Kreml Ermənistanın üstündən xətt çəkə bilər, əgər...
“Avrasiya İqtisadi Şurasının iclasının və MDB-nin qeyri-rəsmi sammitinin keçirildiyi gərgin Sankt-Peterburq proqramının rəsmi hissəsi başa çatdıqdan sonra indi politoloqlar və ekspertlər öz proqnozlarını bölüşdükləri kimi, nəticələri də həvəslə bildirirlər.
Gözlənildiyi kimi, heç bir sensasiya yox idi. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Aİİ üzrə növbətçi postunu tutmaq üçün uçub və sırf iqtisadi səbəblərdən burada olduğunu qeyri-müəyyən şəkildə bildirib”. Bu fikirlər “Eurasiadaily” nəşrində yer alıb.
Nəşr daha sonra yazır: “Tədbirdə çıxış edən liderlər müzakirələri yekunlaşdırıb, gələcək perspektivlərdən danışıblar, ümumilikdə görüşlərdə Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin Ermənistanın baş naziri ilə əl sıxmasından sonra möhkəmlənən mehribanlıq mühiti hökm sürürdü. Belə ki, politoloq Beniamin Matevosyan bəyan edib ki, Ermənistanın baş nazirinin Rusiyaya gəlişini qeyri-adi hadisə hesab etmir. O, daha çox ondan narahatdır ki, hətta indiki geosiyasi vəziyyətdə, Ukrayna cəbhəsində Qərbi Rusiya ilə danışıqlar masası arxasına oturmağa məcbur edəcək kəskin dəyişikliklər baş verdikdə belə, Ermənistanda kimsə hərbi qüvvələrin geri çəkiləcəyinə ümid bəsləməkdə davam edir. Rusiya qoşunlarının bölgədən çıxarılması və 102-ci hərbi bazanın çıxarılması haqda boş fikirlər səslənir. Üstəlik, Vaşinqton və Ermənistanın, ekspertin fikrincə, konkret məqsədi var: İrəvanın Bakı ilə ümumi iqtisadi və siyasi əlaqələri olmalıdır, hərbi baxımdan isə Tehran və Moskvaya qarşı birlikdə vahid yumruq yaratmalıdırlar. “Bizi buna aparırlar. Aydındır ki, bütün bunların nəticəsində Ermənistanın dövlətçiliyi aradan qalxacaq”, – deyə Matevosyan proqnozlaşdırır və ümumiləşdirir: əgər kimsə “Rusiya və İrana müharibə elan etməklə” Ermənistanın sağ qala biləcəyi ilə bağlı illüziyalar qurursa, deməli, bu adamın sadəcə olaraq reallığı dərk etməkdə problemləri var. Öz növbəsində, Aİİ-yə inteqrasiya perspektivlərinin öyrənilməsi mərkəzinin direktoru Dmitri Belyakov Avrasiya İqtisadi İttifaqının iclasının yekunlarını və Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenkonun Ermənistanla bağlı bəyanatlarını maraqlı rakursda şərh edib: “Belarus dövlətinin başçısının bəyanatlarına gəlincə, o, özünəməxsus kifayət qədər sərt şəkildə mahiyyəti açıqladı. Nəticə ondan ibarətdir ki, Ermənistan həqiqətən də çətin iqtisadi və coğrafi vəziyyətdədir, çünki Ermənistan üçün əsas ticarət tərəfdaşı Rusiya və Aİİ üzvü olan ölkələrdir. Və əgər Ermənistan bu və ya digər daxili səbəblərə görə inteqrasiya birliklərindən çıxmaq üçün üçüncü qüvvələri sevindirmək qərarına gəlsə, bu, ilk növbədə Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi, Avrasiya İqtisadi İttifaqına aiddirsə, bu, çox mürəkkəb iqtisadi nəticələrə gətirib çıxaracaq. Mən deyərdim ki, bu, təkcə Ermənistana zərbə olacaq, inteqrasiya birliyinin bütün digər üzvləri bunu hiss edəcəklər”. Nəticə ondan ibarətdir ki, rəsmi İrəvan diplomatik müstəvidə nümayişkaranə şəkildə atəşlə oynayan Moskvanın Ermənistan-Azərbaycan qarşıdurmasının