KÖHNƏ VERSİYA            

Makron yanvarda Dehlidən "pəs" qayıda bilər - Hindistan Fransanın "Rafale", Rusiyanın Su-57, ABŞ-ın F-35 qırıcılarının arasında qalıb...

Image

31 yanvar 2012-ci il Fransa aviasiya şirkəti “Dassault Aviation” üçün əlamətdar bir gün oldu. Şirkət Hindistan Hərbi Hava Qüvvələrinin 126 ədəd Dassault “Rafale” döyüş təyyarəsinin alınması üzrə tenderinin qalibi elan edildi. Müqaviləyə əsasən, 18 qırıcı Paris tərəfindən ünvana tədarük ediləcək, qalan 108-i də Hindistanın zavodlarında yığılacaqdı. 

Hindistanlı hərbi ekspert, MiQ-21 və MiQ-29 təyyarələrini idarə etmiş keçmiş eskadron komandiri, Hindistan Hərbi Hava Qüvvələrinin general-leytenantı T.P.Şrivastava bu mövzunu  “EurAsian Times”ın ingilisdilli nəşri üçün yazdığı məqaləsində təhlil edir. Keçmiş pilot yazır ki, hələ 2011-12-ci illərdə Paris  60 milyard ABŞ dolları məbləğində müdafiə büdcəsi planlaşdırmışdı, onun təxminən 50 milyard ABŞ dollarını artıq “Rafale” döyüş təyyarələrinin istehsalına xərcləmişdi. 

Qeyd edək ki, o vaxt “Rafale” şirkəti Dehli ilə 10,4 milyard ABŞ dolları məbləğində son dərəcə sərfəli sövdələşmə bağlamışdı. Demək olar ki, Hindistan müflis olan Fransa hərbi sənayesinə maliyyə dəstəyi verənə qədər “Rafale” dünyada o qədər də populyar deyildi.

Qeyd edək k, uzaq keçmişdə, yəni ötən əsrin 50-ci illərinin sonu - 1960-cı illərin əvvəllərində Hindistan Hərbi Hava Qüvvələrinin (IAF) qırıcı donanması Fransız Ouragon (Hind terminologiyasında Toofani) və Mysteres təyyarələri ilə təchiz edilmişdi. Etibarlı Aerospatiale Alouette helikopterlərini və onların törəmələrini hələ də Hindistan səmasında görmək olar.

1980-ci illərin əvvəllərində Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri o dövrdə qırıcı təyyarələrin ən qabaqcıl nümunələri arasında olan iki Mirage-2000 eskadrilyasını aldıqdan sonra Hindistan və Fransa arasında əlaqələr daha da möhkəmləndi. Hind-Fransa münasibətlərinin “qızıl dövrü” sanki 2004-cü ildə Dassault Aviation şirkətinin baş direktoru Çak Eddleston öz komandasının müşayiəti ilə “cəlbedici birtərəfli təklif”lə Hindistana getdiyi zaman gəlib çatmışdı.

Lakin təklif o vaxtkı müdafiə naziri tərəfindən rədd edildi. İsveçin  Bofors şirkətinin  korrupsiya qalmaqalı  Hindistan silahlı qüvvələrinə də ciddi zərbə vurdu.

Mirage-2000-5-in və eyni zamanda Rafales-in Fransa və Hindistan Hərbi Hava Qüvvələrinin xidmətinə təqdim edilməsi barədə Fransanın təklifi müdafiə əməliyyatlarında şəffaflığın qorunması səbəbindən rədd edildi. Müvafiq olaraq, “vahid tender müqavilələri” də  nəzərə alınmadı.

24 mart 1986-cı ildə İsveç müdafiə konserni Bofors və Raciv Qandi hökuməti 410 ədəd FH77B özüyeriyən silahların tədarükü üçün böyük hərbi müqavilə imzalamışdılar. Müqavilənin ümumi dəyəri 1,2 milyard dollar (təxminən 14 milyard Hindistan rupisinə ekvivalent) idi. Sonradan məlum oldu ki, bu şirkətin əməkdaşları Qandinin ətrafındakı insanlara rüşvət verib və bununla da müqavilənin bağlanmasında hökumət üzvlərindən dəstək alıblar.

