SOCAR Bolqarıstanda həlledici oyunçuya çevrilmək üzrədir...
Qlobal enerji bazarında etibarlı tərəfdaş kimi özünü təsdiq edən Azərbaycan yenə dünya miqyasında qeyd edilən istiqamətdə mühüm yeniliklərə imza atır. Söhbət Azərbaycanın artıq dünyanın müxtəlif ölkələrində enerji bazarında mühüm rol oynamasından gedir.
Məsələn, indi Azərbaycan müxtəlif ölkələrdə enerji hasilatında yaxından iştirak etmək istiqamətində zəruri addımlar atır. Bu xüsusda qardaş Türkiyə üçün Azərbaycan təcrübəsindən yararlanmaq, enerji hasilatında birgə fəaliyyət həyata keçirmək artıq prioritetdir. Ölkəmiz İsraildə də bu xüsusda mühüm addımlar atır. Xatırladaq ki, bir müddət əvvəl İsrailin Enerji Nazirliyi ölkənin Aralıq dənizindəki qaz yataqlarının kəşfiyyatı üçün 12 lisenziyanı 6 şirkətə verib. Tenderin nəticəsi olaraq lisenziyalardan biri İtaliyanın “Eni”, “Dana Petroleum” və İsrailin “Ratio Energies” şirkətlərindən ibarət qrupa təqdim olunub. Bu qrup “Böyük Leviatan” yatağının qərb hissəsində işləyəcək. İkinci qrupa isə Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR), Britaniyanın BP və İsrailin “NewMed” şirkətləri daxildir. İsrailin enerji naziri İsrael Kats deyib ki, sözügedən şirkətlər qarşıdan gələn üç ildə qaz kəşfiyyatı sahəsində misilsiz investisiyalar yatırmaq öhdəliyi götürüblər. Əslində, lisenziyalar da ilkin müddət olaraq üç il üçün verilib. Lisenziyaların müddəti daha sonra nəticələrdən asılı olaraq 7 ilədək uzadıla bilər. Nazirliyin məlumatında deyilir ki, lisenziyaları almış şirkətlər əvvəlcə onlara tapşırılmış sahələri yoxlayacaq, daha sonra isə yatağın inkişaf etdirilməsinə dair qərar qəbul edəcəklər. “Reuters” yazır ki, BP-nin sözçüsü SOCAR-ın başçılıq etdiyi konsorsiuma lisenziya verilməsini təsdiq edib. BP, SOCAR və “NewMed” ötən iyulda keçirilən tenderdə birgə iştirak edirdilər. Son 15 ildə Aralıq dənizinin şərq hissəsinin İsrail sahillərində böyük qaz yataqları aşkar edilib və İsrail kəşfiyyat-axtarış işləri vasitəsilə daha böyük yataqların tapılacağına ümid edir. İsrailin şimal sahillərindəki “Kariş” qaz yatağının əməliyyatçısı olan “Energean” şirkəti ölkənin əsas qaz təchizatçısıdır. Bundan başqa, o da məlumdur ki, SOCAR dünyanın müxtəlif ölkələrində çoxsaylı yanacaqdoldurma, neft emalı müsəəsilərini idarə edir. Yaxın tezlikdə buraya daha bir ölkə daxil ola bilər. Belə ki, SOCAR daxil olmaqla, bir neçə struktur Rusiyanın “LUKoil” şirkətinin Bolqarıstandakı biznesini almağa maraq göstərir. “Euractiv” nəşri öz mənbələrinə istinadən yazır ki, buraya SOCAR daxil olmaqla, ABŞ-nin iki investisiya fondu və iki neft şirkəti daxildir.
Qeyd edək ki, bu günlərdə Rusiya şirkəti Bolqarıstandakı aktivlərlə bağlı strategiyasını nəzərdən keçirəcəyini və ölkədəki biznesini satmaq imkanlarını təhlil edəcəyini açıqlayıb. Buraya Burqasdakı neft emalı zavodu, 220 yanacaqdoldurma məntəqəsi şəbəkəsi, 9 neft bazası və sair daxildir. Xatırladaq ki, bu ilin noyabrında Bolqarıstan parlamenti şirkətin Burqasdakı zavodundan 2024-cü ilin yanvarından etibarən neft məhsullarının ixracına qadağa qoyub. Mart ayından isə zavodda Rusiya neftinin emalına qadağa qoyulacaq. Bundan başqa, rəsmi Sofiya həmçinin neft emalı zavodunun mənfəət vergisini 60 %-ə qədər artırıb. Bundan əlavə, Rusiya istehsalı olmayan neft növlərini emal edə bilmək üçün bu zavodun təxminən 500 milyon avro məbləğində modernləşdirilməsi tələb olunur. Azərbaycan bu istiqamətdə müvafiq addımlar atmağa hazırdır və Bolqarıstanla da münasibətlər yüksək səviyyədədir. Bolqarıstanın baş naziri Nikolay Denkov bunlar fonunda bildirir ki, Rusiyanın “LUKoil” şirkətinin “Lukoil Neftoxim Burgas” zavodu özəl idarəetmədən dövlət mülkiyyətinə keçdiyi halda səmərəli idarə oluna bilməz, ona görə də neft emalı zavodunun satışını təşkil etmək daha səmərəli olardı. Baş nazir neft emalı zavodunundövlət idarəetməsinə verildiyi halda ən çox daxili bazara yanacaq tədarükündə mümkün fasilələrin yaranacağından narahatdır. Çünki zavoda müntəzəm neft tədarükü yaratmaq lazım gələcək. Denkovun sözlərinə görə, məmurların Burqasdakı neft emalı zavodu kimi böyük müəssisələrin, eləcə də “LUKoil”un ölkədəki digər aktivlərin idarə edilməsində təcrübələri yoxdur. Bunun üçün də neft emalı zavodunun satışını təşkil etmək, həmçinin zavodun vəziyyətini monitorinq etmək üçün keçid dövrünün tətbiqi daha düzgün olardı. Azərbaycan məhz qeyd edilən xüsusda Bolqarıstan üçün mühüm tərəfdaş ola bilər. Bolqarıstan prezidenti Rumen Radev bu günlərdə baş tutan Serbiya-Bolqarıstan Qaz İnterkonnektorunun açılış mərasimində artıq bu xüsusda mühüm açıqlamalr verib: "Mən avropalı həmkarlarla görüşlərimdə hər dəfə bildirirəm ki, Azərbaycan etibarlı tərəfdaşdır. Mən inanıram ki, biz elə bu cür də çalışmağa davam edəcəyik". Bütün bunlar Bolqarıstanın neft emalı və yanacaq satış məntəqələrinin idarə olunmasında SOCAR-ın şanslarının daha yüksək olduğunu göstərir.
Ramil QULİYEV
