Makronun üzündən 2024-cü il Fransa üçün daha pis başlayır...

Ötən ildə Fransa diplomatiyası Afrikada təsirini əhəmiyyətli dərəcədə itirib. Bu barədə fransız RFI radiostansiyası məlumat yayıb.

Qeyd edilib ki, Parisin keçmiş müttəfiqləri hərbi çevrilişlər və siyasi təlatümlər fonunda baxışlarını başqa yerə çeviriblər: “Fransa diplomatiyası 2023-cü ildə Afrikada əhəmiyyətli zərbə aldı, çünki keçmiş müttəfiqlər bir sıra hərbi çevrilişlər və ümumi siyasi təlatümlərdən sonra xarici siyasət səylərini başqa yerə köçürdülər. Fransızların Afrikadakı maraqları 2024-cü ildə böyük problemlərlə üzləşəcək - xüsusən də Mali kimi bir vaxtlar fransız hərbi mövcudluğunun qalaları olan Niger və Burkina-Fasoda liderlərin devrilməsindən sonra”. Radiostansiya Seneqaldakı Timbuktu İnstitutunun tədqiqatçısı Babacar Ndyayadan sitat gətirir: "Bu əlaqələr müstəmləkəçilik və qul ticarətindən bəri ən aşağı nöqtədədir. Kot-d'İvuar, Seneqal, Qabon, Cibuti və Çad, lakin bu varlığın gələcəyi bəlli deyil. Almaniya artıq Fransanı əvəz etməyə çalışır". Qeyd edilənlər fonunda Türkiyənin “Aydınlıq” qəzeti yazır ki, bu il də Fransa üçün asan olamayacaq: “2023-cü il həm də Fransanın Afrikadakı məğlubiyyətinin təsdiqləndiyi il oldu. 2020-ci ildə Mali və 2022-ci ildə Burkina Fasodan sonra Niger 26 iyul 2023-cü ildə Fransa hegemonluğuna son qoydu. Fransız bazaları bağlandı, onların əsgərləri və səfirləri ölkədən qovuldular. 2014-cü ildə Ukrayna böhranı ilə başlayan və 2022-ci ilin fevralında Rusiyanın Ukraynaya qarşı əməliyyatı ilə növbəti mərhələyə keçən ABŞ-ın başçılıq etdiyi Qərbin Rusiyaya qarşı sanksiyaları Avropanı dərin iqtisadi, sosial və siyasi böhrana sürüklədi. İqtisadiyyatları tənəzzülə uğradı, inflyasiya artdı, sənaye çarxı yavaşladı, istehlak mallarının, xüsusilə əsas ərzaq məhsullarının qiymətləri təkcə enerji sahəsində deyil, ümumi enerji sektorunda da artdı. Görünür, bu günə qədər davam edən böhran 2024-cü ildə də davam edəcək. 2024-cü il, bütün Avropada olduğu kimi, Fransanın da ABŞ-ın quyruğunda ilişib qaldıqları Ukrayna müharibəsindən necə çıxacağını hesablayacağı, Rusiyaya qarşı sanksiyaların aradan qaldırılacağı il olacaq. Həm ABŞ əleyhinə olan sağ və sol millətçi partiyaların müxalifəti, həm də ictimaiyyətin təzyiqləri bu istiqamətdədir. 2022-ci ildə keçirilən ümumi seçkilərdə çoxluğu qazana bilməyən və ölkəni azlıq hökuməti ilə idarə etməyə çalışan prezident Emmanuel Makron ilk olaraq 2024-cü ildə birliyini itirən baş nazir də daxil olmaqla hökumət üzvlərini əvəz edəcək. Maliyyə naziri Bruno Le Mairenin baş nazirliyi gündəmə gələ bilər. 9 iyun 2024-cü ildə Avropa Parlamentinə seçkilər var.  Əvvəllər məsləhət şurası olan parlament, hüquqi sanksiyası olmasa da, siyasi qərarlar qəbul edir, Aİ büdcəsinə səs verir və Aİ-nin icra orqanlarına, Aİ Şurasına və Avropa Komissiyasına nəzarət etmək səlahiyyətinə malikdir. Fransada Marin Le Penin partiyası 2014 və 2019-cu il Avropa Parlamenti seçkilərində birinci olub. Onun rəhbəri olduğu partiyanın bu il də Makronun partiyasını qabaqlayacağı dəqiqdir. Son iki prezident seçkisinin ikinci turunda Marin Le Penlə rəqabət aparan Makron Le Penin Avropa Parlamenti seçkilərində lider partiya olması ehtimalı üzündən yuxusunu itirir. Le Penin Avropa Parlamenti seçkilərindəki uğuru onun Fransada əlini gücləndirəcək”. Bütün bunlar 2024-cü ilin Makron iqtidarı üçün elə də asan olmayacağını göstərir.

