Brüssel Əliyev-Paşinyan görüşünü hədəflədi - Rusiya dinc durmayacaq...
Turab Rzayev: “Mümkündür ki, yenə də hansısa şəkildə Rusiyanın sərt etirazı ilə qarşılaşılsın”
Avropa İttifaqı Brüsseldə növbəti görüş keçirmək üçün Azərbaycan və Ermənistanla birgə işləyir. Bu barədə Avropa Şurasındakı mənbədən deyiblər:
"Brüssel prosesi intensivdir və Aİ növbəti görüşün vaxtını müəyyən etmək üçün tərəfdaşlarla birgə işləyir".
Qeyd edək ki, Bakı ilə İrəvan arasında hərbi qulluqçuların azad edilməsi ilə bağlı əldə olunan son razılaşmadan sonra Avropa Şurasının prezidenti Şarl Mişel bu addımları alqışlayaraq, onları “siyasi dialoqda görünməmiş irəliləyiş” adlandırıb:
"Biz, xüsusilə saxlanılan şəxslərin azad edilməsini və siyasi dialoqun görünməmiş açıqlığını alqışlayırıq. Tərəflər arasında ikitərəfli dialoqun qurulması və dərinləşdirilməsi Aİ-nin rəhbərlik etdiyi Brüssel Prosesinin əsas məqsədi idi: bugünkü irəliyəyiş [7 dekabr] əsas addımdır. Mən indi liderləri sülh sazişini mümkün qədər tez başa çatdırmağa çağırıram".
Rusiya Brüssel formatı çərçivəsində hansısa görüşün baş tutmasına və nəticənin əldə edilməsinə imkan verəcəkmi?
Siyasi şərhçi Turab Rzayev “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, Qərb platformaları üzərindən də sülh prosesinin davam etdirilməsi ilə bağlı Azərbaycanla Qərb arasında ümumi razılıq əldə olunub: “Mən düşünürəm ki, ABŞ Dövlət Departamenti katibinin Avrasiya və Avropa məsələləri üzrə köməkçisi O`Braynın səfərində bu barədə razılıq əldə olunub. Çünki Azərbaycan tərəfdən konkret məlumat olmasa da, Ermənistan tərəfdən əldə etdiyimiz məlumata görə, qarşı tərəf yeni Vaşinqton prosesindən danışır və bu prosesin sülhə apara biləcəyini deyir. Ola bilsin ki, bu konteksdə də Avropa İttifaqı Brüssel prosesini bərpa etmək istəyir. Çünki faktiki olaraq, Brüssel və Vaşinqton prosesi paralel aparılır. İlk öncə, hətta ABŞ bunun bütünlüklə Brüssel üzərindən aparılmasını, sülh müqaviləsinin də bu konteksdə imzalanmasını istəyirdi. Daha sonra Brüssel prosesi ilə uzun müddət görüşlər keçirilsə də, yekun nəticə əldə edə bilmədiyi üçün ABŞ müdaxilə edir və Vaşinqton prosesini həyata keçirir. Paşinyan üzərinə də təzyiq qoyulmuşdu ki, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü, Qarabağı Azərbaycanın ərazi tərkibi kimi tanısın. Burda da paralel şəkildə Qərb hər iki xətti - Brüssel və Vaşinqton xəttini davam etdirərək, bölgədə sülhün imzalanmasında əsas vasitəçi rolunu iddia etsin. Burda daha fərqli məqama toxunmaq istəyirəm. Avropa İttifaqı ortaya beştərəfli bir format çıxarmağa çalışdı. Azərbaycan iştiraka razılıq versə də, heç bir halda bunu Brüssel formatınin əvəz etməsini istəmirdi. Xüsusilə orda əlavə edilən iki ölkə - Fransa və Almaniyanın iştirakından öz narazılığını bildirdi. Daha sonra bu səbəblərdən, əlavə olaraq Avropa İttifaqının Azərbaycanın ünvanına səsləndirdiyi fikirlərdən, Fransanın Azərbaycanla münasibətlərini daha da gərginləşdirməsindən sonra Qranada prosesinə qatılmaqdan imtina edildi. Əslində “ Kişinyonv“ formatı yenə də eyni tərkibdə ölkədə çıxış edirdi. Hətta Azərbaycan Türkiyənin də iştirakını tələb etdi və Qranada formatında iştirakı mənasız saydı. Bütün bunlara baxmayaraq, Qranada formatı keçirildi, yekun bəyanat səsləndirildi. Ancaq bu yaxınlarda Azərbaycan dövlətinin ən yüksək rütbəli şəxslərinin adından Qranada prinsiplərini tanımadığımız və qəbul etmədiyimizlə bağlı bəyanatlar səsləndirildi. Bu da onu göstərir ki, Azərbaycan yenə də bu beşli formatın - Avropa İttifaqı, Azərbaycan, Ermənistan + Fransa və Almaniya formatının əleyhinədir. Sadəcə üç tərəfin olmasını istəyir. Əgər Brüssel formatı davam etdiriləcəksə, bu, Azərbaycan, Avropa İttifaqı və Ermənistan olmalıdır. Düşünürəm ki, Azərbaycan bu görüşləri davam etdirə bilər. Ancaq sülh müqaviləsinin sırf Qərb formatlarının əli ilə imzalanacağı bəlli deyil. Yəqin ki, müəyyən çətinliklər ortaya çıxa bilər. Çünki ilk Vaşinqton prosesi ərəfəsində Ermənistanla Azərbaycan sərhədində çox böyük bir təxribat olmuşdu. Ermənistan Xarici işlər naziri məcbur olub, təyyarəni yarımçıq məmləkətinə geri döndürdü. Sabahı gün Moskvada görüşdülər. Hətta Paşinyan etiraf etdi ki, bu onun göstərişi ilə olmayıb. Faktiki olaraq bildirdi ki, bu, Rusiyanın göstərişi ilə qərargahda olan müəyyən qüvvələr tərəfindən həyata keçirilib. Ona görə də, mümkündür ki, yenə də hansısa şəkildə Rusiyanın sərt etirazı ilə qarşılaşılsın. Onsuz da Ermənistanın Rusiya ilə münasibətləri hədsiz gərgindi. Digər tərəfdən Azərbaycana qarşı da müəyyən təzyiqlər mümkündür. Çünki Rusiya Azərbaycanın Qərb formatından tamamilə imtina etməsini, sülh müqaviləsini sırf Rusiyanın vasitəçiliylə və fərqli formatda imzalamasını istəyir”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
