KÖHNƏ VERSİYA            

Azərbaycan qanunvericiliyində tolerantlığın tənzimlənmə mexanizmi...

Image

Azərbaycan tarixən müxtəlif xalqların və dinlərin mehriban dostluq, qardaşlıq münasibətləri şəraitində yaşadığı, fəaliyyət göstərdiyi nadir ölkələrdəndir.

Bütün dünyada tolerantlıq örnəyi kimi tanınan Azərbaycanda multikulturalizm və toletantlıq dəyərləri çox yüksək səviyyədə qorunur. 

Milli-dini tolerantlığın konstitusiya və qanuni əsasları mövcuddur. 

Bu iş konstitusiya və qanunlarımızda necə əks olunub və necə təkmilləşdirilir?

Azərbaycan qanunvericiliyində tolerantlığın tənzimlənmə mexanizmiləri necədir? 

Azərbaycanın dinləri ölkənin indiki ərazisində yaşayan xalqlar və etnik qruplar arasında yayılmış dini cərəyanların məcmusundan ibarətdir. Azərbaycan Respublikasında müxtəlif dini konfessiyalar fəaliyyət göstərir.

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 48-ci maddəsinə əsasən, hər bir şəxs vicdan azadlığına malikdir. Dinə münasibətini müstəqil müəyyənləşdirmək, hər hansı dinə təkbaşına və ya başqaları ilə birlikdə etiqad etmək və ya heç bir dinə etiqad etməmək, dinə münasibəti ilə əlaqədar əqidəsini ifadə etmək və yaymaq hüququna malikdir. Konstitusiyanın 18-ci maddəsinin 1-3 bəndlərində göstərilir ki, Azərbaycan Respublikasında din dövlətdən ayrıdır, bütün dini etiqadlar qanun qarşısında bərabərdir, insan şəxsiyyətini alçaldan, insanlıq prinsiplərinə zidd olan dinləri yaymaq və təbliğ etmək qadağandır. Eyni zamanda dövlət təhsil sistemi də dünyəvi xarakter daşıyır.

"Dini etiqad azadlığı haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu hər bir şəxsin dinə münasibətini müəyyənləşdirmək və ifadə etmək hüququna və həmin hüququ həyata keçirməyə təminat yaradır.

Bu sahədə kifayət qədər qanunvericilik bazası formalaşıb

Azərbaycan dövləti dini etiqad azadlığının təmin edilməsi, din-dövlət münasibətlərinin tənzimlənməsi sahəsində kifayət qədər qanunvericilik bazası formalaşdırıb. Bu da ölkədə yaşayan müxtəlif dinlərin, icmaların sərbəst fəaliyyətinə stimul verir.
 Prezidentin 21 iyun 2001-ci il tarixli 512 saylı Fərmanı ilə Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi (DQDK) yaradılıb. Həmin Fərmanla müəyyən edilmişdir ki, yeni yaranmış Dövlət Komitəsinin əsas vəzifəsi Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının dini əqidə azadlığını təmin edən 48-ci maddəsinin həyata keçirilməsi üçün müvafiq şəraitin yaradılmasından, dini etiqad azadlığı ilə bağlı olan digər qanunvericilik aktlarına riayət olunmasına nəzarəti təmin etməkdən, dini qurumlarla dövlət arasında münasibətləri daha ciddi tənzimləməkdən ibarətdir.
 Din azadlığı sahəsində yeni qanunun hazırlanması ilə yanaşı ("Dini etiqad azadlığı haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanunu 20 avqust 1992-ci il tarixində qəbul olunmuşdur), qüvvədə olan bir sıra qanunlara müasir tələblərə cavab verən müvafiq dəyişikliklər edilib. 2005-ci il 10 iyun tarixli Qanuna əsasən, yuxarıda qeyd olunan "Dini etiqad azadlığı haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun 12-ci maddəsinin üçüncü hissəsi yeni redaksiyada verilmişdir (Maddə 12. Dini qurumların dövlət qeydiyyatına alınması): Dini icmanın dövlət qeydiyyatına alınması üçün onu yaratmış azı on nəfər yetkinlik yaşına çatmış şəxs icmanın təsis protokolu və nizamnaməsi (Əsasnaməsi) əlavə olunmuş ərizə ilə dini mərkəzə və ya idarəyə müraciət edir. Dini mərkəz və ya idarə 15 gün ərzində həmin sənədləri öz təqdimatı ilə birlikdə dini işlər üzrə müvafiq icra hakimiyyəti orqanına (DQDK) göndərir.
 Dini mərkəzin, dini idarələrin, dini tədris müəssisələrinin, dini qardaşlıqların dövlət qeydiyyatına alınması üçün dini işlər üzrə müvafiq icra hakimiyyəti orqanına (DQDK) təsis sənədi və nizamnamə (əsasnamə) təqdim edilir.

Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı (DQDK) dini qurumların dövlət qeydiyyatına alınmasını qanunvericiliklə müəyyən edilmiş müddətdə (həmin müddət "Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında" 2003-cü il 12 dekabr tarixli Qanunun 8-ci maddəsində müəyyən edilmişdir) həyata keçirir.
 Dini qurumların dövlət qeydiyyatına alınması, dövlət qeydiyyatından imtina edilməsi, mübahisəli məsələlərin həlli və məhkəməyə müraciət etmək hüququ Azərbaycan Respublikasının müvafiq qanunvericiliyinə uyğun həyata keçirilir.
 Həmçinin, "Azərbaycan Respublikasının Seçki Məcəlləsinin tətbiq edilməsi ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarına əlavələr və dəyişikliklər edilməsi və Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarının qüvvədən düşmüş hesab edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikasının 30 dekabr 2003-cü il tarixli Qanununa uyğun olaraq, Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 283-cü maddəsinin adında və mətnində "dini düşmənçiliyin" sözləri "dini nifrət və düşmənçiliyin" sözləri ilə əvəz edilmişdir.
 Bundan əlavə, Respublika Prezidentinin 2002-ci il 5 oktyabr tarixli, 795 saylı Fərmanı ilə təsdiq edilmiş Milli Televiziya və Radio Şurası haqqında Əsasnamə"nin 7.5-ci bəndinə görə, Şura həmçinin, dini ayrı-seçkiliyin təbliğinə yol verilməməsinə nəzarət edir.
 Qeyd olunmalıdır ki, ötən illər üzrə Azərbaycan Respublikasının məhkəmələri tərəfindən milli, etnik, mədəni, dini nifrət və düşmənçiliyə və s. əsaslara görə, yəni Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 103 (Soyqırımı), 109 (Təqib), 120.2.12 (Qəsdən milli, irqi, dini ədavət və ya düşmənçilik niyyəti ilə adam öldürmə), 154 (Bərabərlik hüququnu pozma), 167 (Dini ayinləri icra etməyə mane olma), 168 (Dini ayinlərin icrası adı altında vətəndaşların hüquqlarına qəsd etmə) və 283-cü (Milli, irqi, sosial və ya dini nifrət və düşmənçiliyin salınması) maddələrinə əsasən, heç bir şəxs məhkum olunmamışdır.

“Dini etiqadından asılı olmayaraq şəxslərin hüquq bərabərliyi var”

Tanınmış ilhaiyyatçı Tural İrfan “Bakı-Xəbər”ə şərhində “Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına görə milli, dini, irqi ayrı - seçkilik qanunla qadağandır və "Dini etiqad azadlığı haqqında qanun"da bir çox müddəalar təsbit olunub. Belə ki, dini etiqadından asılı olmayaraq şəxslərin hüquq bərabərliyi var. Həmin qanunun 4-cü Maddəsində göstərilir ki," Hər kəs dini mənsubiyyətindən asılı olmayaraq qanun və məhkəmə qarşısında bərabərdir. Şəxsin dini mənsubiyyətinin rəsmi sənədlərdə göstərilməsinə yalnız onun arzusu ilə yol verilir” - deyə bildirdi.

