ABŞ-İran müharibəsi Qırmızı və Aralıq dənizlərində başlaya bilər...
“Yəmənin “Ənsar Allah” qiyamçı hərəkatının silahlı tərəfdarlarının fəallaşdığı Qırmızı dənizdəki vəziyyət iqtisadi böhrana səbəb ola bilər”. Bunu İtaliyanın müdafiə naziri Quido Krozetto bəyan edib:
“Mən həyəcan təbili çaldım, iki həftə əvvəl narahatlığımı bildirdim və təəssüf ki, bunlar düz çıxdı. Çünki gəmilər artıq Qırmızı dənizdən keçmir, o üzdən Afrikanı dolanmaq məcburiyyətində olduqları üçün xərclər artır. Ona görə də biz hərəkətə keçməliyik, çünki başqa bir iqtisadi böhrana dözə bilmərik”.
Nazir İtaliyanın ABŞ-ın Qırmızı dənizdə üzən gəmiləri Yəməndəki husi qiyamçıların hücumlarından qorumaq üçün təşkil etdiyi koalisiyaya qoşulmadığını bəyan edib: “Çoxları bizim Amerika əməliyyatında iştirak etdiyimizi iddia edir. Yeni əməliyyatda iştirak etmək üçün parlamentin icazəsi lazımdır. Odur ki, çoxları yalan danışır”. Qeyd edək ki, ABŞ-ın Qırmızı dənizdə üzən gəmiləri Yəməndəki husi qiyamçıların hücumlarından qorumaq üçün təşkil etdiyi koalisiyaya 20-dən çox ölkə qoşulub. ABŞ Müdafiə Nazirliyinin sözçüsü general Pat Rayder bildirib ki, Vaşinqtonun rəhbərlik etdiyi bu koalisiya Qırmızı dənizdə naviqasiya azadlığını və təhlükəsizliyi qorumağa sadiq olan dünyanın müxtəlif ölkələrindən ibarətdir. Məlumata görə, husilərin ticarət gəmilərinə hücumları Qırmızı dənizdən neft tankerlərinin keçidini 40 faiz azaldıb. Bildirilib ki, ötən həftə Bab əl-Məndəb boğazından cəmi 30 neft tankeri keçib. Bu isə əvvəlki üç həftə ərzində oradan keçən gəmilərin sayının 40 faiz azalması deməkdir. ABŞ prezidentinin milli təhlükəsizlik müşaviri Ceyk Sallivan isə bildirib ki, əvvəllər Qırmızı dənizdə gəmilərə hücumlara İran icazə verib. "The Wall Street Journal" da məlumat yayıb ki, İran qüvvələri Yəməndəki husilərə Qırmızı dənizdən keçən gəmilər barədə məlumat ötürür: “Husilər İranın hərbiləşdirilmiş qüvvələrindən təkcə kəşfiyyat məlumatları deyil, həm də silahlar - pilotsuz təyyarələr və raketlər alırlar. Husilərin gəmiləri hədəf almaq üçün radar texnologiyası yoxdur. Onların İranın köməyinə ehtiyacı var, yoxsa raketləri, sadəcə suya düşər".İran isə hər hansı əlaqəni inkar edir. Husilərin sözçüsü deyib ki, onların Tehranın köməyinə ehtiyacı yoxdur: "Hər şeyi İrana aid etmək qəribədir, sanki onlar dünyanın ən böyük gücüdür. Bizim kəşfiyyat xidmətlərimiz var və ölkəmizə qarşı təcavüz illərində onlar özlərini yaxşı sübut ediblər". Amma nəşr bildirir ki, İran husiləri raketlərlə də təmin edir. Hesab edilir ki, bu halda ABŞ-ın Qırmızı dənizdə böyük hərbi qüvvə cəmləməsi təsadüfi deyil. Bu qüvvənin hədəfi təkcə husilər yox, həm də İran olacaq. Məhz belə bir vaxtda İranın İnqilab Keşikçiləri Korpusunun (SEPAH) komandiri Məhəmməd Rza Nəqdi deyib ki, Birləşmiş Ştatlar və müttəfiqləri Qəzzada “cinayət” törətməkdə davam etsə, Qırmızı dəniz və Aralıq dənizi bağlana bilər: “Onlar yaxında Aralıq dənizinin, Cəbəllüttariq boğazının və başqa su yollarının bağlanmasını gözləməlidir. Fars körfəzi və Hörmüz boğazı onlar üçün kabusa çevrildi və bu gün onlar Qırmızı dənizdə ilişib qalıblar”.
Bir daha xatırladaq ki, Yəmənin İranla əlaqəsi olan husi qrupu son ayda İsrailin Qəzzaya hücumuna cavab olaraq Qırmızı dənizdən keçən ticarət gəmilərinə hücumlar edib və bu da bəzi gəmiçilik şirkətlərinin yollarını dəyişmələrinə səbəb olub. Ağ Ev bu fonda bildirib ki, İran Qırmızı dənizdə ticarət gəmilərinə qarşı əməliyyatların planlaşdırılmasında dərindən iştirak edir. ABŞ-ın Milli Təhlükəsizlik Şurasının sözçüsü Edrien Uotson bu xüsusda bildirib: “Ağ Ev hesab edir ki, İran Yəmən husilərinin Qırmızı dənizdə ticarət gəmilərinə hücumlarının hazırlanmasında dərindən iştirak edib. Tehran husilərə lazımi kəşfiyyat məlumatını ötürüb”. İranın Aralıq dənizinə birbaşa çıxışı yoxdur və İnqilab Keçikçilərinin onu necə bağlamağa çalışacaqları aydın deyil. Amma Nəqdi yeni müqavimət güclərinin doğulmasından və digər su yollarının bağlanmasından bəhs edib. İranın Aralıq dənizində dəstəklədiyi qruplar Livanın “Hizbullah” qrupu və dənizin Cəbəllütariqdən ən uzaq tərəfində yerləşən Suriyadakı müttəfiq yarıhərbi dəstələrdir. ABŞ Aralıq dənizində də xeyli qüvvə cəmləşdirib və onların sayı artır. ABŞ kolasiyasının husi bazalarına zərbələr endirəcəyi ehtimalı da artır. Bu isə nəticə etibarı ilə İranın Livan, Suriya və İraqdan sonra daha bir silahlı qruplaşma düşərgəsinin hədəfə alınması deməkdir. Bu halda İran ətrafında halqanın daha da daraldığını demək olar. Yəmənin qərbində, Qırmızı dəniz sahilində yerləşən Hudeydə sahil bölgəsi husilərin nəzarəti altındadır. Yəmənin ən əhəmiyyətli limanlarından birinə sahib olan şəhərin bu hissəsi ölkəyə gələn xarici yardım və gəlirlərin 70 faizinə ev sahibliyi edir. Husilər Səudiyyə Ərəbistanı ilə quru sərhədi olan Cəvf şəhərinə də nəzarət edirlər. ABŞ-ın müdaxiləsi ilə bu ərazilərin husilərin nəzarətindən çıxması İranın da bölgədə zəifləməsi demək olacaq.
Ramil QULİYEV
