Ermənilər anklav kəndləri boşaldır - hələ bu hamısı deyil...
Ermənistanla sülh müqaviləsinin imzalanması, əməkdaşlıq münasibətlərinin qurulması üçün Azərbaycan ikitərəfli əsasda danışıqların aparılmasında maraqlı tərəfdir. Çünki bu halda real nəticələrin əldə olunma ehtimalı daha yüksəkdir.
Qeyd edək ki, bu məsələyə Prezident İlham Əliyev yerli televiziya kanallarına müsahibəsində bir daha toxunub.
Dövlət başçısı qeyd edib ki, Ermənistan sülh müqaviləsinin zəmanətçilərinin olmasını istəyir: “Biz hesab edirik ki, buna heç bir ehtiyac yoxdur. Bu, iki suveren dövlət arasında imzalanacaq sülh müqaviləsidir. Biz orada heç bir zəmanətçilərə ehtiyac duymuruq və əgər bu, ikitərəfli formatda imzalanacaqsa, imzalanmalıdır. Əgər kimsə kömək etmək istəyirsə, biz buna da etiraz etmirik. Ancaq bu kömək elə olmalıdır ki, məcburi olmasın. Çünki bəziləri indi yarışa çıxıblar ki, danışıqlar bu ölkədə keçirilsin, o ölkədə keçirilsin, ya üçüncü ölkədə keçirilsin. Bu, bir qədər geosiyasi rəqabətə bənzəyən bir şeydir. Mən bunu istəməzdim. Mən ümumiyyətlə istəməzdim ki, Ermənistan-Azərbaycan münasibətləri geosiyasi mövzuya çevrilsin. Bu, bizim iki ölkə arasındakı məsələmizdir, özümüz də bunu həll etməliyik. Əgər razılığa gəlsək, sülh müqaviləsi imzalanacaq. Əgər razılığa gəlməsək, deməli, ya danışıqlar davam etdiriləcək, ya danışıqlar dayandırılacaq. Hər iki variant da mümkündür”. Əslində, Ermənistanda da Azərbaycan tərəfinin bu mövqeyinin haqlı olduğunu qəbul edənlərin sayı az deyil. Məsələn, Ermənistan parlamentinin spikeri Alen Simonyan bildirib ki, ölkəsi ilə Azərbaycan arasında birbaşa danışıqlar istisna deyil. Onun sözlərinə görə, sülh prosesində vasitəçilik etməyə çalışan istənilən ölkənin öz maraqları var və bu, təbiidir: “Romantik olmaq lazım deyil ki, məsələn, fransızlar bizi gözlərimizə və tariximizə görə sevir, amma başqaları bizi sevmir - bunlar nağıldır. Maraqlar ya üst-üstə düşür, ya da üst-üstə düşmür. Fransızlar da bizim qara gözümüzə aşiq deyil, öz maraqları var”. Ermənistan və Azərbaycan üzərində təsir rıçaqlarına sahib olmaq istəyən bütün ölkələr, onun fikrincə, bunun üçün “yaxşı” vasitəçi olmağa çalışacaq. Ancaq İrəvan da, Bakı da öz məsələlərini həll etməlidir ki, başqa ölkələrin böyük oyununda alver predmeti olmasın: “İstisna etmirəm ki, birbaşa danışıqlar da ola bilər, çünki bizim belə danışıqların müsbət təcrübəsi var. Məsələn, Azərbaycandakı 32 erməni birbaşa təmaslar nəticəsində qaytarıldı. Amma təbii ki, beynəlxalq ictimaiyyət də mühüm məqamdır”. Eyni zamanda, onun fikrincə, biri digərini istisna etmir, əksinə, kömək edə bilər. Bununla yanaşı, Simonyan digər maraqlı məqamlara da toxunub: “Bu gün biz güzgü ritorikasından danışa bilərik. Yəni Əliyev bizim son 30 ildə yaratdığımız rəvayətlərə əks balans yaratmaq üçün danışır”.“Erməni tərəfi nə vaxt “Bakı Ermənistandır” dedi ki, İlham Əliyev “İrəvan Azərbaycandır” deyir” sualına isə Simonyan belə cavab verib: “Biz “Naxçıvan Ermənistandır” dedik; biz “Qarabağ Ermənistandır” dedik; biz dedik ki, Bakıda çay içəcəyik. Onlar da deyirlər ki, Göyçədə çay içəcəyik. Azərbaycan hər şeyi güzgü prinsipi ilə edir. Amma elə bir proses var ki, ona görə də müqavilə tərəflərə bərabər tətbiq edilir”.
Alen Simonyan bildirir ki, baş nazir Nikol Paşinyanın Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin bəyanatlarına cavabına rəğmən, Ermənistan-Azərbaycan danışıqlarında radikal geriləmə olduğunu düşünmür. Paşinyan demişdi ki, Əliyevin bəyanatları sülh prosesinə ciddi zərbə vurub. Simonyan bu barədə deyib: “Yox, radikal heç nə baş verməyib. Danışıqlar və fikir mübadiləsi davam edir və pozitiv şəkildə bunu qeyd etmək olar ki, danışıqlarda irəliləyiş var. Buna görə də baş nazirin reaksiyası gözlənilməz sayıla bilər, çünki bəzən ritorika müzakirələrdən, mübadilə edilən sənədlərdən kənara çıxır”. Simonyan bir daha söhbətin konkret geriləmədən getmədiyini vurğulayıb: “Elə bir məqam yoxdur ki, orada Ermənistanın bu sazişə əsasən nəyə isə birtərəfli qaydada öhdəliyi olsun və sair. Maneə deyəndə onu nəzərdə tuturuq ki, onların geri çəkildiyini göstərən nəsə baş verib. Mən deyə bilərəm ki, hazırda bizim bu məsələdə irəliləyişə nail olduğumuzu göstərən müqavilə müzakirə olunur”. Erməni dairələrində səslənən fikirlərdən o da bəlli olur ki, yaxın tezlikdə anklav kəndlər məsələsi ilə bağlı maneə də aradan qalxa bilər. Keçmiş prezident Robert Köçəryanın “Hayastan” blokundan olan deputat Qarnik Danielyan qeyd edir ki, artıq ermənilər həmin anklav kəndləri tərk edir və oradan miqrasiya artıb. Onun sözlərinə görə, Azərbaycan bu əraziləri geri qaytarmaq, hərbiləşdirilmiş istehkamlar yaratmaq və Ermənistanda nəqliyyat kommunikasiyalarına nəzarət etmək istəyir: “Bu, Ermənistanın 1990-cı illərdən istehkam işlərinin aparıldığı bütün şimal cəbhəsini məhv edəcək. Eyni zamanda, Azərbaycan Ermənistanın neçə kvadrat kilometr ərazisinin onun nəzarətində olduğunu qeyd etmir. Amma bu da problemi həll etməyəcək, çünki Azərbaycanın almaq istədiyi kəndlər Ermənistan üçün strateji əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycanın bu kəndlərə maneəsiz çıxışının təmin edilməsi Ermənistanı anklava çevirəcək. Bu, Bakının son məqsədidir”. O bildirib ki, İlham Əliyev öz maksimalist münasibətini ortaya qoyib: “Danışıqlar masasında Tavuş bölgəsindəki kəndlər, Zəngəzur dəhlizinin açılması, azərbaycanlıların Ermənistana köçürülməsi, təzminat ödənilməsi məsələləri var. Biz bütün bu təhlükələrlə bağlı xəbərdarlıq etdik və bildirdik ki, Azərbaycan bununla da dayanmayacaq”.
Nahid SALAYEV
