Almaniya müstəmləkə cinayətlərinə görə üzr istədi, Makron hələ ədalətdən qaçır...
Abutalıb Səmədov: “Almaniya nümunəsi də göstərir ki, dövlətlər dünyadakı gücündən asılı olmayaraq, törətdikləri cinayətlərə görə üzr istəməyi bacarmalıdır”
Bugünlərdə Almaniya prezidenti Meci genosidinə görə Tanzaniya xalqından üzr ustədi. Bir müddət əvvəl isə o, Namibiya xalqından keçmiş müstəmləkə cinayətlərinə görə üzr istəmişdi.
Hollandiyanın baş naziri Ryutte müstəmləkəçiliyin ləğvi günündə Haiti xalqından üzr istədi.
Bəs Fransa və Makron Əlcəzair xalqından niyə üzr istəmir? Bu yaxınlarda Bakıda maraqlı tədbirlər oldu, keçmiş müstəmləkələr üzr tələb etdilər, bizim Prezident də Fransanın üzr istəməsini istədi. Maraqlıdır, Makron niyə üzr istəmək niyyətini ortaya qoymur?
2017-ci ildəki prezident seçkiləri kampaniyası gedişində dəfələrlə Əlcəzairdə törədilən cinayətlərə görə üzr istəməyin zəruriliyini qeyd etdi və bu amildən istifadə etməyə çalışdı: “Çünki Fransada 6 milyondan artıq əlcəzairli yaşayır. Məqsəd onların səslərini almaq idi. Ancaq prezident seçildikdən sonra o bəyanatlar yaddan çıxdı. Bir də 2020-ci ildə bu məsələyə qayıtdı və yenidən həmin cinayətlərin etiraf olunması zərurətini qeyd etdi, ancaq yenə də heç bir addım atmadı. Fransız cəmiyyətində o dövrdə baş verən cinayətlərə haqq qazandırmaq meyili kifayət qədər güclüdür. Əksər siyasilər iddia edirlər ki, Əlcəzair 132 il Fransanın müstəmləkəsi olub və həmin dövrdə hər iki tərəfdən kifayət qədər cinayətlər törədilib. Deyirlər ki, təkcə fransızlar bir milyon yarım əlcəzairlini vəhşicəsinə öldürməyiblər, eyni zamanda Əlcəzair partizanları da fransızları qətlə yetiriblər. 132 illik müstəmləkə dönəmi təkcə bu cinayətlərlə tarixə düşməyib. Fransanın orada bəzi müsbət işlər də gördüyü xüsusi qeyd edilir. Bugünkü müstəqil Əlcəzairin öz dövlətçiliyinə görə Fransaya minnətdar olmalı olduğu vurğulanır. Görünür, bu cür fikirlərin hakim olmasının təsirindəndir ki, Makron artıq bu barədə danışmaqdan qorxur. Həm Türkiyə, həm Azərbaycan, həm də Əlcəzairin dövlət başçıları dəfələrlə Fransanın törətdiyi cinayətlərə görə üzr istəməli olduğunu bəyan ediblər. Fransa isə israrla bu addımı atmaqdan imtina edir. Sonuncu dəfə bu məsələyə 2023-cü ilin yanvarında qayıdan Makron Əlcəzairlə bağlı fərqli münasibət sərgiləyib. Son çıxışında bildirib ki, Əlcəzairdən üzr istəməyə zərurət görmür. Onun fikrincə, bu heç nəyi dəyişməyəcək. Ona görə də, irəliyə baxmağın lazım olduğunu deyib və həmin tarixi unutmağa çalışmağı məsləhət görüb. Görək, növbəti 3 illik fasilədən sonra nə deyəcək? İstisna olunmur ki, bu dəfə də fərqli bir fikir söyləyəcək. Ancaq Almaniya nümunəsi də göstərir ki, dövlətlər dünyadakı gücündın asılı olmayaraq, törətdikləri cinayıtlərə görə üzr istəməyi bacarmalıdır. Nəzərə alsaq ki, söhbət 1,5 milyon günahsız insanın qətlindən gedir və bunların içərisində qadın və uşaqlar həddindən artıq çoxdur, Fransa təkcə üzrlə kifayətlənməməli, eyni zamanda digər ölkələrdə də törətdiyi soyqırıma görə səhvlərini etiraf etməlidir. Bütün dünyaya mənəviyyat dərsi verən bir ölkə bu addımı atmayınca, səmimi görünə bilməz”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
