Paşinyan Putini saymır, Ermənistanın çətin günləri...
Rusiya yenidən ən yüksək səviyyədə Ermənistana MDB, Avrasiya İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı və KTMT-də fəaliyyəti ilə bağlı xəbərdarlıq edib. Bu xəbərdarlıqdan belə bəlli olur ki, Kreml İrəvanın həmin təşkilatları, xüsusən də KTMT-ni tərk etməsini istəmir.
Bunu Rusiya prezidenti Vladimir Putinin bu barədə vətəndaşlarla “birbaşa xətt”də və jurnalistlərlə geniş mətbuat konfransında səsləndirdikləri də təsdiq edir.
Putin bildirib ki, Ermənistanda çətin daxili siyasi proseslər gedir: “Ermənistanda Qarabağla bağlı çətin proseslər gedir. Qarabağdan imtina edən biz deyildik. Bu torpaqların Azərbaycanın bir hissəsi olduğunu Ermənistan tanıyıb. Bizə isə onların belə bir qərar verməyə hazırlaşdıqları məlumatı verilməyib. Düşünmürəm ki, bu halda Ermənistanın MDB, Avrasiya İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı və KTMT-dəki üzvlüyünə xitam vermək onun maraqlarına uyğundur. Bu, yenə də dövlətin seçimidir”. Beləliklə, Putin bildirir ki, adları çəkilən qurumları tərk etmək Ermənistanın maraqlrına uyğun olmayacaq. Amma Putinin bu dediklərinin ardınca Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan sosial şəbəkələrdə vətəndaşların suallarını cavablandırarkən ölkəsinin KTMT-ni tərk etmək niyyətinin anonslarını səsləndirib. Bununla bağlı o qeyd edib: “Müşahidələrimiz göstərir ki, Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının de-fakto hərəkətləri və ya hərəkətsizliyi onun Ermənistan qarşısında götürdüyü öhdəliklərə uyğun gəlmir”.
Hakimiyyətin niyə KTMT-dən çıxmaq barədə qərar qəbul etməməsi ilə bağlı suala münasibət bildirən Paşinyan cavab verib ki, bununla bağlı siyasi iradə var və Ermənistanın maraqları nəzərə alınmaqla qərar veriləcək: “Niyə biz KTMT-dən çıxmaq və ya bu təşkilatda üzvlüyə xitam vermək barədə qərar qəbul etməmişik? Biz Ermənistanın dövlət maraqlarına əsaslanaraq qərar verəcəyik. Bizim istiqamətimiz Ermənistanın dövlət maraqlarıdır. Məlumatlarımız göstərir ki, faktiki olaraq, KTMT-nin hərəkətləri və ya hərəkətsizliyi onun respublika qarşısında götürdüyü öhdəliklərə uyğun gəlmir. Biz isə bu məsələni açıq şəkildə qaldırırıq”. Onun sözlərinə görə, Ermənistan tərəfi KTMT-nin mövqeyini başa düşmək, eləcə də özünün mövqeyini quruma çatdırmaq üçün bütün tədbirləri görməyə hazırlaşır.
Xatırladaq ki, KTMT faktiki olaraq Rusiyanın patronajlığı altında yaranan və fəaliyyət göstərən qurumdur. Rəsmi İrəvan təşkilatı Azərbaycanla müharibədə Ermənistana yardım etməməkdə günahlandırır. Amma hazırda nə KTMT, nə də digər amillər Azərbaycana təsir göstərmək gücündədir. Ən əsası isə, yüksək səviyyəli Rusiya-Azərbaycan münasibətləri elə statusdadır ki, Ermənistan bu xətlə də hər hansı bir təsir imkanı qazanmaq iqtidarında deyil. Elə bu, həm də Qərbin təhriki İrəvanı KTMT-dən uzaqlaşdırır. İrəvan KTMT-dəki nümayəndəsi Viktor Biyaqovu geri çağırıb və onun yerinə yenisini təyin etməyib. Rusiyalı hərbi analitik Vladimir Yevseyev bildirir ki, KTMT ilə bağlı siyasət Ermənistana baha başa gələcək, Qərb bu ölkəyə yardım etməyəcək: “Güman edildiyi kimi, Avropa İttifaqı praktiki mənada Ermənistanın təhlükəsizlik və hərbi potensialının artırılması üçün heç bir iş görməyəcək”. Onun sözlərinə görə, Aİ-nin qeyd etdiyi sahələrin əksəriyyəti daimi əməkdaşlıq sahələridir, məsələn, dezinformasiyaya qarşı mübarizə, kiberhücumlarla mübarizə sahələrində Aİ ilə əməkdaşlıq Ermənistan üçün yenilik deyil: “Yenilik Ermənistanda siyasi mövcudluq və Ermənistana münasibətdə görünməmiş miqyasda “yumşaq güc”dən istifadə edilməsidir ki, bununla da sadəcə olaraq təhlükəsizlik təəssüratı yaratmağa cəhd ediləcək. Lakin müharibələr dövründə ölkələrin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün həm müdafiə, həm də hücum silahlarına ehtiyacı var. Bölgədə təhlükəsizliyin təmin edilməsi və hərbi balansın bərpası üçün həm müdafiənin səmərəli təşkili, həm də hücuma xidmət edən silahların olması zəruridir. Onu da qeyd edim ki, bir çox silahlardan həm müdafiə, həm də hücum üçün istifadə olunur. Ona görə də Aİ-nin müdafiə ehtiyaclarını öz üzərinə götürəcəyi xüsusi vurğulananda bu, bu sahədə ciddi addımların atılmayacağı, ciddi silahlanmanın təmin olunmayacağı anlamına gəlir. Bu halda söhbət ayrı-ayrı ölkələrdən gedir, çünki Aİ nə silah sata, nə də başqa ciddi hərbi əməliyyatlar apara bilər. “Yumşaq güc” sahəsində gedişlər olacaq”. Yevseyev qeyd edib ki, paralel olaraq Aİ müşahidəçilərin sayını artırır, onların səlahiyyət və imkanlarını artırmır: “Müşahidəçilər sadəcə siyasi mövcudluğu təmin etmək üçün Ermənistandadırlar. Bu da Rusiyanı narazı salır”. Bundan başqa, Rusiya Moskva, Bakı və İrəvan arasında imzalanan üçtərəfli sazişləri inkar etmək cəhdlərini təhlükəli hesab edir. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi internet səhifəsində qurumun rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarova bildirib ki, Rusiya Federasiyası, Ermənistan və Azərbaycan arasında üçtərəfli sazişlər qüvvədə qalır: “Tərəflər imzalarını geri götürməyiblər və biz, Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin olmaması səbəbindən bu mühüm sənədləri inkar etmək cəhdlərini son dərəcə təhlükəli hesab edirik. İrəvanın üçtərəfli razılaşmaları tam yerinə yetirməyə imkan verməyən bir sıra hərəkətlərini qeyd etməyə bilmərik. Ermənistan tərəfinin üçtərəfli razılaşmaları pozaraq, Laçın dəhlizindən Qarabağa silah tədarükü üçün istifadə etməsi və rəsmi İrəvanın erməni silahlı birləşmələrinin bölgədən tam çıxarılmasını təmin etmək istəməməsi duruma mənfi təsir göstərdi və bu, 2023-cü ilin sentyabrında silahlı toqquşmalara səbəb oldu”.
Samirə SƏFƏROVA