sülh yolu ilə nizamlanmasında uzun illər göstərdiyi səyləri şübhə altına alan, lakin Aİİ-ni tərk etməyən çox incə bir vəziyyətlə üzləşir. Təbii ki, KTMT Paşinyanın boğazındakı sümük kimidir və o, təşkilatdan və bölgədəki Rusiyanın mövcudluğundan uzaqlaşmaq üçün əlindən gələni edir, amma açıq şəkildə qapını tamamilə çırpmaqdan, ya da xaçı götürməkdən qorxur. Amma böyük partnyorlar tələsir və Əliyev müəmmalı şəkildə gülümsəyir, sanki həlledici danışıqlar raunduna və sülh müqaviləsinə işarə edir. Burada siz istər-istəməz papağınızı alnınıza çəkirsiniz və prezident Vladimir Putinin çıxışı zamanı telefonunuzda xəbərlərə baxmağa başlayırsınız və bu, əsas ədəb standartlarının olmadığını nümayiş etdirir. Lakin Nikol Vovaeviç heç vaxt öz yaxşı davranışı ilə tanınmayıb və bu, onun iki dəfə seçkilərdə qalib gəlməsinə mane olmayıb. Amma indi o, gərgin həyatında əsas seçiminə qərar verməli olacaq. Çünki təkcə onun taleyi deyil, Ermənistanın mövcudluğu faktı da təhlükə altındadır. Və bu, hadisə üçün adi pafos deyil, ciddi sübutdur”.
Qeyd edilənlər fonunda Rusiyanın “İzvestiya” qəzeti yazır ki, Ermənistanla Rusiya arasında münasibətlərin kəskin şəkildə pisləşməsinə səbəb İrəvanın Qərb ölkələri ilə yaxınlaşmasıdır: “Paşinyan Avropa Parlamentində çıxış edərək ölkəsinin Avropa İttifaqının mümkün hesab etdiyi qədər birliyə yaxınlaşmağa hazır olduğunu deyib. Xüsusən də İrəvanla Fransa arasında münasibətlər sıxlaşıb, Paris hava hücumundan müdafiə radarları və zenit-raket sistemləri də daxil olmaqla silah tədarükünə razılıq verib. Nəhayət, erməni tərəfi Ukrayna rəhbərliyi ilə yaxınlaşmağa başlayıb. Məsələn, Nikol Paşinyan İspaniyanın Qranada şəhərində Vladimir Zelenski ilə görüşüb, Dublində isə iki ölkənin parlamentlərinin spikerləri danışıqlar aparıb. Maltada Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan və Ukrayna Prezidenti Aparatının rəhbəri Andrey Yermak arasında söhbət olub. Dekabrda Ermənistanın diasporla iş üzrə komissarı Zare Sinanyan Ukraynaya səkkiz günlük səfər edib. Moskva rəsmiləri İrəvanın davranışına təmkinlə reaksiya verir. Vladimir Putin bildirib ki, Ermənistan hələ də Rusiyanın müttəfiqi olaraq qalır, onun MDB, Avrasiya İqtisadi Birliyi və ya KTMT-dən çıxsacağına inanmır. Rusiyanın diplomatik dairələrində danışırlar ki, Paşinyan Zelenskinin yolunu gedir. “Moldovanı “ikinci Ukrayna” hesab etsək, Ermənistanı üçüncüsünə çevirməyə çalışırlar”, - rəsmi şəxs bizimlə söhbətində deyib”. Politoloq Nikolay Silayevin fikrincə, Ermənistan son aylarda Rusiya ilə münasibətləri kəskin şəkildə korlayır. Siyasi ekspert Vadim Muxanov iddia edir ki, münasibətlərdə çətinliklər var, amma baş verənləri şişirtmək olmaz: “Bəli, bəyanatlar olduqca sərtdir, amma bunlar qərar və hərəkətlərə çevrilməyib. Ermənistan hələ də Avrasiya İqtisadi Birliyi, KTMT və MDB-nin üzvüdür, Rusiya hərbi bazası Cənubi Qafqaz respublikasının təhlükəsizliyini təmin edir və ikitərəfli sazişlər fəaliyyətdədir. Bəli, İrəvanın çoxvektorlu siyasətə keçmək cəhdini görə bilərik. Amma əsas məsələ dəyişmir - Rusiya və Ermənistan müttəfiq olaraq qalır”.
Nahid SALAYEV
