KÖHNƏ VERSİYA            

COP29 planetin əsas xilas platformasına çevrilir...

Image

Bu günlərdə İspaniyada baş verən rekord dərəcədə güclü yağışlar və daşqınlar xeyli insan tələfatına, dəhşətli dağıntılara və iqtisadi itkilərə səbəb olub. Bunun əsas səbəblərindən biri isə iqlim dəyişikliyidir. Təəssüf ki, İspaniyada baş verənlərə bənzər misalların sayı getdikcə artır.  

Dünya Meteorologiya Təşkilatının məlumatına görə, planetin hər yerində ekstremal hava hadisələrinə səbəb olan qlobal iqlim dəyişikliyi qarşısında beynəlxalq ictimaiyyətin əsas prioriteti insan həyatının xilas edilməsi olmalıdır. 

İqlim maliyyələşdirməsini artırmaq üçün COP29 əsas fürsətdir

İqlim Dəyişikliyi üzrə Hökumətlərarası Panelin məlumatına görə, şiddətli daşqınlara və quraqlığa səbəb olan ekstremal hava hadisələri insanların yaratdığı iqlim dəyişikliyi səbəbindən daha çox ehtimal və daha dağıdıcı hala çevrilib. Ümumdünya Ticarət Təşkilatının baş katibi Selest Saulo bu xüsusda bildirib: “Temperatur yüksəldikcə hidroloji dövr sürətlənib, o da daha qeyri-sabit və gözlənilməz hala gəlib və biz getdikcə su problemi ilə üzləşirik. Daha isti atmosfer daha çox rütubət saxlayır və bu da güclü yağışlara səbəb olur”. İqlim dəyişikliyinin okeanların istiləşməsi və atmosfer rütubətinin artması ilə bu tendensiyanın sürətləndirilməsi gözlənilir.

Alimlər həmçinin müəyyən ediblər ki, bu il iqlim dəyişikliyi yağışların intensivliyini artırıb və Sahel, Qərbi və Şərqi Afrika, Nepal, Hindistan, Pakistan, Əfqanıstan və Braziliyanın cənubunda daşqınların təsirlərini pisləşdirib. Tədqiqatlar müəyyən edib ki, bəzi təbii fəlakətlər urbanizasiya, torpaq və su ehtiyatlarının pis idarə olunması və yoxsulluq da daxil olmaqla, digər amillərdən qaynaqlanır. İqlim dəyişikliyi üzrə türkiyəli ekspert Ümit Şahin qeyd edir ki, dövlətlər Paris Sazişinə uyğun olaraq öz iqlim öhdəliklərinə məhəl qoymasalar, qlobal temperatur artımı əsrin sonuna qədər həyəcanverici 3 dərəcə Selsiyə çata bilər ki, bu da Yer kürəsini yaşayış üçün daha əlverişsiz edər. O, qlobal istiləşmənin 1,5 dərəcə Selsiyə qədər məhdudlaşdırılması ilə bağlı qlobal razılaşmanı xatırladıb və qeyd edib ki, Kioto Protokolundan fərqli olaraq, Paris Sazişində atmosferə istixana qazı emissiyalarının azaldılmasına dair aydın öhdəliklər yoxdur. Bu səbəbdən məsələnin həllində qəti addımlar atılması zəruri şərtə çevrilir. Sözügedən fonda bir nüansı da qeyd edək ki, alimlərin hesablamalarına görə, Yer kürəsində qlobal temperaturun sonuncu dəfə 3 dərəcə artması 10 milyon il əvvəl baş verib: “Əgər indi atmosferə atılan tullantıların həcmi 3-5 dəfə azalmasa, yaxın 15-20 ildə qlobal temperatur artaraq 2 dərəcə Selsiyə çatacaq. Bəşəriyyət üçün bu da fəalkət deməkdir. Məhz bundan irəli gələrək, BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası (COP29) çərçivəsində zəruri addımların atılması zəruri sayılır. Planetin xilası üçün burada ləngimədən taleyüklü qərarların qəbulu vacib hesab olunur. COP29 Azərbaycan üçün qlobal səviyyədə iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizə proqramlarını beynəlxalq ictimaiyyətə təqdim etmək üçün mühüm bir platformadır. Ölkə COP29-da müəyyən istiqamətlər üzrə beynəlxalq əməkdaşlıq qurmağı və iqlim dəyişikliyi siyasətlərini gücləndirməyi hədəfləyib. Bütün bunlar dünyada da yüksək qarşılanır. Avropa Regionlar Komitəsi, BMT-nin Fondu və Yaşıl İqlim Fondu kimi beynəlxalq təşkilatlar sosial şəbəkələrdə aksiyalar keçirərək, COP29 konfransının əhəmiyyətinə diqqət yetiriblər. Avropa Regionlar Komitəsinin üzvü Andris Qrifroy regionların və şəhərlərin mühüm rolunu qeyd edib: “Biz Avropa Regionlar Komitəsinin üzvləri olaraq COP29-da Yaşıl Sövdələşməni gücləndirməyi planlaşdırırıq. Ümid edirəm ki, COP29-da biz qlobal Yaşıl Sövdələşmədə yerli və regional rolumuzu daha da vurğulaya bilərik”. BMT Fondu bəyan edir ki, iqlim dəyişikliyinin təsirləri cəmiyyətləri uyğunlaşmağa məcbur edir və mövcud maliyyə bu ehtiyacları ödəmək üçün kifayət deyil. Fondun ekspertləri COP29-u maliyyələşdirməni artırmaq üçün bir fürsət hesab edirlər. Onların fikrincə, bu konfrans dünya liderləri üçün iqlim dəyişikliyindən ən çox təsirlənən inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün lazımi maliyyəni təmin etmək üçün əla fürsətdir.

