“Exit-poll" təşkilatları fevralın 7-də yeniliklər tətbiq edəcək...
Növbədənkənar prezident seçkilərində səsvermə günü “exit-poll” keçirmək üçün 3 müraciət olub. Bunu Mərkəzi Seçki Komissiyasının (MSK) sədri Məzahir Pənahov deyib. O bildirib ki, Vətəndaşların Əmək Hüquqlarını Müdafiə Liqası ABŞ-ın “OREACLE ADVİSORY GROUP” təşkilatı ilə birgə “exit-poll” keçirməyi nəzərdə tutur.
Onlar 40 dairədə 500 məntəqədə “exit-poll” təşkil etmək istəyirlər. İkincisi, Rəy Monitorinq Mərkəzidir ki, onlar 200 məntəqədə “exit-poll” keçirmək niyyətindədirlər. Sosioloji Tədqiqatlar Mərkəzi isə 25 dairədə, 125 məntəqədə “exit-poll” keçirməyi planlaşdırır.
“Exit-poll” üçün müraciət edən təşkilatlardan cəmiyyətə yaxşı tanınanı Vətəndaşların Əmək Hüquqlarını Müdafiə Liqasıdır. Digər iki təşkilat və onların rəhbərləri barədə isə heç bir məlumat əldə edə bilmədik.
Sahib Məmmədov: “Akkreditasiyadan keçsək, onların nümayəndələri bununla bağlı nə qədər mümkündürsə, aydınlıq gətirə bilər”
Sahib Məmmədovla əlaqə saxıayıb, ondan “exit-poll”la bağlı hansı yeniliklərin olacağı ilə maraqlandıq. O, “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, ABŞ-ın “OREACLE ADVİSORY GROUP” təşkilatı ilə birgə “exit-poll” keçirməyi planlaşdırırlar:”Sənədləri də Mərkəzi Seçki Komissiyasına vermişik, ancaq hələ akreditasiyadan keçməmişik. Ondan keçəndən sonra müəyyən açıqlamalarımız ola bilər. Biz əgər keçsək, təcrübəmizdə beşinci “exit-poll” olacaq. Əvvəlki təcrübədən çıxış etsək deyə bilərəm ki, biz daha çox yerli portnyor olaraq Seçki Məcəlləsi, QHT - lər, ictimai birliklər və fondlar haqqında Azərbaycan respublikasının tələblərinə uyğun olaraq hüquqi işləri həyata keçiririk. Amma “exit-poll” təhqiqatının metedologiyasının, sorğuların keçirilməsini portnyorlarımız edir. Bütün texnologiyalar onlara məxsusdur. Bu xüsusi bir proqramdır. Biz ora istəsək də müdaxilə edə bilmərik. Yəqin yaxın vaxtlarda akreditasiyadan keçsək, onların nümayəndələri bununla bağlı nə qədər mümkündürsə, aydınlıq gətirə bilər”.
Məhərrəm Zülfüqarlı: “Onlar indiyə kimi seçki təhqiqatlarında iştirak etməyib”
Seçki üzrə ixtisaslaşmış ekspert, professor Məhərrəm Zülfüqarlı “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, təmsil olunduğu Azərbaycanda Vətəndaş Cəmiyyətinin İnkişafına Yardım Assosasiyası 2004 - cü ildən bəri keçirilən bütün seçkilərin, referendumların monitorinqini keçirir: “Hətta Azərbaycana exit-poll” təhqiqatını gətirən də AVCİYA olub. Biz bütün seçkilərdə fəal iştirak edən, böyük təcrübəsi olan yeganə qurumuq. Çünki bütün bu seçkilərdə, referendumlarda beynəlxalq müşahidəçilər hər dəfə bizlə görüşüb, fikir mübadiləsi aparıblar. Amma bu il biz obyektiv və subyektiv səbəblərdən bu proseslərdə, müşahidə və “exit-poll” tədqiqatında da iştirak etmirik. MSK 3 təşkilatın adını çəkib. Sadəcə, onlar indiyə kimi seçki təhqiqatlarında iştirak etməyib. Görünür, bu da jurnalistlərin diqqətini cəlb edir. Yəni müəyyən insan haqları, əmək hüquqları ilə məşğul olan təşkilatlardı. Amma bir şeyi deyim ki, 2005 - ci ilin oktyabrına kimi Azərbaycanda olan qeyri - hökümət təşkilatları, xaricdən maliyyələşən QHT - lər müşahidəyə buraxılmırdılar. Bu da narazılığa səbəb olurdu. 2005 - ci ilin oktyabrında bilavasitə Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə qanun Milli Məclisə geri qaytarıldı və həmin qadağa götürüldü. Çox təəssüf ki, əvvəllər bunu tənqid edən çoxlu sayda QHT sonradan seçki prosesində iştirak etməyə həvəs göstərmədi. Düşünürəm, bu da onun göstəricisidir ki, tənqid etsələr də, onlara bu hüquq veriləndə prosesdə iştirak etmək gücləri olmadı. Artıq qanunvericilik imkan verir ki, istənilən QHT həm müşahidədə, həm də “exit-poll” təhqiqatında iştirak etsin. MSK - nın da açıqladığı üç təşkilatın da müraciət etmək və proseslərdə iştirak etmək hüququ var. Amma sizə bir məlumatı da demək istəyirəm ki, Azərbaycanda altı mindən artıq məntəqə var və bu məntəqələr “exit-poll” təhqiqatının çox az hissəsini əhatə edir. “Exit-poll” məntəqədən kənar səslərin sayılması deməkdir. Seçici səsi verir, çıxanda çöldə qutu verilir və xahiş edirlər ki, içəridə kimə səs vermisizsə, yazın atın bura. Hər iki qutunu müqayisə edirlər, sonda bir-iki faiz fərq varsa, demək obyektivdir. Fərq çoxdursa, deməli saxtakarlıq var. Bu, saxtakarlığın qarşısını almaq məqsədi daşıyır. Ona görə də düşünürəm ki, bu təhqiqat altı min məntəqənin üçdə iki hissəsini əhatə edəndə, onların verdiyi rəqəmlər obyektiv sayılır. Mən istəyərdim ki, bu “exit-poll” müşahidəni aparanlar tək Bakı və Sumqayıtla kifayətlənməsinlər, regionlarda, kəndlərdə də müşahidə aparsınlar. Hətta Naxçıvanda da, işğaldan azad olunmuş məntəqələrdə də aparılsın. Bütün bunlar beynəlxalq qurumlar tərəfindən də müsbət qarşılanar. Biz də istəyirik ki, Azərbaycanda keçirilən seçkilər demokratik, şəffaf olsun. Beynəlxalq qurumlar da bunu dəyərləndirəndə, Azərbaycanın imicinə müsbət notlar əlavə olunsun. Qərəzli rəylər olmasın. Bu da QHT - dən asılıdır. İndi iştirak edən QHT - lər təcrübəsi olanlardan bəhrələnməlidirlər. Amma hələ ki, bu da yoxdur. Azərbaycanda olan hər bir qurum özünü daha ağıllı, daha təcrübəli hesab edir, başqasından istifadə etməyi özünə aşağılıq kimi qəbul edir. Ancaq indiki dövrdə Azərbaycanın taleyi, imici həll olunur. Azərbaycan üçün, dövlətçiliyimiz üçün hamımız müsbət təcrübələrdən istifadə etməliyik ki, gələcəkdə Azərbaycan dünyada sivil bir ölkə kimi normal seçki keçirmək imicini əldə etsin”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
