyevin sözlərinə görə, əsas məqsəd gələcək tədqiqatlarda həm fiziki antropoloji, həm də sosial antropoloji tədqiqatları vəhdət şəkilində ümumən arxeoloji tədqiqatların tərkib hissəsinə çevirmək və tədqiqatda bunların kompleks formatını təşkil etməkdir.
O bildirdi ki, bu gün cəmiyyətimizi, xalqımızı, dövlətimizi düşündürən yeni aktual mövzular var ki, onlar bizim tariximizin ən qədim dövrlərinə, orta əsrlər çağlarına, günümüzə aiddir. İnstitut direktoru qeyd etdi ki, postkonflikt dövründən sonra arxeoloqların, antropoloqların qarşısında yeni hədəflər var. “İşğaldan azad olunan ərazilərdə Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyasın fəaliyyətində məhz bizim arxeolqların və antropoloqların iştirakı və digər məsələlər bizim institutun qarşısında yeni mövzular və yeni vəzifələr, hədəflər müəyyən edir.
Artıq demək olar ki, yeni dövrdə bizim institutun istiqamətlərində ciddi dəyişikliklər gözlənilir. Bu gün də qəbul olunmuş qərar əsasında institutun adının dəyişdirilməsi də bizim gələcək gözləntilərin nəticələrinə hesablanıb. Biz artıq Azərbaycanda vəhdət təşkil edən, kompleks tədqiqatları özündə cəmləşdirən bir neçə problemin bir neçə aspektdə öyrənilməsini təmin edə biləcək fəaliyyətin təşkilinə qədəm qoyuruq. Bu baxımdan, az da olsa, bu sahədə mütəxəssislərimiz var. Əsas o mütəxəsisləri ön plana çıxarmaq, onların öz potensiallarını üzə çıxarmaları, fəaliyyətləri üçün işin düzgün təşkil edilməsinə, gələcəkdə yeni kadrların hazırlanmasına və onların məhz yeni istiqamət üzrə çalışmalarına nail olmaqdır. Bu istiqamətdə konkret nəzərdə tutduğumuz bir proqram-layihəmiz mövcuddur ki, Azərbaycanda arxeoloji və antropoloji tədqiqatlarda müəyyən fərqli yenilikləri yaxın gələcəkdə elmi ictimaiyyət özü görəcəkdir”.
F.Quliyev qeyd etdi ki, bu konkret olaraq özünü tarixi, arxeoloji abidələrin tədqiqində, həmin o abidələrin tədqiqi zamanı yeni yanaşmalarda, yeni fərqli mövzuların təyin olunmasında göstərəcək və bunu da elmi ictimaiyyət yaxından müşahidə edəcək. F.Quliyev qeyd etdi ki, dünya elmi ictimaiyyətində baş verən proseslər, Azərbaycan cəmiyyəti qarışısında duran əsas vəzifələr, əsas məsələlər, yeni arxeoloji və antropoloji tədqiqatların gündəmə gətirilməsi, fiziki antropologiya elm sahəsinin arxeoloji tədqiqatlarda artıq əsas hərəkətverici qüvvə kimi ön planda olmasını təmin edilməsi mühüm vəzifələrdəndir. “Bu günə qədər bu məsələ axsayırdı. Demək olar ki, bizim bu sahədə heç bir tədqiqatımız yox idi. Sosial antropologiyanın da məhz fiziki antropologiyanın bir növ tərkib hissəsi olaraq konplesk məsələlərə yanaşmada institutun gələcək fəaliyyətində, onun problem istiqamətlərində öz əksini tapacaqdır”.
F.Quliyev qeyd etdi ki, etnoqrafiya elm sahəsi artıq Abbasqulu Ağa Bakıxanov adına Tarix və Etnologiya İnstitutunun fəaliyyətində öz əksini tapacaq. İnstitut direktoru bildirdi ki, Azərbaycan etnoqtafiyasının, xalqımızın etno mədəniyyətinin öyrənilməsi məhz o institutda nəzərdə tutulub.
Arxeologiya və Antropologiya İnstitutunun direktoru Fərhad Quliyev rəhbərlik etdiyi elmi-tədqiqat müəssisəsinin yeni hədəfləri, məqsədləri, gələcəkdə görəcəyi işlər barədə danışdı.
Fərhad müəllimin qeyd etdiyi məqamlar bizə hava-su kimi lazımdır və ümid edirik ki, tez bir zamanda biz bunları əyani şəkildə izləyə biləcəyik.
Yazı çapa hazırlanan müddətdə Abbasqulu Ağa Bakıxanov adına Tarix və Etnologiya İnstitutundan isə sorğumuza cavab gəlmədi. Bütün hallarda, çalışacağıq ki, bu elmi-tədqiqat müəssisəsinin də ad və struktur dəyişikliyindən sonra qarşına qoyduduğu hədəflərlə sizi də tanış edək. Azərbaycan tarixinin yeni metodologiya ilə öyrənilməsi, habelə qədim dillər üzrə mütəxəssislərin yetişdirilməsi və sair bu institutun da çiyin verməli olduğu məsələdir.
Qeyd edək ki, bəzi məlumatlara görə, vaxtilə arxeologiya kimi, etnoqrafiya da Tarix İnstitutunda ayrıca bölmələr kimi fəaliyyət göstərib. Müstəqil Arxeologiya İnstitutu barədə qərar veriləndə etnoqrafiya bölməsi də bu instututa verilib. Qeyd edilənə görə, indi isə etnoqrafiya yenidən Tarix İnstitutunun balasına verilir və bu səbəbdən də institutun adı dəyişib. Bəzi eskpertlər hesab edirlər ki, əslində etnoqrafiya sahəsi Folklor İnstituna birləşdirilməlidir, çünki folklor və etnoqrafiya mənşəcə, eləcə də tarixilik baxımından bir-biri ilə paralel olub. Məsələn, bir xalqın folkloru öyrənilirsə, paralel olaraq onun etnoqrafiyası da öyrənilir. Folklor və etnoqrafiya qədər bir-birini tamamlayan sahələrin az olduğu da deyilir.
İradə SARIYEVA
