Zəngəzur dəhlizinin 2028-ci ildə açılacağı xəbəri nələrə əsaslanır...
Amid Əliyev: “Dünyada çox sürətlə baş verən siyasi proseslər fonunda Zəngəzur dəhlizinin açılması prosesi də sürətlənə və ya bir müddət ertələnə bilər”
Türkiyə 2029-cu ilə qədər Zəngəzur dəhlizinin yaradılması layihəsinin həyata keçirilməsinə ümid edir. Bu barədə ölkənin nəqliyyat və infrastruktur naziri Əbdulkadir Uraloğlu bildirib:
"Zəngəzur dəhlizinin Bakıdan başlayaraq Horadizə qədər olan Azərbaycan hissəsi tamamlanmaq üzrədir. Dəhlizin Türkiyə hissəsinin uzunluğu 224 km-dir. Ümumilikdə bu dəhlizin yaradılması prosesi 5 il çəkəcək. Yəni düşünürəm ki, 2028-ci ildə biz bütün işləri tam başa çatdıracağıq”.
O əlavə edib ki, Ermənistan ərazisindən keçən hissə istisna olmaqla, Horadizdən Ordubada qədər olan hissədə tikinti işləri davam edir. Naxçıvan Muxtar Respublikasını Türkiyə ilə birləşdirən 100 km-ə yaxın mövcud yolun yenidən qurulması tələb olunacaq. Onun davamı İğdır-Qars dəmir yolu olacaq. Bu dəmir yolu xətti üzrə artıq tender prosedurları aparılıb və tikintisinə bu il başlanacaq.
Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı İrəvanın mövqeyinə toxunan Əbdulkadir Uraloğlu vurğulayıb ki, belə bir təşəbbüs ilk dəfə irəli sürüləndə onun faydasından danışılsa da, Ermənistan tərəfi mənfi reaksiya verib:
"Lakin bu yaxınlarda Paşinyan bu dəhlizlə bağlı müsbət mesajlar səsləndirib. Zəngəzur dəhlizinin Ermənistan hissəsinin uzunluğu təqribən 43 km-dir. dəhlizin tam başa çatdırılmış hesab edilməsi üçün onlar planlaşdırma və tenderləri həyata keçirməlidirlər. Beləliklə, Türkiyə türk dünyası və Orta Asiya ölkələrinə birbaşa və asan çıxış əldə edəcək”.
O, həmçinin qeyd edib ki, İran da öz növbəsində Azərbaycanı Türkiyə ilə öz ərazisi vasitəsilə birləşdirəcək yolun tikintisi təşəbbüsü ilə çıxış edib:
"Biz Zəngəzur dəhlizi layihəsini həyata keçirəcəyik, lakin İranın da öz ərazisi vasitəsilə Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı bu əlaqənin bir hissəsi olmasına etiraz etmirik. İran tərəfi ilə danışıqlar və görüşlər davam edir. Biz bu layihənin vaxtında reallaşacağını gözləyirik".
Zəngəzur dəhlizinin tam hazır olunacağı ilə bağlı Türkiyə rəsmisinin 2028-ci ilə işarə etməsi reallığı əks etdirə bilərmi?
Politoloq Amid Əliyev “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, Ermənistanın Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı fikirləri hazırda Qərb tərəfindən verilən direktivlərə söykənir: “Belə ki, Qərbin əsas məqsədi dəhlizin təhlükəsizliyi ilə bağlı yaranmış narahatlığıdır. Əsas məsələ bu konteksdə Rusiyanın iştirakının olmamasıdır. Ermənistan artıq bir neçə dəfə bunu dilə gətirib. Yaranmış bu ziddiyyət hazırda dəhlizin tam şəkildə açılmasına mane olur. Dəhlizin hər iki tərəfində müttəfiq və qardaş olan ölkələr yerləşir. Azərbaycan öz üzərinə düşən işləri, demək olar ki, bitirib. İndi məsələ Ermənistan siyasi hakimiyyətindən asılıdır. Türkiyə də bu məsələdə həlledici ölkələrdən biridir. Belə ki, dəhlizin qərb tərəfi məhz bu ölkənin ərazisinə düşür. Ermənistanın iqtisadi rifahı məhz Türkiyə ilə bağlıdır. Türkiyə bölgədə gedən siyasi və iqtisadi prosesləri yaxından izləyir və Azərbaycanın maraqlarına xidmət edir. Buna uyğun olaraq dəhlizin 28 ildə açılması ilə bağlı verilən bəyanatda bəzi məqamları qəbul etmək olar. Ermənistan hələ ki, tərəddüdlər içərisində çapalayır, Rusiyanln boyunduruğundan qurtula bilmir, Qərbin təsiri olduqca böyükdür və bunun qarşısında Ermənistanın siyasi hakimiyyəti olduqca zəifdir.
Bundan əlavə, Azərbaycanla hələ də sülh sazişi imzalanmayıb, sərhədlər müəyyən edilməyib. Türkiyəyə qarşı ərazi iddiası və saxta soyqırım ab-havası hələ də erməni cəmiyyətində qalmaqdadır. Əsas məsələlərdən biri də infrastrukturla bağlıdır. Ermənistanın bu məsələləri həll etməsinə bir qədər vaxt lazımdır. Demək olar ki, hamısı taleyüklü və olduqca ciddi kontekst daşıyır.
Amma bunlarla yanaşı onu da qeyd etmək lazımdır ki, Zəngəzur dəhlizinin açılması təkcə Azərbaycan-Türkiyə tandeminin yox, bölgədən kənarda yerləşən qlobal güclərin də marağındadır. Hazırda dünyada çox sürətlə baş verən siyasi proseslər fonunda Zəngəzur dəhliznin açılması prosesi də sürətlənə və ya bir müddət ertələnə də bilər”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
