Ermənilərin Gürcüstan üzərindən Rusiya ilə "parom ticarət" layihəsi də iflasa uğradı...

Elşən Əliyev: “Bütün bunlar onu göstərir ki, ABŞ-ın Ermənistanla münasibətlərdə iqtisadi rolunun artması həm də siyasi məqsədlərə bağlıdır”

Yuxarı Lars keçid məntəqəsinə alternativə çevrilməli və Ermənistan yüklərinin Gürcüstan üzərindən Rusiyaya çatdırılmasına imkan verməli olan bərə xidməti bir neçə ay ərzində fəaliyyətə başlasa da, ixracatçı və idxalçılar arasında kifayət qədər maraq doğurmadı. 

Bu barədə Ermənistanın iqtisadiyyat naziri Vaan Kerobyan mətbuat konfransında bildirib:

“2023-cü ilin mayında Novorossiysk-Batumi-Novorossiysk marşrutu ilə Rusiya və Gürcüstan arasında dəniz yolu ilə yükdaşımalara başlanıb. Layihə Ermənistan hakimiyyəti tərəfindən maliyyələşdirilib. Biz bir müddət bərə marşrutu ilə xidmət göstərdik, lakin hadisələr göstərdi ki, biz əsas səylərimizi digər ölkələrə ixracı intensivləşdirməyə yönəltməliyik. Bizim qiymətləndirməmizə görə, (layihə) ixracatçılar və idxalçılar arasında kifayət qədər maraq yaratmayıb. Və biz özümüzü və tərəfdaşlarımızı bu proqramı davam etdirməyə inandıra biləcəyimiz şəkildə bu bərədən istifadə edən ixrac edən və idxal edən şirkətləri görmədik”.

Nazirin sözlərinə görə, Rusiya 2023-cü ildə Ermənistanın ən böyük ticarət tərəfdaşı olmaqda davam edib, lakin onun ümumi ticarət dövriyyəsindəki payı bir qədər azalıb. “Sonra Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Çin, Gürcüstan və ABŞ gəlir. Sonuncu (ölkə) ilk dəfədir ki, bu siyahıdadır”.

Ermənistanın bu layihəsinin iflasa uğraması ilə bağlı verilən rəsmi açıqlamada diqqət çəkən bəzi vacib məqamlar da var. Məlum olur ki, siyasi müstəvidə aralarındakı gərginliyə rəğmən Ermənistanla Rusiya arasında geniş ticarət  dövriyyəsi var. Ən maraqlısı isə budur ki, Ermənistandan  qat-qat uzaqlarda olan və ticarət tərəfdaşlığı üçün əlverişli mövqedə olmayan ABŞ-la həmin ölkənin ticarət münasibətlərində ciddi artım müşahidə edilir.

Xüsusilə də müharibədən sonra, Ermənistanla ticarət əlaqələrində öz yerini Rusiyaya güzəştə getməsi maraqlı tendensiya deyilmi?

İqtisadçı Elşən Əliyev “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, Ermənistanın uzun illərdir apardığı xarici siyasət ölkəni regiondakı bir sıra nəqliyyat layihələrindən kənarda

 qoyub: “Bu səbəbdən də baş nazir Nikol Paşinyan  Tiflisdə keçirilən “İpək Yolu” forumunda çıxışı zamanı “Sülh kəsişməsi” layihəsini ortaya atıb. Əslində, bu layihə uzun müddətdir heç kəsin üzünə belə baxmadığı “erməni qovşağı”nın adı dəyişdirilmiş formasıdır. Paşinyan komandası layihənin reallaşa bilmə analizini aparmaqdansa, onun reklamı ilə məşğul olmağı üstün tutub. Amma bu, sadəcə daxili auditoriya üçün hesablanmış şoudan başqa bir şey deyildi. Təsadüfi deyil ki, uzun müddət qoltuğunda xəritə ilə Avropanı gəzən hökumət üzvləri heç bir müsbət rəy və təklif almayıblar. Ermənistan İranla bir layihə üzərində işləyirdi. Öz ərazisindən keçməklə İranı Qara dənizə çıxaracaq yolun inşasını ortaya atmışdılar. Rentabelli olmadığı üçün  İran bunu təxirə saldı. Çünki İranın böyük ərazisi var və dünyaya, okeana çıxışı bir neçə istiqamətdən təmin edilir. Özünü təcrid vəziyyətinə salmış Ermənistana isə dünyaya çıxış çox lazımdır. Ermənistan müharibədən sonra da qeyri-konstruktivlik nümayiş etdirir. Əslində onun dünyaya çıxışını yaxın qonşuları olan Türkiyə və Azərbaycan təmin  edə bilər. Ancaq Ermənistan yenə də bu əməkdaşlıqdan yayınır.  Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı müxtəlif bəhanələr gətirir. Qış aylarındakı qar səbəbindən onun  Yuxarı Lars yolundan istifadəsi də məhdudlaşır. Hazırda belə vəziyyət hakimdir. Gürcüstan üzərindən parom ticarəti də effektsiz oldu. Bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, Gürcüstan yaxın qonşuları olan Türkiyə və Azərbaycanla münasibətləri tam normallaşdırmasa iqtisadi blokadadan çıxa bilməyəcək. Onun üçün ən optimal yol budur”.

Ekspertin sözlərinə görə, ABŞ Ermənistanı Rusiyadan qoparmaq üçün ona hər cür dəstəyi vəd edir:

“ 1. Ermənistanın dizel yanacağı və lazımi enerjidaşıyıcılarla təminatı;

2. “Metsamor” Atom Elektrik Stansiyasının Rusiyadan alternativ nüvə yanacağı ilə təmin edilməsi (hazırda bu təminata “Rosatom” cavabdehdir). Birləşmiş Ştatlar, həmçinin, AES-in idarə edilməsi və istismarının təmin edilməsi üçün Ermənistana bütün lazımi texniki dəstəyi göstərməyə hazırdır;

3. Rusiya Federasiyasından buğda və buğda unu idxal edən Ermənistanın müvafiq alternativ təchizatla təminatı;

4. Ehtiyac yaranacağı təqdirdə, Ermənistanın internet provayderləri ABŞ-nin peyk interneti ilə təmin olunacaqlar;

5. Rusiyanın mümkün kəskin sanksiyaları nəticəsində xarici valyuta kəsiri yaranarsa, Birləşmiş Ştatlar Ermənistanda valyutanın mümkün defisitini qarşılamağa hazırdır;

6. Ermənistan ordusu lazımi hərbi texnika, uniforma və silahlarla təmin olunacaq, ölkənin təhlükəsizlik orqanları, o cümlədən polisi lazımi texniki dəstək alacaq.

Bütün bunlar onu göstərir ki, ABŞ-ın Ermənistanla münasibətlərdə iqtisadi rolunun artması həm də siyasi məqsədlərə bağlıdır”.

Məhəmmədəli QƏRİBLİ