Yaşıl İqlim Fondu COP29-dan əvvəl verdiyi bəyanatlarda Paris Sazişinin məqsədlərinə çatmaq üçün davamlı investisiyaları diqqətə çatdırıb və onun iqlimin maliyyələşdirilməsi üçün əsas platformalardan biri kimi xidmət etdiyini qeyd edib. İnkişaf etməkdə olan ölkələrin ehtiyac və məqsədlərinə əsaslanaraq, Yaşıl İqlim Fondu tərəfindən maliyyələşdirilən hər bir iqlim layihəsi hamı üçün dayanıqlı və yaşana bilən planet yaratmağı hədəfləyir.

Bəşəriyyətin hələ də iqlim dəyişikliyinin ən pis təsirlərindən qaçmaq üçün kiçik şansı var, COP29 da buna xidmət edir

Qeyd edək ki, COP29 zamanı “Yeni Kollektiv Kəmiyyət Hədəfi” ilə bağlı razılaşma əldə edilməsi gözlənilir. Bu, iqlim böhranının həllində mühüm rol oyanayacaq. “Yaşıl dünya naminə həmrəylik” şüarı altında təşkil edilən COP29-un tematik tədbirlərinin gündəliyini və proqramını nəzərə alaraq, demək olar ki, burada iştirakçı ölkələr həlledici addımlar atmaq imkanı əldə edəcəklər. 

Hazırda bəşəriyyətin gələcək taleyi iqlimlə bağlı əməli addımların atılmasından keçir. Düzdür, planetin temperaturu uzun müddət, istiləşmə və soyuma dövrləri ilə dəyişib. Lakin 10 min il əvvəlki son buz dövründən bəri iqlim nisbətən sabitdir və elm adamlarının fikrincə, bu, insan sivilizasiyasının inkişafı üçün kritik əhəmiyyətə malikdir. İndi bu sabitlik sarsılıb. Yer kürəsi ən azı son 2000 il ərzində sürətlə istiləşir, temperatur sənayedən əvvəlki dövrlərdən təxminən 1,2 dərəcə daha istidir . İqlimlə bağlı digər əsas göstəricilər də kəskin yüksəlib. Qlobal okean temperaturu, dəniz səviyyələri və atmosferdəki istixana qazlarının konsentrasiyası rekord sürətlə artır, dəniz buzları və buzlaqlar isə həyəcan verici sürətlə əriyir. İqlim dəyişikliyi təbii proses olsa da, insan fəaliyyəti onu sürətləndirir. İqlim Dəyişiklikləri üzrə Hökumətlərarası Panelin yüzlərlə aparıcı iqlim aliminin araşdırmasına əsaslanan  hesabatı göstərir ki, son 200 ildə qlobal istiləşmənin demək olar ki, hamısına görə insanlar məsuliyyət daşıyır. İstiləşmənin böyük əksəriyyəti kömür, neft və qazın yanması nəticəsində baş verir. Bu qalıq yanacaqların yandırılması istixana qazlarını atmosferə buraxır və bu qazlar planeti yorğan kimi sararaq istiliyi saxlayır. Buz nüvələrindən tutmuş ağac halqalarına qədər hər şeyi ölçməklə alimlər istixana qazlarının konsentrasiyasını izləyə biliblər. Karbon dioksid səviyyələri son iki milyon ilin ən yüksək səviyyələrində, digər iki istixana qazının, metan və azot oksidinin səviyyələri isə son 800 min ilin ən yüksək səviyyələrindədir. Əslində, temperaturun bir qədər artması dünyanın kövrək ekosistemlərini poza bilər ki, bu da insanlar və digər canlılar üçün dəhşətli nəticələrə səbəb ola bilər. Bəzi ekspertlər həmçinin hesab edirlər ki, iqlim dəyişikliyi küləklərin və digər atmosfer amillərinin dəyişməsi səbəbindən bəzi yerlərdə daha uzun, daha intensiv soyuqlara səbəb ola bilər. Vəziyyətin ağır olmasına baxmayaraq, bəşəriyyət hələ də iqlim dəyişikliyinin ən pis təsirlərindən qaçmaq üçün kiçik bir şansa malikdir. Elə COP29 da buna xidmət edir.