Fransa Mirage 2000-5-in tikintisi üçün bütün montaj-istehsal kompleksini təkbaşına təchiz etməyi və quraşdırmağı təklif etdi.

Müqavilənin kulminasiya nöqtəsi Fransanın o zaman tam dəyərinin 25 faizi qiymətində istehsal olunan xüsusi sayda Rafalesi təmin etmək təklifi oldu.

Müqayisə üçün: 1980-ci illərin əvvəllərində Fransa ilə Mirage-2000 və Rusiya ilə MiQ-29 (hər biri iki eskadrilya) üçün sövdələşmələr hər cəhətdən birdəfəlik sövdələşmələr idi.

Hindistan Hərbi Hava Qüvvələrinə Dassault Rafale tədarükü üçün Rafale satınalma layihəsi artıq dörd müxtəlif mərhələdən keçib, onların hər biri bir neçə ili əhatə edir...

1. 2004-cü ildə Parisdən birtərəfli təklif. Əgər bu razılaşma həyata keçirilsəydi, Hindistan ordusu indikindən qat-qat güclü olardı. Üstəlik, o zaman bütün müqavilənin dəyəri indiki müqavilənin 25 faizini təşkil edəcəkdi. Lakin siyasətçilərin ambisiyaları və bürokratik əngəllər bu sövdələşmənin  həyata keçirilməsinə mane olub.

2. 2012-ci ildə keçirilən tenderin qalibi. Birləşmiş Proqressiv Alyansın (UPA hökuməti, Birləşmiş Proqressiv Alyans) 126 Rafaelin tədarükü üçün tenderi 31 yanvar 2012-ci ildə elan edilmiş, lakin müxtəlif inzibati problemlərə görə tamamlanmamışdır.

3. 2016-cı ildə Narendra Modi hökuməti hakimiyyətə gəldikdən sonra 2014-cü il sazişinin şərtlərini dəyişib. 126 təyyarənin tədarükü üçün əvvəl elan edilmiş tender ləğv edilib. Uçuş vəziyyətində olan qırıcıların sayı 36-ya endirildi.

2016-cı ildə imzalanan yeni saziş Modi hökumətinin Hökumətlərarası Razılaşma (IGA) vasitəsilə bağladığı ilk böyük silah müqaviləsi idi. Dassault Aviation bu günə qədər cəmi  36 “Rafale”ni təhvil verib.

4. 2024-cü ildə Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələri üçün 26 “Rafale” qırıcı. Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələrinə 26 ədəd “Rafale” dəniz təyyarəsi tədarükü ilə bağlı müqavilə Fransa lideri Makronun 2024-cü ilin yanvarında Hindistanın Respublika Günü tədbirlərinə qonaq qismində qatılacağı gözlənilən səfəri zamanı imzalana bilər. Bu müqavilə də İGA çərçivəsində bağlanacaq.

Müqavilə baş tutsa, Fransa Hindistana 62 “Rafae” təyyarəsi verəcək. Tək 26 “Rafale” dəniz təyyarəsi Hindistan silahlı qüvvələrinin hava gücünü əhəmiyyətli dərəcədə artıra bilər..

Bu gün Paris IAF-nin 126 müasir qırıcıdan ibarət donanmasındakı boşluğu doldurmaq üçün Hindistan hökumətini daha çox “Rafale” almağa inandırmağa çalışır.

Hazırda Hindistan Hərbi Hava Qüvvələrinin əlavə 114 qırıcı təyyarə almağla bağlı təklifinə hələ baxılmayıb.

Srivastava yazır, ola bilsin ki, prezident Makron daha da irəli gedəcək və təyyarə mühərriklərinin istehsalı texnologiyalarının transferini, həmçinin 64 “Rafale” təyyarəsinin növbəti partiyasının satışı üçün uzunmüddətli müqavilə təklif etsin.