“Azərbaycan Konstitusiyasında göstərilən...”

T.İrfan qeyd etdi ki, öz dini əqidəsinə görə heç kəs qanunla müəyyən edilmiş vəzifələrin icrasından imtina edə və ya boyun qaçıra bilməz. “Bir vəzifənin icrasının dini əqidəyə görə digər vəzifənin icrası ilə əvəz edilməsinə yalnız Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş hallarda yol verilir".

Həmçinin dövlət və dini qurumlar, dini təhsil, kütləvi dini ibadət və ya mərasimlər, dini qurumlar, dini icmalar, dini mərkəz və idarələr barədə mütərəqqi müddəalar mövcuddur. Tolerantlıq qəbul edilmiş konstitusiya və qanunlarımızın mahiyyətindədir. Vətəndaşların hüquq bərabərliyinin özü tolerantlığın özəyini təşkil edən amillərdəndir. Ən əsası isə dini tolerantlıq qanundan əlavə ənənədən, insanların vicdan və mənəviyyatından qaynaqlanan milli xüsusiyyət olmalıdır və xalqımız da bu yoldadır. Ümumiyyətlə adətən o şeyləri qabarıq halda qanuna salırlar ki, həmin mövzuda problem, boşluq və yaxud ehtiyac var. Bizim qanunlarımızda isə bu məsələ təsbit olunmaqla yanaşı deyə bilərik ki, ölkəmizdə tolerantlıqla bağlı heç zaman problem olmamışdır. Elə zənn edirəm ki, bu tarix boyu belə olub. Çünki xalqımızın qədim insani, milli, mənəvi dəyərləri tam oturuşub, Azərbaycanda yaşayan xalqların, dinlərin nümayəndələrinin arasında həmişə dostluq, qohumluq münasibətləri inkişaf edib.

Milli yaxud dini mənsubiyyətindən asılı olmayaraq bütün Azərbaycan vətəndaşlarının bərabər olması işin əsasıdır. Azərbaycan Konstitusiyasada göstərilən vicdan azadlığının tərkibi olaraq inanclı yaxud inancsız vətəndaşların tam bərabərhüquqlu vətəndaş statusu daşıması, inanclarına uyğun qanun çərçivəsində ibadət və ayinlərini həyata keçirmə azadlığı tolerantlığın qanunla tənzimlənən ən ümdə prinsipi hesab oluna bilər. Bununla yanaşı digər müddəalarda da tolerantlığın qorunması, inkişafı barədə təsvirlər var.

Gedən islahatlar çərçivəsində və bu işlə məşğul olan qurumlar tərəfindən həmin proseslər çərçivəsində dini və milli tolerantlıq haqda yüksələn tempdə işlərin görülməsi nəzər çarpır. Hesab edirəm ki, həm qanunvericilikdə, həm də icra sahəsində tolerantlıq mövzusunda kifayət qədər dolğun qanunlarımızın icrası tam həyata keçirilir. Bir sözlə, bu sahədəki qanunları və fəaliyyəti normal hesab etmək olar” - deyə T.İrfan vurğuladı. 

İradə SARIYEVA
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.







VİDEO

Pezeşkian Şahin Mustafayevlə görüşdə səhv etdi, ermənilər isə səhvdən yapışdı... - VİDEO

Türk dövlətlərinin vahid xəritə qərarı Rusiyada təşvişə səbəb oldu... - VİDEO

Paşinyanın yarımçıq saziş təklifi Rusiyada da sərt tənqid edildi - Bu, demaqogiyadır, özünü aldatmaqdır - VİDEO

Xətai rayonunu 1.2 milyon manata sökən "RAMCO" QSC nə şirkətdir?

Əli Əhmədovun "yüksək qiymət-keyfiyyət" məntiqinə ekspert rəyləri...