Ramil QULİYEV
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.







VİDEO

Suriya azı 4 yerə bölünür... Əsəd "keçi qiymətinə" satılır - David koridoru gerçəkləşə bilər... - VİDEO

Paşinyan Azərbaycanla kiçik müharibə ssenarisi üzərində işləyir... - VİDEO

Konqresmen Pallone Bakıdan qaçdı və ABŞ da “tünd sirkə kimi partladı”... - VİDEO

Ermənistanın örtülü taktikası - Azərbaycanı beynəlxalq məhkəmə iddialarından geri çəkmək istəyir...

Bayden administrasiyası azərbaycanlı “jurnalistləri” belə “rasxoda” verir...

Ehtiyatda xüsusi təyinatlı idi, 4 uşaq atası idi, könüllü getdi və şəhid oldu - Daşdəmir Paşayev...

SON XƏBƏRLƏR

12.12.2024 | 00:11
Mehriban Əliyeva Ulu Öndər Heydər Əliyevin anım günü ilə bağlı paylaşım edib - FOTO

12.12.2024 | 00:05
Bu gün Ümummilli Lider Heydər Əliyevin anım günüdür

11.12.2024 | 23:15
Blinken Azərbaycanla bağlı qərəzli bəyanat verdi, XİN-dən də tutarlı cavab aldı...

11.12.2024 | 22:38
Azərbaycanda Qiymətləndiricilər Palatası yaradıldı, sədr də seçildi

11.12.2024 | 21:50
Daxili Qoşunların Hərbi İnstitutunda Heydər Əliyevin anım günü ilə bağlı tədbir keçirilib - FOTO

11.12.2024 | 21:22
Əsəd çökən kimi Suriyanın tranzit mərkəz rolu qabardı - Qətərdən Avropaya qaz xətti...

11.12.2024 | 21:07
Ermənistanın örtülü taktikası - Azərbaycanı beynəlxalq məhkəmə iddialarından geri çəkmək istəyir...

11.12.2024 | 21:03
Prezident İlham Əliyev Ümummilli Lider Heydər Əliyevin anım günü ilə bağlı paylaşım edib - FOTO

11.12.2024 | 20:52
Bayden administrasiyası azərbaycanlı “jurnalistləri” belə “rasxoda” verir...

11.12.2024 | 20:37
Paşinyandan yeni pozuculuq - Azərbaycanla Sazişdə konstitusiya dəyişikliyi öhdəliyi olmasın...

11.12.2024 | 20:24
Gürcüstanda yeni prezident seçkisi ərəfəsində təlatüm yenidən qızışır...

11.12.2024 | 20:10
Türk lirəsi Suriyanı tutdu, ermənilər təlaşda - Azərbaycan-Türkiyə işbirliyinə yeni meydan...

11.12.2024 | 20:02
Tarixi kəşf: Müqəddəs Nikolay kilsəsində Sarkofaq tapıldı

11.12.2024 | 19:53
Azərbaycanda ilk: “Paxlava və Şirniyyat Festivalı”

11.12.2024 | 19:44
Ehtiyatda xüsusi təyinatlı idi, 4 uşaq atası idi, könüllü getdi və şəhid oldu - Daşdəmir Paşayev...

11.12.2024 | 19:31
Əsəd bir qaz kəmərinin qurbanı oldu - işi İran və Rusiya pozdu...

