Türkiyə naziri İranın hansı Zəngəzur dəhlizinə qoşulmasından danışdı...
Qabil Hüseynli: “Bu onu göstərir ki, dəhlizlə bağlı konsensusa gəlinib”
“İran da Zəngəzur dəhlizinə qoşulmaq istəyir”. Bunu Türkiyənin nəqliyyat və infrastruktur naziri Əbdülqədir Uraloğlu bəyan edib.
Onun sözlərinə görə, Türkiyəni türk dünyası ilə birləşdirəcək Zəngəzur dəhlizi layihəsi 2028-ci ildə həyata keçirilə bilər. Nazir bildirib ki, qarşıdakı 5 ildə dəhlizlə bağlı işlər davam edəcək: “Son vaxtlar bu məsələdə Ermənistandan da müsbət mesajlar var. Dəhlizin 43 kilometrlik hissəsi Ermənistan ərazisindədir. Oranın planlaşdırılması da başa çatanda məsələ həllini tapmış olacaq. Beləliklə, biz türk dünyasına daha rahat çata biləcəyik. İran da Zəngəzur dəhlizinə qoşulmaq istəyir. Bunun üçün İranla Türkiyə arasında müzakirələr gedir. Bizim üçün Zəngəzur dəhlizi çox vacibdir. İranın bu layihəyə qoşulmasına da kömək edə bilərik. Zəngəzur dəhlizinin Türkiyə tərəfindən 224 kilometrlik hissəsi ilə bağlı addımlar atmışıq. İnşallah, 2028-ci ildə bütün işləri tamamlayacağıq”.
Maraqlıdır, Uraloğlunun bu yanaşması nə dərəcədə reallığı əks etdirir? Məgər İran Zəngəzur dəhlizini qırmızı xətt hesab edib buna qarşı çıxmırdı? O zaman Türkiyə naziri nəyi nəzərdə tutur? Axı Ağbənddən İran ərazisi vasitəsilə Naxçıvana çəkilən yol dəhliz deyil. Dəhliz Mehridən keçəcək yol olacaq.
“Tehran finişə çatmaq üzrə olan prosesi qəbul etməyə məcburdur”
Sözügedən məsələni şərh edən politoloq Qabil Hüseynli hesab edir ki, görünür, ortada bəzi razılaşmalar var: “Zənnimcə, bu onu göstərir ki, Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı konsensusa gəlinib. Anlaşmaya mane olan isə Rusiyanın tutduğu qeyri-konstruktiv mövqe idi. Rusiya Ermənistanın İranla sərhədinin onun sərhəd qüvvələri tərəfindən mühafizə olunduğunu bildirərək, dəhlizə nəzarətin də onda olmasından israr edirdi. Məncə, artıq bu maneə götürülüb. Azərbaycan tələb edirdi ki, Zəngəzurdan keçəcək nəqliyyat xətləri dəhliz statusunda olsun. Yəni həm dəmir, həm də avtomobil yolları ilə daşımaların sərbəst keçidi təmin edilsin, bunlara görə rüsum alınmasın. Rüsum məsələsində anlaşmaq çətindir, amma Azərbaycan yüklərin və sərnişinlərin yoxlanılmamasında israrlıdır. Fikrimcə, bu məsələdə konsensusa gəlinib. Rusiya isə oyundan çıxmaq istəməsə də çıxarırlar. Başqa sözlə, hesab edirəm ki, dəhlizin açılması ilə bağlı ciddi irəliləyiş var. Bu həm sülhyaratma prosesinə təkan verəcək, həm də bölgədə kommunikasiya xətlərinin tam açılmasına zəmin yaradacaq. Türkiyə İranı maneə kimi görmür. Eyni zamanda, İranın əngəl yaratmaq üçün istifadə etməyə çalışdığı bəhanələrini əlindən alır. Türkiyə bildirir ki, bu, beynəlxalq yoldur, hamı istifadə edə bilər, o cümlədən də İran. Tehranın indiyə qədərki hikkələri siyasi xarakter daşıyırdı. Təkcə siyasi yox, həm də düşmənçilik xarakteri. Gah Ermənistanı “qırmızı xətt” adlandırdılar, gah “minillik yolun bağlanması”ndan danışdılar, gah da başqa absurd iddialarla çıxış etdilər, amma bunların heç biri işə yaramadı. Artıq İranın da bu yöndə ortaya qoya biləcəyi “arqument”ləri yoxdur, qurtarıb. Tehran finişə çatmaq üzrə olan prosesi qəbul etməyə məcburdur”.
Vidadi ORDAHALLI