Rusiya naziri Azərbaycanın turizmi ilə bağlı danışdı - maraqlıdır...

SON XƏBƏRLƏR

01.11.2024 | 19:57
UNESCO nümayəndəsinin Ermənistanın əsassız iddialarına yer verməsi qəbuledilməzdir - İcmadan BƏYANAT

01.11.2024 | 19:01
“44 gün - tarixi zəfər”in 3-cü cildi Şuşada təqdim olundu - Xatirə kitabı yaşadır...

01.11.2024 | 18:47
Dünya qızılla bərabər gümüş də yığmağa başlayır - Rusiya nəyi hədəfləyib?..

01.11.2024 | 18:41
"X" platformasında saxta profillərlə COP29 əleyhinə kampaniya aparılır – MM komissiyası və MEDİA ictimaiyyətə çağırış etdi

01.11.2024 | 18:33
100 dövlət başçısının sammiti COP-ların tarixində şedevr fakt ola bilər...

01.11.2024 | 18:19
Rusiya ilə İran “Müdafiə ittifaqı” yaradır...

01.11.2024 | 18:10
Azərbaycan - Ermənistan delimitasiya komissiyalarının onuncu iclası keçirildi

01.11.2024 | 18:06
Milyonlar töküb Afrikadan ağaclar gətirməkdənsə, bunu etmək lazımdır...

01.11.2024 | 17:56
COP29 zamanı müəyyən yollarda məhdudiyyətlər tətbiq ediləcək...

01.11.2024 | 17:52
Mirzoyan delimitasiya adı altında Azərbaycandan 200 kvadrat kilometr ərazi qoparmaq istəyir...

01.11.2024 | 17:47
MƏHƏMMƏD ƏMİN RƏSULZADƏNİN “PANTURANİZM HAQQINDA” KİTABI YAYINLANDI

01.11.2024 | 17:45
1- ci və 2-ci Qarabağ müharibələri barədə "Köhnə çantalar" Türkiyədə nümayiş olunacaq...

01.11.2024 | 17:42
Onkoloji xəstəliklərin qarşısını ilk mərhələdə almalıyıq - Azad rayonlarımızda tibbi aksiya keçirildi ....

01.11.2024 | 17:39
ABŞ Ukraynaya hərbi yardımın 90 faizini vermək istəmir...

01.11.2024 | 17:35
"COP29-un ilk günlərində xarici qonaqlar və yerli vətəndaşlar aeroportdakı avtobuslardan istifadə etməli olacaqlar" - AYNA sədri

01.11.2024 | 17:26
Rayon qeydiyyatı olan avtomobillərin COP29 zamanı Bakıya girişinə qadağa qoyulacaq? - Rəsmi açıqlama...

01.11.2024 | 17:17
Türkiyə jurnalistləri Paşinyanın bu dəvətini qəbul edəcək?...

01.11.2024 | 17:12
COP29 iştirakçılarının rahat hərəkəti üçün şəhərdə 16 nəqliyyat qovşağı yaradılıb

01.11.2024 | 17:04
Azərbaycan qanunvericiliyində tolerantlığın tənzimlənmə mexanizmi...

01.11.2024 | 16:53
Əli Əsədov İqtisadi Şuranın növbəti iclasını keçirdi - FOTO

01.11.2024 | 16:46
Xamneyi İsrailə hücum əmri verdi - Yaxın Şərqdə böyük qisas hücumu hər an başlaya bilər...

01.11.2024 | 16:40
Prezident İlham Əliyev Ağdaşa yeni icra başçısı təyin etdi

01.11.2024 | 16:28
8 min Şimali Koreya əsgəri Ukrayna sərhədinə dayandı - ABŞ xəbərdarlıq etdi...

01.11.2024 | 16:15
ABŞ-da 5 noyabr seçkilərinə qədər İran İsrailə hücum edə bilər Amerika kanalından şok iddia...

