İrəvan “Naxçıvan tranzitini" Zəngəzur dəhlizində yeni problemə çevirdi…
Elşad Həsənov: “Biz hələ ki, səbr, siyasi iradə göstəririk”
Artıq Naxçıvana Zəngəzur üzrərindən yolun açılması üçün Kalininqrad modelindən danışılmağa başlanıb. Azərbaycan Ermənistanın imtina etdiyi Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı rəsmi mövqeyini bir daha bəyan edib.
Prezidentin köməkçisi Hikmət Hacıyev Almaniyanın "Berliner Zeitung" qəzetinə müsahibəsində Ermənistandan keçməklə Naxçıvan Muxtar Respublikasını (MR) Azərbaycanın əsas ərazisi ilə birləşdirə biləcək yola aid mövqelərini ifadə edərkən bildirib ki, Azərbaycan malların gömrük və sərhəd nəzarətindən yalnız Naxçıvana daşındığı zaman azad edilməsini gözləyir: "Ancaq mallar Azərbaycandan üçüncü ölkəyə daşındıqda, təbii ki, gömrük və sərhəd nəzarəti Ermənistan tərəfindən təmin olunacaq".
Prezidentin köməkçisi Kalininqrad modelindən də danışıb. Bildirib ki, Azərbaycan asanlaşdırılmış keçidin təmin olunmasını gözləyirdi: “Biz Kalininqrad kimi modelləri nəzərdən keçirməyə hazırıq...".
Göründüyü kimi, Ermənistan Zəngəzur dəhlizinin açılmaması ilə bağlı ağlına gələn bütün əsassız bəhanələri gətirməklə məşğul olur. Hətta Azərbaycanın təqdim etdiyi unukal Kalininqrad modelindən də imtina edir. Ermənistan bu imtinaları Zəngəzur dəhlizinin açılmasına nə kimi əngəllər yarada bilər?
Siyasi şərhçi Elşad Həsənov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, bəli, biz Zəngəzur dəhlizinin açılmasını istəyirik: “Zəngəzur dəhlizi 2020 - ci il 10 noyabr üçtərəfli bəyanatında öz əksini tapıb. Orada olan bütün bəndlər həll oldu. Yadınızdadırsa, 4 - cü bənddə deyilirdi ki, Qarabağ ərazisində olan qanunsuz erməni silahlı dəstələrinin çıxarılmasını rus sülhməramlıları etməlidir. Ancaq bu baş vermədi. Son nəticədə üç ildən sonra Azərbaycan ordusu bir günlük lokal antiterror əməliyyatı ilə məsələni yerinə yetirdi. Qaldı 9-cu bənd - Azərbaycanın Qərb rayonları ilə Naxçıvanı birləşdirən yolun açılması. Yəni Zəngəzur dəhlizinin açılması. Ermənilər Qərbdə, Amerikada böyük təbliğat apardılar ki, güya Azərbaycan hücuma hazırlaşır və Zəngəzur dəhlizini zor güc ilə işğal etmək istəyir. Buna cavab olaraq isə Azərbaycan Prezidenti bildirdi ki, xeyr, biz ora minik maşınları ilə gedəcəyik. Əgər, ermənilər istəmirlərsə, biz başqa alternativ yollardan istifadə edəcəyik. Doğrudan da, İran ərazisindən keçməklə Naxçıvana yeni bir yolun açılması ilə bağlı işlər gedir. Biz bu işi edəndən sonra ermənilər əl-ayağa düşdülər. O cümlədən Qərb də, Amerika da Orta Dəhlizin İran, Zəngəzur ərazisindən keçməsinin vacibliyini bildirdilər. Onlar bu yolun çəkilməsində maraqlı olduqlarını desələr də, həmin yolla Rusiya Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin yox, Ermənistanın özünün nəzarət etməli olduğunu irəli sürürlər. Bunun üçün xüsusi idarə də yaratdılar. Ancaq bu məsələ tam həllini tapmayıb. Azərbaycanın irəli sürdüyü layihələr çox vacibdir. Bu, dünyada qəbul olunmuşdur. Eyni zamanda, sülh müqaviləsi bağlanandan sonra Ermənistanın da Azərbaycan ərazisində olan ən böyük magistral yolu Qazax ərazisindən keçməklə İcevana daxil olur. Bu ərazi də bizdən keçir. Uzun illər sovet dönəmində həmin yol ittifaq əhəmiyyətli idi. O yoldan da ermənilər geninə-boluna istifadə edirlər. Həmin yoldan Ermənistana gedən yüklərə gömrük nəzarətindən də danışılacaq. Mən hesab edirəm ki, Zəngəzur dəhlizi açılacaq. Bu, Ermənistanın özünə də lazımdır. Artıq Ermənistanın tərəfdaşı Amerika dəfələrlə bəyan edib ki, bu yol açılmalıdır. Bizim üçün isə bunun da müəyyən əhəmiyyəti var. Alternativ yol kimi biz bu yoldan istifadə edəcəyik.
Bundan əlavə, Türkiyənin yollar naziri bu günlərdə öz çıxışında bildirdi ki, bu yolun açılması 2028 - ci ilə nəzərdə tutulur. Türkiyə öz ərazisində, 224 km ərazidə artıq işlər aparır. Ermənistan ərazisində isə 43 km - dir. Ancaq bəzi qüvvələr, İranın Ermənistanda olan səfiri buna mənfi reaksiya verdi və bildirdi ki, dəhlizin açılması İranın milli maraqlarına ziddir. Yəni bu haqda hələ ki, danışıqlar gedir. Bu yolun açılmasında üçtərəfli bəyanatın bütün müddəalarının yerinə yetirilməsində biz maraqlıyıq. Yadınızdadırsa, Azərbaycan Prezidenti çıxışlarının birində bildirdi ki, Zəngəzur dəhlizi açılacaq. Mən də inanıram ki, Azərbaycan Prezidenti verdiyi sözə hər zaman əməl edib, onun dediyi söz həmişə yerinə yetib. Biz hələ ki, səbr, siyasi iradə göstəririk. Bu layihə üzərində iş gedir. Zəngəzur dəhlizi birbaşa ermənilərə daha çox iqtisadi - siyasi dividend gətirən bir layihədir. Ermənilər biz İran ərazisindən Naxçıvana yol üzərində işə başladıqdan sonra başa düşdülər ki, bu layihədən geri qalsalar nə qədər çox şey itirəcəklər. Sadəcə, orada müəyyən detallar var. Həmin dəhlizə Rusiya sərhəd qoşunları, Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin nəzarəti mübahisəlidir. Onlar buraya ermənilərin nəzarət etməsini istəyirlər”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