“Res” informasiya agentliyi isə məsələnin başqa bir tərəfinə nəzər salaraq yazır: “Fransa prezidenti unudur ki, o kimin prezidentidir”. Bildirilir ki, Fransa lideri xarici siyasi avantüralara aludə olub, daxili problemləri başlı-başına buraxıb, iqtisadiyyatla maraqlanmır. Onun daxili siyasi çəkişmələrə və intriqalara meylli olması kabinetdəki daimi kadr dəyişiklikləri fonunda açıq-aydın görünür. Bunlar iqtisadi inkişaf tempinin davamlı azalmasına, inflyasiyanın, sosial gərginliyin artmasına və sadə fransızlar üçün digər mənfi nəticələrə səbəb olur. Təəccüblü deyil ki, o, zəif siyasətçi və idarəçi kimi şöhrət qazanıb. Fransanın gündəmindəki aktual problemlərin həlli üçün ardıcıl fəaliyyət proqramı hazırlayıb həyata keçirə də bilməyib: “Makron səriştəsizliyi ilə fransız xalqını çoxsaylı problemlərə sürükləyir. Onun beynəlxalq siyasətdə “uğurları” Nigerin timsalında görünür. Fransızlar rüsvayçılıqla artıq bu Afrika dövlətindən qovulub. Nigerlilərin nifrəti o həddə çatıb ki, bir fransız əsgərin belə ölkədə qalmasına qarşı olublar. Makronun Avropanın siyasi səhnəsində “nailiyyətləri” də aşağıdır. Onun xarici siyasətdə uğursuzluqlarına hər dəfə yeniləri əlavə olunur. Bu, Ukrayna ilə Rusiya və HƏMAS-İsrail müharibələrində daha qabarıq üzə çıxarır, artıq Malidən hərbi kontingentin çıxarılması da gündəmə gəlib… Bundan başqa, Fransa erməniləri inandırmağa çalışır ki, Azərbaycana qalib gələ biləcək. Amma bu çətin ki, baş versin. Hərbi əməliyyatlar yenidən başlasa, Azərbaycan Ermənistan hərbi maşınını darmadağın edəcək. Buna şübhə yoxdur. Fransa isə heç nə əldə etməyəcək, arada onun vəsaitləri boş-boşuna gedəcək. Fransanın regionda maksimum əldə edə biləcəyi nəticə Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanın devrilməsi, hakimiyyətə revanşistləri gətirməsi ola bilər. Bununla da Azərbaycan və Ermənistan xalqları arasında sonsuza qədər uzanacaq qanlı toqquşmalara səbəb ola bilər”. Rusiya Siyasi Araşdırmalar İnstitutunun direktor müavini Darya Qrevtsova bunlar fonunda qeyd edir: “Bəli, Fransa indi Cənubi Qafqaza girməyə çalışır, bunun üçün əlindən gələni edir, o cümlədən Ermənistana silah tədarükünü həyata keçirir. Bu, yeri gəlmişkən, başqa ölkələrdən, təkcə Azərbaycandan deyil, Rusiyadan da çoxlu suallar doğurur. Moskva yaxşı bilir ki, Fransa Rusiya Federasiyasını Cənubi Qafqaz regionundan sıxışdırıb çıxarmaq istəyir. Bu isə Fransa prezidenti Emmanuel Makronun Fransanın Afrika siyasətinin uğursuzluğuna görə Rusiya prezidenti Vladimir Putindən bir növ şəxsi qisasıdır. Makron mümkün olan hər yerdə Rusiyanı sıxışdırmaq istəyir və Ermənistan Parisə Cənubi Qafqazda bunu etmək cəhdinə imkan yaradır. Amma eyni zamanda, Makronun şirin çıxışları və silah tədarükü ilə Ermənistanın suverenlik və müstəqilliyinin mübadiləsi gedir. Amma Fransanın Cənubi Qafqaza nə dərəcədə yaxından nüfuz edə biləcəyi böyük sualdır. Ermənistan Rusiya ilə sıx bağlıdır, o cümlədən iqtisadi cəhətdən. Rusiya Federasiyasının iştirak etdiyi inteqrasiya birliklərinin üzvüdür. Buna görə də erməni xalqı Rusiyaya qarşı çıxanda Fransa daha yumşaq gücdən istifadə edəcək, bu, Moskvanın diqqətini cəlb etmək üçün Paşinyanın hansısa biabırçı, təxribat xarakterli bəyanatları da ola bilər”. Belə vəziyyət Fransanın Cənubi Qafqazda da uğursuzluğu deməkdir.

Ramil QULİYEV