“Rafale”nin göyərtə əsaslı versiyalarının dəqiq çatdırılma tarixləri yalnız müqavilə 2024-cü ilin yanvarında imzalandıqdan sonra məlum olacaq. Hətta bunun 2027-ci ilin əvvəlindən tez baş verməyəcəyini güman etmək olar.

Bu gün Hindistanın öz  silahlı qüvvələrinə yeni qırıcı təyyarələrin tədarükü üçün xarici istehsalçıları cəlb etməkdən başqa çarəsi yoxdur. Çünki qırıcı eskadrilyaların sayı sürətlə azalır və qalan üç MiQ-21 alayının yaxın bir neçə ildə "təqaüdə çıxacağı" gözlənilir.

Hökumətlərarası saziş çərçivəsində “Rafale” qırıcılarının alınması ilə bağlı yanvarda imzalanacaq müqavilə də mövcud müdafiə satınalma prosedurlarının mənasızlığını göstərir.

Bu fonda hətta Hindistanın baş naziri Narendra Modinin özü də başa düşür ki, silah alışı ilə məşğul olan mövcud struktur səriştəsiz və səmərəsizdir.

Eyni zamanda, 97 yerli Tejas yüngül döyüş təyyarəsinin və 156 Prachand hücum helikopterinin tikintisinə dair razılaşmanı da unutmaq olmaz. Bundan əlavə, Hindistanın digər xarici tərəfdaşları da 114 qırıcının tədarükü üçün sərfəli müqavilə imzalamağı gözləyirlər.

Bu ilin oktyabr ayında müdafiə naziri Rajnath Singh-in başçılıq etdiyi Müdafiə Satınalmaları  Şurası (DAC) Hindistan Hərbi Hava Qüvvələrinin dövlət aerokosmik konserni Hindustan Aeronautics Ltd (HAL) tərəfindən Su-30MKI döyüş təyyarələri parkının modernləşdirilməsi təklifini təsdiqləyib.

Modernləşdirmə Rusiya mütəxəssisləri ilə “sıx əməkdaşlıq” əsasında Hindistanda həyata keçiriləcək. ET-nin məlumatına görə, Su-30MKI donanmasının modernləşdirilməsi üzrə danışıqlar ən azı 2017-ci ildən bəri Moskva ilə davam edir, Dehli bu maşınlarda yerli sistemlərin sayını maksimum dərəcədə artırmağa çalışır. 2019-cu il noyabrın 6-da Moskvada keçirilən IRIGC-M&MTC-nin 19-cu iclasının yekunlarından sonra məlum olub ki, rusiyalı mütəxəssislər Hindistana HAL müəssisələrində modernləşdirilmiş Su-30MKI-nin prototipinin hazırlanmasında kömək edəcəklər.

2023-cü ilin fevralında ABŞ-ın Hindistanı F-35-in xeyrinə Rusiya Su-57 qırıcılarından imtinaya məcbur etməyə çalışdığı bildirilir. Bir çox hərbi ekspertlər və müşahidəçilər hesab edirlər ki, bu, Vaşinqtonun Yeni Dehlini Rusiyanın Su-57 “Prestupnik” və Su-75 “Şah mat” qırıcılarının tədarükü və birgə istehsalı üçün Rosoboroneksportla müqavilələrdən imtina etməyə inandırmağa çalışdığı “uydurma”dır”. 

Tahir TAĞIYEV







VİDEO

"Çörəyi sahibini tanımayan itin qabağına atanda sonu belə olar"... - VİDEO

Rusiya təyyarə qəzası ilə bağlı Azərbaycanın tələblərindən yayınır - işi bir il gecikdirmək planı... - VİDEO

Rusiya deputatı Putinlə İlham Rəhimovun dostluğunu da heçə saydı... - VİDEO

Təyyarəmizi vurandan 8 dəqiqə sonra "Kovyor" məlumatını yaydılar - Rusiyada plan nə imiş?..

6200 jurnalistin neçəsi USAID-in sifarişi ilə Azərbaycana qarşı yazılar yazıb?..

