Rusiyanın üzündən ölkəmizdə yumurta bahalaşa bilər...
Məlum olduğu kimi, Azərbaycandan Rusiyaya ərzaqlıq yumurtanın ixracı ilə bağlı əldə olunmuş razılığın icrasına başlanılıb. Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin (AQTA) yaydığı məlumata görə, Rusiya Federasiyasına “Yaraq-Qazmalar” buraxılış məntəqəsi vasitəsilə Azərbaycan Respublikasından 36 ton və ya 612 min ədəd həcmində ərzaqlıq yumurtanın ilk partiyası ixrac edilib.
Azərbaycandan ərzaqlıq yumurtanın Rusiya bazarlarına tədarükü barədə qərar bu ilin noyabrında “Rosselxoznadzor”un rəhbəri Sergey Dankvertin ölkəmizə səfəri zamanı AQTA sədri Qoşqar Təhməzli ilə aparılan danışıqların nəticələrinə əsasən qəbul edilib. Qeyd edək ki, AQTA ilə “Rosselxoznadzor” arasında Azərbaycan Respublikasından Rusiya Federasiyasına quşçuluq təsərrüfatı məhsullarının, əsasən də ərzaqlıq yumurtanın ixrac olunması ilə əlaqədar razılıq əldə olunub. Rusiya Federasiyasında isə bir müddətdir yumurta qıtlığı yaşandığı bildirilir. Bu məhsulun qiymətlərində də ilin əvvəli ilə müqayisədə 46 faizə qədər artım olduğu vurğulanır. Rusiya ərzaq məhsulları istehsalçıları və təchizatçıları Assosiasiyasının (“Rusprodsoyuz”) məlumatına görə, ölkədə dekabrın 11-dən 17-dək yumurtanın orta pərakəndə satış qiyməti 12.8 rubl (24 qəpik) təşkil edib. Bu, 2013-cü ildən başlayaraq son 10 ilin rekordu sayılır. Rusiya prezidenti Vladimir Putin də məsələni şərh edərkən bu vəziyyəti yumurtaya tələbatın artması, istehsalın isə təqribən əvvəlki səviyyədə qalması ilə izah edib. Kənd təsərrüfatı naziri Dmitri Patruşev isə bir neçə gün əvvəl Rusiyaya Azərbaycan və Türkiyədən yumurta idxal olunacağını bildirmişdi. Patruşev Rusiya hökumətinin dost ölkələrdən toyuq yumurtasına idxal gömrük rüsumlarının sıfırlanmasını da təsdiqləyib və hazırda yumurtanın idxal rüsumunun istehsalın maya dəyərinin 15 faizini təşkil etdiyini, güzəştin 2024-cü il yanvarın 1-dən iyunun 30-dək qüvvədə olacağını, bu müddət ərzində hökumətin hesablamalarına görə, ölkəyə rüsumsuz 1,2 milyard yumurta idxalının reallaşacağını diqqətə çatdırıb. Rusiya Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yumurta idxalında rüsumların sıfırlanmasını operativ tədbir adlandırıb. Bu, ölkədə sözügedən məhsulla bağlı daxili bazarın tələbatını ödəmək və tezliklə qiymətin bahalaşma dinamikasını sabitləşdirmək məqsədi daşıdığını bildirib. Dövlət Dumasının İqtisadi Siyasət Komitəsinin sədri Vladimir Qutenev də Türkiyə və Azərbaycandan idxal olunacaq yumurtanın qiymətinin tənzimlənməsinin əsas və yeganə tədbir olduğunu vurğulayıb. Rusiya Baytarlıq və Fitosanitar Nəzarət üzrə Federal Xidmətin yaydığı məlumata görə, proses artıq başlayıb və yuxarıda qeyd edildiyi kimi Azərbaycandan Rusiyaya 612 min ədəd yumurta idxal edilib. Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsinin (DSK) məlumatına görə, 2023-cü ilin yanvar-noyabr aylarında ölkədə 2 milyard 100 milyon 200 min ədəd yumurta istehsal olunub. Bu da 2022-ci ilin yanvar-noyabr ayları ilə müqayisədə 9.9 faiz artım deməkdir. İxraca gəlincə isə, Azərbaycan Quş Əti, Yumurta İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyasından bildirilib ki, hazırda Azərbaycandan Yaxın Şərq ölkələrinə – Qətər, Səudiyyə Ərəbistanı, İraq və digər ölkələrə yumurta ixrac edilir: “Yaxın Şərq ölkələri ilə birlikdə ümumi gündəlik ixrac imkanı 1.6 milyon ədəddir. Oktyabrın 1-dək olan statistik məlumata görə, Azərbaycan həmin ölkələrə 40 milyon ədəd yumurta ixrac edib”.
Assosiasiyadan qeyd olunub ki, Azərbaycanda gündəlik yumurta tələbi 3.5 milyon ədədə yaxındir, gündəlik istehsal isə 5 milyon civarındadır: “Ona görə də hər hansı qıtlıqdan söhbət gedə bilməz. Rusiyaya da yumurtanın ixracı daxili bazara heç bir təsir göstərməyəcək”. Kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Vahid Məhərrəmov isə “Azadlıq” radiosuna bildirib ki, Rusiya bu ilin 10 ayı ərzində keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 5 faiz çox yumurta istehsal edib: “İş burasındadır ki, onlarda son zamanlar yumurtaya tələbat artıb. Rusiya adambaşına normadan çox yumurta istehlak edir. Norma ilboyu adambaşı 290 ədəd yumurta olduğu halda, onlar 350 yumurta istehlak edirlər. Bunun da əsas hissəsini Rusiya özü istehsal edir və az bir hissəsini Belarusdan idxal edirdi. İndi isə tələbat artdığına görə Azərbaycan və Türkiyədən idxala başlayıb”. Ekspertin fikrincə, Azərbaycan Rusiyaya yumurta göndərirsə, bu, bahalaşmaya səbəb ola bilər. V.Məhərrəmovun sözlərinə görə, Rusiyada yumurtanın qiyməti qalxdığından Azərbaycandakı bəzi işbazlar fürsətdən istifadə edib daha çox pul qazanmaq istəyirlər: “Azərbaycanda artıq yumurta qiyməti yavaş-yavaş qalxır. Mən müşahidə apardım, artıq 2 qəpik artım var və bu, gedə-gedə arta bilər. Əgər hökumət yumurta ixracının qarşısını almasa, Azərbaycanda yumurta qiyməti artacaq”. Bakıda broyler yumurtası son günlər 16-17, kənd yumurtası isə 35-40 qəpiyə satılır. Son həftələr kənd yumurtasının təqribən 30 faiz bahalaşdığı bildirilir. Onu da qeyd edək ki, son illərdə ölkəmizdə ərzaq təminatı ilə bağlı digər sahələr kimi, sənaye quşçuluğunun inkişafına da mühüm önəm verilib. Həmçinin yeni texnologiyaların tətbiqi bu sahənin inkişafını daha da sürətləndirib, quşçuluq təsərrüfatlarının quş əti və damazlıq yumurta üzrə istehsal gücləri artıb. Amma Rusiya bazarı böyükdür və Azərbaycandan bura ixrac həcmi artarsa, bu, daxili qiymətlərdə özünü göstərəcək.
Ramil QULİYEV