01.11.2024 | 16:10
Cahit Bağcı Elçin Əmirbəyovla regional və qlobal məsələləri müzakirə edib

01.11.2024 | 15:56
İtaliyalılar şokda - ölkənin gizli məlumatlarının İsrail və Vatikanın məxfi xidmətlərinə satıldığı ortaya çıxdı...

01.11.2024 | 15:40
Bakıda gəmi gəzintisinin qiymətləri açıqlandı...

01.11.2024 | 15:23
Bulvarda gəmi gəzintisi bərpa edildi...

01.11.2024 | 15:11
Narkotik çəkib maşın sürən şəxs həbs edildi

01.11.2024 | 14:50
Azərbaycanda 75 min manatlıq telefon nömrələri satışa çıxarılır - SİYAHI

01.11.2024 | 14:38
Sərhəddə COP29 vizası ilə gələn əcnəbilər üçün yoxlanış 45, Azərbaycan vətəndaşları üçün 30 saniyə nəzərdə tutulub

01.11.2024 | 14:23
QAİ UNESCO-nun nümayəndəsinin Azərbaycanla bağlı mövqeyini qınadı

01.11.2024 | 14:07
Birinci Qarabağ müharibəsində itkin düşmüş şəhid İsmət Piriyev Göyçayda dəfn edildi

01.11.2024 | 14:00
Somali Prezidenti COP29-da iştirak edəcək

01.11.2024 | 13:51
İxrac gəlirlərini ölkəyə qaytarmayan daha bir qrup vəzifəli şəxs saxlandı...

01.11.2024 | 13:37
Azərbaycana buraxılmayan “arzuolunmaz şəxslərin” sayı açıqlandı

01.11.2024 | 13:16
COP29-la bağlı iki dildə fəaliyyət göstərən Çağrı Mərkəzi fəaliyyətə başladı...

01.11.2024 | 13:03
Экс-советнику Шимона Переса: Гос. Тамир, вы путаете политику с проституцией - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

01.11.2024 | 12:50
Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi Ələkbər Babayev dəfn edildi

01.11.2024 | 12:37
"Niderlandın inkişafının böyük hissəsi əsarət altındakı ölkələrin milli sərvətlərinin talanması nəticəsində baş verib" - ABŞ mətbuatı

01.11.2024 | 11:20
Məşhur aktyor studiya rəhbərlərini məhkəmə ilə hədələdi

01.11.2024 | 11:14
Prezident İlham Əliyev əlcəzairli həmkarını təbrik etdi

01.11.2024 | 11:05
Yol qəzasına düşən 80 yaşlı qadın yeddi gün sonra öldü...

01.11.2024 | 11:02
Ermənistan soyqırım oyunlarından əl çəkir, yoxsa kombinasiya qurur? - CANLI

01.11.2024 | 11:00
5 gün qaldı – ölkə qarışacaq...

01.11.2024 | 10:42
Prezident İspaniyanın yeni səfirini qəbul etdi - FOTO

01.11.2024 | 10:30
Saatlıda heyvan oğurluğunda şübhəli bilinən şəxs yaxalanıb

01.11.2024 | 10:26
Prezident İlham Əliyev Somalinin yeni səfirinin etimadnaməsini qəbul edib - FOTO

01.11.2024 | 10:20
“Bakı Cihazqayırma Zavodu”na yeni direktor təyin edildi

01.11.2024 | 10:11
AP-nin bu addımları parlamentarizm ruhuna uyğun deyil - Sahibə Qafarova

01.11.2024 | 10:05
Viktor Orban və Ərdoğan Qırğızıstana gedəcəklər

01.11.2024 | 10:00
Prezident İlham Əliyev Bakı Dəmiryol Vağzalı və “28 May” metrosu qarşısında abadlıq və yenidənqurma işlərindən sonra yaradılan şəraitlə tanış olub - FOTO/YENİLƏNDİ

01.11.2024 | 09:30
"Biz ölkəmizi yaşıl yolla bərpa edəcəyik" - ukraynalı nazir COP29 barədə danışdı

01.11.2024 | 09:22
5 min nəfərdən çox bağça işçisinin başı gözlənilməz dərdə girə bilər...