“İlkin hesabat qəzanın səbəblərini tam ifadə etmir” - təyyarəmizlə bağlı Rusiyadan kədərli reaksiya...

SON XƏBƏRLƏR

09.02.2025 | 21:53
ABŞ 10 min PKK terrorçusunu Suriyadan çıxarır - bu dəfə İraqı terror yuvasına çevirəcəklər…

09.02.2025 | 20:44
Mask “Amerikanın Səsi” və “Azadlıq Radiosu”nu bağlamağa çağırdı

09.02.2025 | 19:26
Trampın Ukraynada atəşkəs planı sızdı - ukraynalılar şokda... Qərb Kiyevi satır…

09.02.2025 | 18:25
İsrailin qəzzalıların sürgünü ilə bağlı yeni planı ortaya çıxdı - ABŞ mediasından qalmaqallı iddia…

09.02.2025 | 17:38
"Çörəyi sahibini tanımayan itin qabağına atanda sonu belə olar"... - VİDEO

09.02.2025 | 17:21
“Telegram”da vətəndaşı aldadaraq onun 2 minini ələ keçirən şəxs yaxalandı

09.02.2025 | 16:58
Misir və BƏƏ Netanyahuya xəbərdarlıq etdi - Səudiyyə bizim üçün qırmızı xəttdir, heç kim ona toxuna bilməz…

09.02.2025 | 16:03
Tramp Putinlə danışdığını açıqladı - ancaq “neçə dəfə” sualına cavab vermədi…

09.02.2025 | 15:16
Rusiyada daha bir müəmmalı ölüm - Putinə müxalif məşhur musiqiçi evinə polis basqını zamanı 10-cu mərtəbədən aşağı düşdü

09.02.2025 | 14:53
QAİ beynəlxalq təşkilatları Azərbaycan abidələrinin bərpası və qorunması üçün Ermənistana təzyiq etməyə çağırdı

09.02.2025 | 00:28
Üç Cənubi Qafqaz ölkəsinin Rusiyaya qarşı İTTİFAQ qurması uzaqda deyil - "Çörəyi sahibini tanımayan itin qabağına atanda sonu belə olar"...

08.02.2025 | 22:30
Orxan Cəfərovdan Türkiyə Açıq Beynəlxalq Turnirində bürünc medal!

08.02.2025 | 21:56
ABŞ rus iş adamlarının pullarının “ovuna” çıxan qrupun fəaliyyətini dayandırır...

08.02.2025 | 21:11
USAID-in maliyyələşdirdiyi nəhəng media qurumları da çökür – BBC həyəcan təbili çalır...

08.02.2025 | 19:28
Rusiya təyyarə qəzası ilə bağlı Azərbaycanın tələblərindən yayınır - işi bir il gecikdirmək planı... - VİDEO

08.02.2025 | 19:15
Rəhimli bələdiyyəsinə seçkilərin protokollarının surətinin saxtalaşdırıldığı ortaya çıxdı - "İşin başında Uzunboyad bələdiyyəsinin sədri dayanır"

08.02.2025 | 17:15
Rusiyada hazırkı antiazərbaycan aqressiyanın 2 səbəbi var...

08.02.2025 | 16:59
Ukrayna müharibəsilə bağlı sülh masası qurulur – Tramp ilk olaraq Zelenski ilə görüşəcək...

08.02.2025 | 15:54
Azərbaycan diasporu ilə bağlı gecikmiş tələb - Rusiyada çoxdan ləğv edilib...

08.02.2025 | 15:00
Sosial şəbəkədə investisiya və yatırım adı altında dələduzluq edən şəxs saxlandı

08.02.2025 | 14:44
Kirayəşin yaşadığı evi soydu - 3000 manatlıq oğurluq...

