Əliyev və Paşinyan XİN-lərə təlimat verdilər - COP-dək sazişin yolu açılır?..
Pənah Hüseyn: "Məsələn, sülh sazişinə maddə əlavə edilə bilər ki, sənəd Ermənistan konstitusiyasına müvafiq dəyişiklik edildikdən sonra qüvvəyə minir"
BRİCS-in Kazanda keçirilən 16-cı sammitində Paşinyan və Əliyev sülh gündəliyinin təşviqi məsələlərini müzakirə ediblər.
Qeyd edək ki, Paşinyan bundan əvvəl Londonda və Moskvada Azərbaycan prezidenti ilə görüşə bilərdi. Lakin o, bu imkanlardan yararlanmaqdan imtina etmişdi.
Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan və Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev oktyabrın 24-də Kazanda BRİKS-in 16-cı sammiti çərçivəsində keçirilən görüşdə ikitərəfli sülh gündəliyinin irəliləyişi, o cümlədən sülh sazişi, sərhədlərin delimitasiyası ilə bağlı məsələləri, həmçinin demarkasiya və digər məsələləri müzakirə ediblər.
Bu barədə Ermənistan hökumətinin mətbuat xidməti məlumat yayıb. Xarici işlər nazirlərinə “Sülhün və dövlətlərarası münasibətlərin qurulması haqqında” sazişin tezliklə yekunlaşdırılması və imzalanması üçün ikitərəfli danışıqları sürətlə davam etdirmək tapşırılıb.
Bu o anlama gələ bilərmi ki, Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişinin COP29-a qədər imzalanması Kazan görüşündə hədəflənib?
Sualımızı şərh edərkən, keçmiş baş nazir, siyasi şərhçi Pənah Hüseyn bildirdi ki, bu o cür də yozula bilər: "Biz bu barədə yaxın günlərdə tərəflərin davranışı ilə həqiqətləri görə biləcəyik.
Əvvəla, bu istiqamətdə geniş bir diplomatik sürəc davam edir. İkincisi, bu istiqamətdə hər iki tərəfə çağırışlar, təlqinlər və deyərdim ki, basqılar olur. Bu arada ABŞ prezidenti Co Baydenin Azərbaycanın prezidentinə və Ermənistanın baş nazirinə məktubu oldu. Bununla yanaşı, bu günlərdə BRİCS-in 16-cı toplantısında təşkilatın dönəm sədri, tədbirə ev sahibliyi edən Vladimir Putin də tərəflərə çağırış etdi və çox güman ki, hər iki dövlət başçısına öz sözünü dedi. Bütün bu amillərin təsiri altında problemin həlli istiqamətində irəliləyişlərə ümid etmək olar.
Eyni zamanda, Azərbaycanın rəsmi şəxslərindən də belə mesajlar gəlməkdədir ki, yaxın zamanlarda sülh müqaviləsi imzalana bilər. Azərbaycan tərəfinin əsas tələbi budur ki, Ermənistan konstitusiyasına müvafiq dəyişikliklər edilməlidir. Ola bilsin ki, bunun da texniki həll yolu tapılıb. Məsələn, sülh sazişinə maddə əlavə edilə bilər ki, sənəd Ermənistan konstitusiyasına müvafiq dəyişiklik edildikdən sonra qüvvəyə minir. Bu dəyişikliyi də etmək çox çətin bir məsələ deyil. Çünki Ermənistan konstitusiyasının 202-ci maddəsinə görə, konstitusiyanın preambulası parlamentin üçdə iki səs çoxluğu ilə dəyişdirilə bilər.
Amma bütün bunlar bizim mülahizələrimizdir, məsələyə ən çoxu bir həftəyə aydınlıq gələcək".
P.Hüseyn Zəngəzur dəhlizinin açılması məsələsinə münasibət bildirərkən əlavə etdi ki, bu məsələ sülh sazişindən kənarda saxlanılır: "Zəngəzur dəhlizinin açılmasi üçün ən azı bir ildən çox vaxt lazımdır ki, kommunikasiya vasitələri - dəmir yolu və asfalt yol inşa edilsin. Ermənistan hələ heç layihə də hazırlamayıb. Siyasi baxımdan isə Ermənistan deklarativ şəkildə bəyan edir ki, hər an yolu açmağa hazırdırlar. Amma yolun təhlükəsizliyinə nəzarət məsələsində Ermənistanın öz mövqeyi var. İstisna deyil ki, Rusiyanin dəhlizə nəzarət məsələsində Ermənistan hansısa güzəştə gedib. Bu, tərəflərin mövqeyindən sezilir. Çünki Rusiya net açıqlamalar verdi ki, rəsmi Moskvanın iştirakı olmadan bu komminikasiyaların açilması mümkün deyil".
Qeyd edək ki, 10 noyabr 2020-ci il tarixli Üçtərəfli Bəyanatın 9-cu bəndində yazılır: "Ermənistan Azərbaycanın qərb bölgələri ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat əlaqəsinə zəmanət verir. Nəqliyyat nəzarəti Rusiya Federasiyası Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin Sərhəd Xidmətinin orqanları tərəfindən həyata keçirilir".
Dəniz NƏSİRLİ