11.12.2024 | 19:17
Ermənistanın Hələbə göndərdiyi minatəmizləmə batalyonu əslində Əsədi müdafiə edirdi...

11.12.2024 | 19:03
Əsədin iflası qaçılmaz idi - orduya maaş da verə bilmirdi...

11.12.2024 | 18:48
Qərbin düşməni Əsəd, Ermənistanın qardaşı Əsəd - rejimin cinayətlərində Ermənistan hakimiyyətlərinin də əli var...

11.12.2024 | 18:33
Əsəd bacarsaydı, Dağlıq Qarabağı Ermənistan kimi tanıyardı...

11.12.2024 | 18:19
Əsəd Şərqdə bütün antiqərbçi qüvvələrin dostu idi - Ermənistanın da...

11.12.2024 | 18:05
Beynəlxalq tədbirlərə ev sahibliyi - siyasi və sosial fəallığın mənbəyi...

11.12.2024 | 17:51
Ermənistan İran üzərindən Əsədə hərbi yardım karvanları göndərdi...

11.12.2024 | 17:38
Əsəd Kəşmir məsələsində Hindistanı niyə dəstəkləyirdi?..

11.12.2024 | 17:25
Erməni terror təşkilatları Əsəd rejiminin əsas yardımçılarından idi...

11.12.2024 | 17:18
Messi və komanda yoldaşları Heydər Əliyev Mərkəzində... - FOTO

11.12.2024 | 17:12
"Elmin qocalmasının" bir səbəbi var - gənclər elmdən niyə qaçır?..

11.12.2024 | 16:58
Əsədin Suriyadan Rusiyaya 135 milyardla qaçdığı ortaya çıxdı - Moskvada iki göydələndə 18 lüks mənzil...

11.12.2024 | 16:46
BMT-dəki Rusiya nümayəndəsindən Colaninin başına pul qoyan ABŞ-a ironik təklif - 10 milyonu bizə verin, adresi sizə deyək...

11.12.2024 | 16:41
Bakıda Messi və ulduz komanda yoldaşlarının azarkeşlərlə görüşü keçirildi

11.12.2024 | 16:05
Ceyhun Bayramovla Hakan Fidan Suriyadakı son vəziyyəti müzakirə etdi

11.12.2024 | 15:45
Lionel Messi Azərbaycana təşəkkür etdi

11.12.2024 | 15:22
Abşeronda silsilə oğurluq edən keçmiş məhkum yaxalandı

11.12.2024 | 15:07
Bir çox travmatoloji xidmətin icbari tibbi sığortaya əlavə edilməsi planlaşdırılır

11.12.2024 | 15:02
Suriya “TORTU”...

11.12.2024 | 14:53
İsrail dayanmır… Suriyanın hərbi bazaları, donanması bombalanır - Netanyahu Əsədi devirən müxalifləri hədələdi…

11.12.2024 | 14:40
Prezident İlham Əliyev Azəri, Çıraq və Günəşli yataqları ilə bağlı qanunu imzaladı

11.12.2024 | 14:30
Kürdəmirdə inək oğrusu tutuldu...

11.12.2024 | 14:11
Görkəmli Qırğız yazıçısı, TÜRKSOY-un Baş katibi Sultan Rayevin “Daşqın” kitabının təqdimatı keçirilib

11.12.2024 | 14:08
Güney Azərbaycan siyasi təşkilatlarının 21 Azər-in 79-cu ildönümü münasibətilə bəyanatı

11.12.2024 | 14:00
Elçibəyin Rəsulzadə qəsəbəsindəki evi qarət olundu...

11.12.2024 | 13:51
DİN rəsmisindən diplomsuz plastik cərrahlarla bağlı açıqlama - cəzalanmalar olacaq...

11.12.2024 | 13:30
"Azərbaycanın ali təhsil sistemində tətbiq edilən bəzi yanaşmalar müasir dövrün tələblərinə cavab vermir" - Nazir

11.12.2024 | 13:22
Gələn ilin bayram günləri açıqlandı...

11.12.2024 | 13:04
Армянский ТГ канал называет узбеков, таджиков и чеченцев террористами. Абсурд! - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

11.12.2024 | 12:48
Bakı Təşəbbüs Qrupu Roma Papasına müraciət ünvanladı

11.12.2024 | 12:34
Lənkəranda yetkinlik yaşına çatmayanlara siqaret satanlar cərimələndi

11.12.2024 | 12:11
"Azərkosmos"un peyk həlləri ilə Qırğızıstanda təbii fəlakətin qarşısı alındı

11.12.2024 | 11:30
Prezident İlham Əliyev Amerika İsrail İctimai Əlaqələr Komitəsinin prezidentini və yeni seçilmiş prezidentini qəbul edib - FOTO

11.12.2024 | 11:20
Ya sanksiyanı seç, ya da Rusiya qazını - Bolqarıstan dilemma qarşısında...