08.02.2025 | 14:28
"Xarici agentliklər və xaricdən maliyyələşən QHT-lər ölkədə dörd dəfə inqilab etmək istəyiblər" - Kobaxidze

08.02.2025 | 14:12
Xankəndi polisi orta məktəbdə maarifləndirici tədbir keçirdi - FOTO

08.02.2025 | 13:50
Azərbaycanın hərbi dənizçiləri "AMAN-25" çoxmillətli təlimində iştirak edir - FOTO

08.02.2025 | 13:36
Polis Oğuzda əməliyyat keçirdi - 3 nəfər saxlandı, 8 kq narkotik aşkarladı

08.02.2025 | 13:22
Sabah Bakıda qar yağacaq

08.02.2025 | 12:46
Rusiya ilə 2022- ci il Müttəfiqlik sənədinə yenidən baxıla bilər...

08.02.2025 | 11:22
Çağatay Ulusoy bu serialda "mafiya başçısı" olacaq

08.02.2025 | 11:16
"Hərbi hissələrdə görüşə müvəqqəti məhdudiyyət qoyulub" - MN açıqlama yaydı

08.02.2025 | 10:30
“Kənddən şəhərə” həftəsonu yarmarkası açılıb

08.02.2025 | 10:00
Dünən cinayət törətməkdə şübhəli bilinən 52 nəfər saxlanılıb

08.02.2025 | 09:26
Xoruz banlayan orta məktəb görübsüz?... Sabirabadda deyirlər var...

08.02.2025 | 08:42
Dərs vaxtı ilə bağlı nazirdən düşündürücü rəy - kənd məktəblərində niyə də yox?..

07.02.2025 | 23:45
Rusiya deputatı Putinlə İlham Rəhimovun dostluğunu da heçə saydı... - VİDEO

07.02.2025 | 22:15
Paşinyanı Ceyms Devid Venslə görüşünə görə peşiman etdilər... - VİDEO

07.02.2025 | 21:35
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində itkin düşmüş şəxslərlə bağlı görüş keçirildi...

07.02.2025 | 21:28
“Gürcü Arzusu”nun tərəfdarları bölündü" - radikal müxalifət sıradan çıxarılır...

07.02.2025 | 21:19
Sülh və insanlıq əleyhinə, müharibə və digər ağır cinayətlərdə təqsirləndirilən erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam etdirilib - FOTO

07.02.2025 | 21:15
“Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı heç kimlə sövdələşməyə getmərik” - səfir aqressivləşdi...

07.02.2025 | 21:01
Paşinyanın "soyqırım" siyasətindən geri çəkilməsi Zaxarovanı təəccübləndirdi...

07.02.2025 | 20:47
Zəngəzur dəhlizi, ya Araz dəhlizi... İranın qorxusu...

07.02.2025 | 20:34
İnternetdə "əcəl oyunları" uşaqlar üçün çox təhlükəli olmağa başlayır - ilk fakt...

07.02.2025 | 20:20
"ABŞ Azərbaycandan yana olacaq" - bu bir soyuq geosiyasi hesablamadır...

07.02.2025 | 20:07
Rusiya Azərbaycanla müttəfiqlik münasibətlərini zədələyir - faktlar...

07.02.2025 | 20:03
Prezident və Birinci xanım “Gənclik” metrosu yaxınlığında yeni parkın açılışında iştirak ediblər - FOTO

07.02.2025 | 19:53
Yerli uşaq bezi istehsalı bərbad gündədir - idxal bez isə bir uşaq üçün ayda 50 manata başa gəlir...

07.02.2025 | 19:40
Təyyarəmizi vurandan 8 dəqiqə sonra "Kovyor" məlumatını yaydılar - Rusiyada plan nə imiş?..

07.02.2025 | 19:33
6200 jurnalistin neçəsi USAID-in sifarişi ilə Azərbaycana qarşı yazılar yazıb?..

07.02.2025 | 19:26
BDU rektoru BMT-nin illik yığıncağında çıxış etdi

07.02.2025 | 19:19
“Rus Evi” ilə bağlı qərar Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinə necə təsir göstərəcək? - Narahatlıq var...

07.02.2025 | 19:12
XİN-də kollegiya iclası keçirildi, 2025-ci il üzrə əsas prioritetlər müzakirə olundu

07.02.2025 | 19:04
İran açıq etiraf etdi – “Zəngəzur dəhlizini istəməyən biz və Ermənistandır...”