01.11.2024 | 09:20
"Məqsədimizə nail olduq” - Maya Sandu referendumun nəticələrindən yazdı

01.11.2024 | 09:10
COP29 iqlim böhranını həll etmək üçün son şansdır - Türkiyə telekanalı

01.11.2024 | 09:05
Boksçumuz dünya birinciliyində finala adlayıb

01.11.2024 | 09:00
ABŞ elan etdi - COP 29-a bu şəxsləri yollayır...

01.11.2024 | 08:37
Pensiyalar gecikir, banklar pensiyaçılara əlavə faiz hesablayır...

01.11.2024 | 00:23
COP29 zolaqlarına daxil olmaq qadağan edildi - 100 manat cərimə + 3 bal...

31.10.2024 | 22:34
"ABŞ Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası prosedurunun qaydalarının formalaşdırılmasını yüksək qiymətləndirir" - Dövlət Departamenti

31.10.2024 | 22:08
"Gürcü kişilər ömür boyu qadınlara baxıblar, əsil "mujiklər" kimi...."

31.10.2024 | 21:48
Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Talassemiya Mərkəzində olub - FOTO

31.10.2024 | 21:22
Avropada müsəlmanlara qarşı irqçilik 39-dan 47 faizə yüksəldi...

31.10.2024 | 21:12
Mehriban Əliyeva Azərbaycan Dövlət Pantomim Teatrında olub - FOTO

31.10.2024 | 21:08
Ermənistan üçün "Moldova dərsləri"... Heyf, nəticə çıxarılmır...

31.10.2024 | 21:01
Mənzil qiymətinə qoyunlar satılır - 100 min dollara, adı da "Talisman" - VİDEO

31.10.2024 | 20:54
Qərbin Gürcüstan seçkilərinə qeyri-müəyyən münasibəti davam edir...

31.10.2024 | 20:40
Xətai rayonunu 1.2 milyon manata sökən "RAMCO" QSC nə şirkətdir?

31.10.2024 | 20:37
Azərbaycan XİN-dən İrəvandakı Fransa səfirinə tutarlı cavab...

31.10.2024 | 20:31
Türkiyənin Turizm Mərkəzlərindən olan Ayvalık Mahalının sualtı zənginliyi nümayiş etdirilib

31.10.2024 | 20:24
Azərbaycanın Xəzər donanmasının güclənməsi Rusiyada narahatlıq doğurub...(?)

31.10.2024 | 20:11
Hindistan Ermənistanı yeni müharibəyə hazırlayır - Rusiya ilə bəzi sazişlər ləğv olunur...

31.10.2024 | 19:57
Doğuş üstündə ana ölümləri ilk dəfədir çoxalmağa başlayıb...

31.10.2024 | 19:52
Mehriban Əliyeva və ailə üzvləri Bakıda təmirdən sonra istifadəyə verilən uşaq bağçası-körpələr evində yaradılan şəraitlə tanış olublar - FOTO

31.10.2024 | 19:44
Fransa səfiri Azərbaycana böhtan atdı - "Kəndin torpaqları işğal olunub"...

31.10.2024 | 19:30
Britaniya naziri “Azərbaycanın ali rəhbərliyi” dedi və ünvanı səhv saldı...

31.10.2024 | 19:17
Beynəlxalq münasibətlər sistemində Azərbaycanın rolunun güclənməsində lobbi faktoru...

31.10.2024 | 19:08
Prezident İlham Əliyev İspaniya Hökumətinin Sədrinə başsağlığı verib

31.10.2024 | 19:04
COP29 ilə əlaqədar Təşkilat Komitəsinin səkkizinci iclası keçirildi - FOTO

XƏBƏR ARXİVİ

«    Noyabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
252627282930