11.12.2024 | 11:10
"Kuruluş Osman" serialında yeni aktyor

11.12.2024 | 11:05
Bu ölkədə həbs dalğası böyüyür - Milli Polis Agentliyinin baş komissarı da həbs edildi

11.12.2024 | 11:03
Bəşər Əsəd çökdü, Ermənistanı niyə titrətmə tutub? - CANLI

11.12.2024 | 11:00
Bu il Azərbaycandan Avropaya 12 milyard kubmetrə yaxın qaz ixrac olunub - nazirdən PAYLAŞIM

11.12.2024 | 10:30
Samuxda ev yanıb

11.12.2024 | 10:20
ABŞ generalı Suriyaya gedib

11.12.2024 | 10:10
Müxalifət Suriyada konstitusiya komitəsi yaradır

11.12.2024 | 10:05
Neftçalada motosiklet su kanalına düşüb, sürücü ölüb

11.12.2024 | 10:00
Tramp investor dostunu Türkiyəyə səfir göndərir

11.12.2024 | 09:30
"Dünya köklü dəyişikliklərlə üz-üzədir" - Orbandan ŞOK BƏYANAT

11.12.2024 | 09:25
Toy məclisində uşaqlara oyuncaq əvəzi silah paylayan valideynlər var…

11.12.2024 | 09:20
Çempionlar Liqası: "İnter" uduzdu, "Bavariya", "Liverpul" və "Real" qalib gəldi

11.12.2024 | 09:15
Şolts və Ərdoğan Suriyanı müzakirə ediblər

11.12.2024 | 09:10
"Biz Keniya ilə əlaqələrimizin inkişafına böyük əhəmiyyət veririk" - İlham Əliyev

11.12.2024 | 09:06
Messi və dostları Bakıdadır

11.12.2024 | 09:00
Bu gün Cəlilabadda 5 minə qədər abonent qazsız qalacaq

11.12.2024 | 08:37
Sosial şəbəkələrdə tələbələrin qızğın "kurs işi alveri" gedir...

10.12.2024 | 22:30
"Ölüm düşərgələrindən" yayılan fotolardan sonra Putinin Əsədə sığınacaq verilməsi qərarına yenidən baxıla bilər?...

10.12.2024 | 21:12
Rusiya bazası Suriyada təhlükəsizlik təminatı aldı, həmişəlik qalmaq təminatı isə...

10.12.2024 | 20:57
“Şirvan erməniləri?” - öz cəmiyyətlərinə təzə zəhər atırlar...

10.12.2024 | 20:42
Əsədin iflası Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin gələcəyini gündəmə gətirdi...

10.12.2024 | 20:29
Mirzoyan əsl səbəbi etiraf edə bilmədi - COP29-dək saziş niyə imzalanmadı...

10.12.2024 | 20:29
Əsəd Suriya xalqının öz mühakiməsinə verilməlidur...Putinin onu himayə etməsinin heç bir haqqı yoxdur...

10.12.2024 | 20:23
Əsəd Azərbaycana qarşı bacardığı hər şeyi etdi, etmədiyi tək bir düşmənçiliyi isə sadəcə bacarmadı...

10.12.2024 | 20:15
Suriya PYD terror təşkilatının lideri Trampın inauqurasiyasına dəvət aldı...

10.12.2024 | 20:08
BDU dünyanın ən yaxşı universitetlərinin fənn reytinqində yer alıb

10.12.2024 | 20:01
Əsəd çökdü, Zəngəzur dəhlizi və Qərbi Azərbaycan gündəm oldu

10.12.2024 | 19:47
AMEA-nın həqiqi və müxbir üzvlərinin yeni seçimində problem yaranıb...

10.12.2024 | 19:33
Qərb Suriyada Türkiyəni yeni hədəf seçdi, PKK kartı önə çıxdı, senator sanksiyalarla hədələdi...

10.12.2024 | 19:19
Qərb dünən Suriyada terrorçu saydığı qüvvələrlə əməkdaşlığa başladı...

XƏBƏR ARXİVİ

«    Dekabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031