Avroittifaqın monitorinq missiyası Azərbaycan - Ermənistan sülhünə ciddi təhdidə çevrilir
Kənar müdaxilə olmayacağı təqdirdə, Azərbaycan və Ermənistan arasında yaxın tezlikdə sülh müqaviləsinin imzalanması tamamilə gözlənilən hesab olunur. Amma təəssüflə qeyd edilməlidir ki, hələ də müəyyən kənar güclər bu xüsusda Ermənistan vasitəsilə prosesə mənfi təsir edir.
Elə Avropa İttifaqının Ermənistandakı monitorinq missiyasına da bu prizamadan yanaşmaq lazım gəlir.
Qeyd edək ki, missiyanın regiona gəlişinə Azərbaycan razılıq verməyib və bu səbəbdən onun fəaliyyəti sırf Ermənistan üzərindən həyata keçirilir. Belə bir vaxtda Avropa İttifaqı ölkələrinin xarici işlər nazirləri qurumun Ermənistandakı mülki missiyasıın üzvlərinin sayını 50% - 138 nəfərdən 209 nəfərə qədər artırmaq qərarı verib. Avropa İttifaqının xarici siyasət idarəsinin rəhbəri Jozep Borrell qurumun xarici işlər nazirlərinin görüşünün yekunlarına dair mətbuat konfransında bu xüsusda bildirib: “Avropa İttifaqı Şurası yerdəki mövcudluğumuzu 138-dən 209-a çatdırmaqla Ermənistandakı mülki missiyamızı gücləndirmək qərarına gəlib. Bu, missiyanın sayının mühüm artımıdır və Ermənistanın Azərbaycanla beynəlxalq sərhədinin sabitliyini gücləndirmək üçün bir yoldur”. Amma Azərbaycan bu yanaşmanı bölüşmür. Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov Şərq Tərəfdaşlığı ölkələrinin xarici işlər nazirlərinin görüşündə çıxışı zamanı səsləndirdiyi fikirlər də bunu təsdiq edir: “Dövlətlərin bir-birinin suverenliyi və ərazi bütövlüyünün qarşılıqlı tanınması və hörmət edilməsi Cənubi Qafqazda davamlı sülh, sabitlik və firavanlığa aparan yeganə yoldur. Avropa İttifaqının Ermənistandakı monitorinq missiyasına gəlincə, ilkin vədlərə əməl olunmayıb, anlaşma pozulub və mandat özbaşına genişləndirilib. Bu missiya regionda sabitliyə və Ermənistanla Azərbaycan arasında etimada töhfə vermək kimi bəyan etdiyi məqsədlərinə nail ola bilmədi. Əksinə, bu missiya Azərbaycan əleyhinə təbliğat vasitəsi kimi geniş şəkildə istifadə olunur. Ermənistanı, o cümlədən Avropa İttifaqı vasitəsilə silahlandırmaq kimi sabitliyi daha da pozan təşəbbüslər irəli sürülür. Bu cür təşəbbüslərin Avropa İttifaqının “tərəfsiz vasitəçi” kimi etibarı və ümumilikdə Azərbaycanla Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşdırılması səyləri üçün mənfi nəticələri qaçılmazdır. Bir tərəfdaşı digərinə qarşı silahlandırmaq və ya başqa şəkildə istifadə etmək heç bir halda Şərq Tərəfdaşlığının elan edilmiş məqsədlərinə uyğun ola bilməz”. Xatırladaq ki, Avropa İttifaqının missiyasının tərkibində xeyli sayda Fransa təmsilçisi yer alıb. Bu gün Ermənistanı birtərəfli qaydada silahlandıran ölkə də məhz Fransadır. Ceyhun Bayramov da bu fonda vurğulayır ki, bəzi Avropa İttifaqı rəsmiləri tərəfindən verilən qərəzli bəyanatlar sözügedən prosesdə Avropa İttifaqının qərəzsiz vasitəçi roluna xələl gətirir.
Nazir Azərbaycan və Ermənistan arasında suverenlik və ərazi bütövlüyünə qarşılıqlı hörmət əsasında qonşuluq münasibətlərinin qurulmasının Cənubi Qafqazda sülh, sabitlik və əmin-amanlığa aparan yeganə yol olduğunu vurğulayıb. Amma Avropada bəzi qüvvələr hələ də bunu qəbul etmək istəmir.
Avropa İttifaqının Ermənistandakı monitorinq missiyasının sayının artırılması fonunda qurum Ermənistana hərbi-texniki missiya göndərməyə də hazırlaşır. Qurumun Ermənistandakı nümayəndəsi Vasilis Maraqos bildirib ki, Avropa İttifaqı Ermənistanla bütün sahələrdə, o cümlədən təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığı inkişaf etdirmək öhdəliyi götürüb: “Bu ilin sonu və ya gələn ilin əvvəlində Brüssel Ermənistan Silahlı Qüvvələrinə yardım göstərmək məqsədilə konkret təkliflər hazırlamaq üçün Ermənistana texniki missiya göndərəcək. Daha sonra müzakirələr olacaq, lakin Avropanın Ali Nümayəndəsi Josep Borrell artıq bu istiqamətdə işləmək öhdəliyini götürüb. Bununla belə, yaxın həftələrdə təfərrüatları təqdim edəcəyik. Bu sahədə konkret təkliflər hazırlamaq üçün bu ilin sonunda və ya gələn ilin əvvəlində texniki missiyanın səfərinə hazırlaşırıq”. Şübhəsiz ki, Avropa İttifaqının Ermənistandakı patrul və indi də texniki missiyası Rusiyanın bu ölkədəki hərbi mövqeyini zəiflətməyə yönəldilib. Amma eyni zamanda bu hal regionda sakit mühitin formalaşmasına da imkan vermir. Elə bu da Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh prosesinin irəliləməsinə xələl gətirir. Burada nəzərə alınmalıdır ki, Azərbaycanla Ermənistan arasında sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyası indiyədək həyata keçirilməyib. Bu səbəbdən də Avropa İttifaqının Ermənistana müşahidə missiyasının sayını artırması beynəlxalq hüququn normalarına ziddir. O da sirr deyil ki, Fransa öz hərbçilərini regionda yerləşdirmək niyyətini həyata keçirmək məqsədilə monitorinq missiyasından istifadə edir. Regionda gərginliyi artıran xarici ölkə hərbçilərinin monitorinq missiyası adı altında Ermənistan ərazisində yerləşdirilməsi sülh müqaviləsinin imzalanmasına problem yaradacaq. Bundan əvvəl yayılan məlumatlara görə, monitorinq missiyasının tərkibində Fransanın yüksək rütbəli hərbçiləri və kəşfiyyatçıları var. Bu fonda bəllidir ki, Rusiyanın maraqlarına zidd olan missiyanın uzun müddətə regiona cəlb olunması və təkcə Azərbaycanla sərhəddə deyil, bütün Ermənistan ərazisində fəaliyyət göstərməsi işğalçı ölkənin açıq şəkildə Rusiyaya meydan oxumasıdır. Təbii ki, bu da Ermənistan üçün ciddi problemə çevriləcək.
Nahid SALAYEV
