Dünya qızılla bərabər gümüş də yığmağa başlayır - Rusiya nəyi hədəfləyib?..
ABŞ üçün Rusiyanin hədəflərindən narahat olmağa ciddi əsaslar var
Rusiyanın gümüş ehtiyatlarını artırmağa başlamaqla qeyri-ənənəvi addım atması Amerika mediasında gündəm oldu.
1965-ci ildə ABŞ gümüş sikkələri kəsməyi dayandırıb və 70-ci illərin sonunda bütün gümüş ehtiyatlarını satıb. O vaxtdan bəri bu qiymətli metaldan ölkələr pul və ya strateji aktiv kimi istifadə etmirlər.
Lakin son vaxtlar vəziyyət dəyişib. Amerikanın “The Daily Reckoning” nəşri yazır ki, Rusiya qiymətli metal ehtiyatlarını böyük miqdarda gümüş əlavə etməklə doldurmaq qərarına gəlib.
Məqalədə qeyd edilir ki, Rusiya hökuməti bu yaxınlarda gümüşün strateji ehtiyatlarını yaratmaq niyyətini açıqlayıb. Bu qərar qeyri-adidir, çünki gümüş uzun müddətdir dünya ölkələrinin mərkəzi banklarının gözündən düşüb.
Bununla belə, nəzərə almaq lazımdır ki, Rusiya hazırda Qərb ödəniş sistemlərindən təcrid olunub. Belə bir şəraitdə ölkə alternativ maliyyə sistemləri və aktivləri axtarışındadır. Ola bilsin ki, Rusiya və müttəfiqləri dünyanın gümüş bazarında resursları qıtlaşdırmaqla qiymətləri bahalaşdırsın və yeni yaratdıği iqtisadi birlik - BRİCS çərçivəsində gümüş valyuta buraxsın.
Görünən odur ki, bu vəziyyətdə də əsas dəfinə rolunu qızıl oynayacaq. Amma qızıl ilə birlikdə gümüşüň də qiymətli metal kimi dövriyəyə əlavə edilməsi tam mümkündur. Bundan əlavə, Rusiyanın BRİCS blokuna və Qlobal Cənub ölkələrinə əhəmiyyətli təsiri var. Hansı ki, dünya gümüş ehtiyatlarının 40 faizə qədəri bu ölkələrdə cəmləşib. ABŞ və Avropanın üst-üstə cəmi 135 min ton təsdiqlənmiş yataqlarında gümüş ehtiyatı var. Dünya üzrə təsdiqlənmiş yataqlarda isə cəmi 600 min ton gümüş ehtiyatı var.
Çox güman ki, digər ölkələr də Rusiyadan nümunə götürərək öz strateji gümüş ehtiyatlarını yaratmağa başlayacaqlar. Bu isə Rusiyanın hədəflədiyi məqsədlərə çatmağını sürətləndirə bilər.
Onu da sərf-nəzər etməyək ki, gümüş sadəcə qiymətli metal deyil, müasir dünyada müxtəlif sənaye sahələrində istifadə olunan strateji əhəmiyyətli xammaldır. Bu gün gümüş qiymətli metal kimi deyil, strateji xammal kimi daha çox əhəmiyyətlidir.
Elektronika, batareyalar, günəş panelləri, tibbi məhsullar, yarımkeçricilərin, ciplərin və digər avadanlıqların istehsalında gümüşdən daha çox istifadə olunur. Bundan əlavə, gümüş yüksək texnologiyalı, yüksək dəqiqlikli müxtəlif növ silahların istehsalında da geniş istifadə olunur.
Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, bir sıra ekoloji layihələrdə də gümüşdən geniş istifadə edilir. Məsələn, atmosfer su generatorlarının istehsalında gümüşdən geniş istifadə edilir. Bu baxımdan geosiyasi qeyri-sabitlik şəraitində böyük miqdarda gümüş ehtiyatı saxlamaq ağıllı addımdır.
Rusiyanın gümüş almaq niyyəti barədə xəbərin yayıması dərhal bu əlvan metalın qiymətinə təsir edib. Metalın qiyməti kəskin şəkildə artıb və son 12 ilin ən yüksək səviyyəsinə çatıb. Beləliklə, hesab etmək olar ki, ölkələrin öz gümüş külçə ehtiyatlarını yaratması məntiqlidir.
Qeyd etmək lazımdır ki, dünya ölkələrinin mərkəzi bankları tərəfindən qızılın yığılması mövzusuna Qərb mediasında çox diqqət yetirilir. Tez-tez bu tendensiyanın isə Rusiya tərəfindən stimullaşdırıldığı qeyd olunur. İndi ehtimal ki, gümüşlə baş verənlərə də diqqət yetiriləcək.
Əslində digər ehtiyatlara nisbətən Rusiyanın gümüş ehtiyatları daha azdir. Dünya gümüş ehtiyatlarının cəmi 11 faizindən bir qədər çoxu, yəni 600 minyon dünya ehtiyatının cəmi 68 min tonu Rusiyanın payına güşür. Amma onun dünyada rəqibi olan Amerikanın cəmi 25 min ton, Avropa ölkələrindən isə Polşanin 110 min ton gümüş ehtiyatı var. Bu iki ölkədə ildə 2,2 min ton gümüş hasil edilir. Amerikanin müttəfiqlərindən ən çox gümüş ehtiyatlarına malik ola ölkə Peru, Avstraliya və Meksikadır. Bu ölkələrin üst-üstə gümüş ehtiyatlarının həcmi 236 min ton təşkil edir. Deməli, ABŞ və müttəfiqlərinin birlikdə gümüş ehtiyatı 371 min tonu, yəni toplam dünya gümüş ehtiyatlarının 62 faizini təşkil edir. Bu o deməkdir ki, Rusiyanin gümüş ehtiyatı yaratmasını elan etməsi ABŞ və müttəfiqlərini narahat etməlidir.
Çox güman ki, dünya təbii sərvətlərinin 40 faizini öz ərazisində cəmləyən Rusiya dünyada gümüş ehtiyatları balansını da öz xeyirinə dəyişmək istəyir.
Hazirda Rusiya Qərb və Amerika ilə mübarizədə intellekt defisitinə görə əziyyət cəkir. Lakin onu ayaqda saxlayan ərazilərindəki təbii sərvətlərin bolluğudur. Rusiya ərazisində D.Mendeleyev cədvəlində yer alan kimyəvi elementlərin hamısı var və özü üçün kifayət edir. Bugünə qədər Rusiyanı ayaqda saxlayan faktor məhz budur.
Son zamanlar dünyada yüksək texnologiyalı silahların istehsalından dolayı gümüşə tələbat artıb və bu artım qarşıdakı illərdə daha yüksək templə irəliləyəcək. Ona görə ki, dünyanı müharibələr ağuşuna alıb. Həmin yüksək texnologiyalı silahlar istifadə edilir və onların yerini doldurmaq üçün yenilərini istehsal etməyə tələbət yaranır. Görünür, Rusiya mütəxəssislərinin hesablamalarina əsasən, dünyada indiki proses hələ uzun müddət davam edəcək və ya daha da şiddətlənəcək. Ona görə də dünyada məhdud miqdarda olan gümüşün çatışmazlığı yarana bilər. Bu səbəbdən də Rusiya kənardan almaqla ölkədə gümüş ehtiyatı yaratmaq fikrinə düşüb.
Akif NƏSİRLİ