07.02.2025 | 18:50
“Azərbaycan Rusiya ilə əlaqələri ictimai şəkildə gərginləşdirməyə bəhanə axtarır" - Zatulin...

07.02.2025 | 18:41
Nazir Vilayət Eyvazov Qusarda vətəndaş qəbulu və sıra baxışı keçirdi - FOTO

07.02.2025 | 18:36
USAİD 10 min terrorçuya yemək alıb, yüzlərlə insanın cinsini dəyişdirib...

07.02.2025 | 18:23
Paşinyan eyni vaxtda ABŞ və İranla strateji tərəfdaşlıq sazişi imzalayır...

07.02.2025 | 18:18
"Rus evi"nə cavab - "İlham Rəhimovun əmlakını müsadirə edin..."

07.02.2025 | 18:13
“Rus Evi”nə cavab - “Azərbaycanlılar həbs edilsin” - VİDEO

07.02.2025 | 18:09
“İlkin hesabat qəzanın səbəblərini tam ifadə etmir” - təyyarəmizlə bağlı Rusiyadan kədərli reaksiya...

07.02.2025 | 17:55
Kollec diplomları getdikcə mənasız kağız parçasına çevrilir...

07.02.2025 | 17:43
Primakov “Rus Evi” gərginliyinin səbəbini Azərbaycanda görür…

07.02.2025 | 17:36
XII Qlobal Bakı Forumunun keçiriləcəyi tarix məlum oldu

07.02.2025 | 17:31
Arıqladır, həm də öldürür - qəbul etdiyimiz "sibutramin" nədir...

07.02.2025 | 17:18
Azərbaycanda plüralizm praktikası - yad cərəyanlar ölkəyə sıza bilmədi...

07.02.2025 | 17:11
Veteran jurnalist Firidun Ağazadənin 75 illik yubileyi qeyd edilib

07.02.2025 | 17:06
Fələstinlilərin Qəzzadan sürgün edilməsilə bağlı hazırlıqlar başladı - Netanyahu Trampın planını əvvəlcədən bilirmiş...

07.02.2025 | 16:55
Bakıda 11 elektromobili soyan şəxs yaxalandı

07.02.2025 | 16:43
Yeni əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Anar Əliyev kimdir? - DOSYE

07.02.2025 | 16:37
ABŞ Ukraynanın nüvə silahı istəyinə çox net cavab verdi – bu olmayacaq...

07.02.2025 | 16:26
Uğurla başlayan yeni dövr uğurla davam edir

07.02.2025 | 16:21
Zelenskidən Baltikyanı ölkələrə xəbərdarlıq - Putin Belarusu da müharibəyə sürükləyir...

07.02.2025 | 16:05
Zelenski Putinlə görüşməyə hazır olduğunu açıqladı – ancaq bir problem var...

07.02.2025 | 16:01
ATMU Qarabağ Universiteti ilə əməkdaşlıq edəcək

07.02.2025 | 15:56
Samir Nuriyev yeni maliyyə nazirini kollektivə təqdim etdi - FOTO

07.02.2025 | 15:51
Samir Şərifova yeni vəzifələr verildi - FƏRMAN

07.02.2025 | 15:44
İran Ermənistanı problemlərdən çıxış yolu olaraq görür - “The Jerusalem Post” nəşri...

07.02.2025 | 15:40
Tramp administrasiyası Paşinyan və arvadının təklifini rədd etdi...

07.02.2025 | 15:39
Anar Əliyev əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri təyin edildi - SƏRƏNCAM

07.02.2025 | 15:36
Anar Əliyev əmək və əhalinin sosial müdafiəsi nazirinin müavini vəzifəsindən azad edildi

07.02.2025 | 15:25
Xankəndi bu gün – MÖHTƏŞƏM GÖRÜNTÜLƏR...

XƏBƏR ARXİVİ

«    Fevral 2025    »
BeÇaÇCaCŞB
 12
3456789
10111213141516
17181920212223
2425262728