Paşinyanın "yarımçıq saziş" taktikası beynəlxalq aləmdə də ifşa olunur...

Son günlərdə Ermənistan Azərbaycanla yarımçıq sülh müqaviləsinin imzalanması ilə bağlı davamlı şəkildə təkliflər irəli sürür. Bu məsələ növbəti dəfə Ermənistan prezidenti Vahaqn Xaçatryan  tərəfindən gündəmə gətirilib. Vahaqn Xaçatryan “Reuters” agentliyinə bildirib ki, Ermənistan qarşıdan gələn dörd həftə ərzində Azərbaycanla sülh müqaviləsinin müddəalarını imzalamağa ümid edir.

Ermənistan prezidentinin sözlərinə görə, İrəvan artıq Bakı ilə razılaşdırılmış 16 maddəni Azərbaycan paytaxtında noyabrın 11-22-də keçiriləcək BMT iqlim konfransınadək imzalamaq istərdi: “Bizə qalsaydı, biz bunu elə indi, bu gün imzalardıq. Amma biz ümid edirik ki, gec-tez həmin məqama çatacağıq”. “Reuters” yazır ki, razılaşdırılmış maddələr diplomatik münasibətlərin qurulması üçün beynəlxalq aləmdə tanınan əsas prinsipləri ehtiva edir. Agentlik onu da vurğulayır  ki, Xaçatryanın vəzifəsi mərasim xarakteri daşısa da, o, baş nazir Nikol Paşinyanın siyasi müttəfiqidir. Amma davamlı və möhkəm sülh üçün yarımçıq müqavilənin əhəmiyyətsiz və mənasız olduğunu erməni tərəfi də yaxşı bilir. Elə bu fonda rusiyalı politoloq Stanislav Tarasov qeyd edir ki, əslində, sülh müqaviləsini imzalamaqdan imtina edən Azərbaycan yox, Ermənistandır. Sözügedən xüsusda Tarasov “Qraparak” qəzetinə açılamasında bildirib: “Sülh müqaviləsinin 19 bəndindən 16-sı razılaşdırılıb, 3-ü qalır. Ermənistan sənədi həmin 3 bənd olmadan imzalamağı təklif edir, Azərbaycan bundan imtina edir. İndi hansı tərəf müqaviləni imzalamaqdan imtina edir? Bəs onda necə olub ki, üzərində razılaşma olmayan o 3 bənd layihəyə daxil edilib, əgər Ermənistan əvvəldən bunun əleyhinə idisə, niyə onların layihəyə daxil edilməsinə razılıq verib? Bu, demaqogiya və özünü aldatmaqdır. Əvvəl bu paketlə razılaşırsınız, sonra deyirsiniz ki, qısa varianta imza ataq. Bu tamam başqa sənəddir. Burada Azərbaycan haqlıdır”. Tarasovun fikrincə, Ermənistanın konstitusiya dəyişikliyinə getməməsi sülh müqaviləsinin imzalanmasını uzadır: “Proses dalana dirənib, bu ona görə baş verir ki, baş nazir Paşinyan qısa varianta imza atmaq istəyir, Prezident Əliyev isə bunu istəmir. Azərbaycan Ermənistan Konstitusiyasının dəyişdirilməsini tələb edir, Paşinyan bunu 2027-ci ilə qədər edəcəyini söyləyir”. Rusiyalı politoloq Zəngəzur dəhlizi məsələsinin razılaşdırılmamış üç bənd arasında olduğunu düşünmür: “Azərbaycan sənəddən dəhlizlə bağlı bəndi çıxarıb, qalanı demaqogiyadır”. “Azatutyun” radiosu isə qeyd edir ki, Ermənistan Konstitusiya Məhkəməsinin qərarı da Azərbaycanın yarımçıq sülhlə bağlı mövqeyini dəyişməyib. Məhkəmə qərarında deyilir ki, Ermənistan konstitusiyasında Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları yoxdur. Belə bir qərar da Bakının narahatlığını aradan qaldırmayıb. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi bunun səbəbini belə izah edir: “Məhkəmə qərarında hazırda Ermənistana məxsus olan rayonların sadalanmasına baxmayaraq, Azərbaycan ərazilərinə iddianı ehtiva edən Ermənistanın Müstəqillik Bəyannaməsinə istinadın əks olunduğu preambulanın konstitusiyanın ayrılmaz hissəsi kimi əhəmiyyəti vurğulanıb. Xüsusən də, məhkəmə qərarında preambula və dolayısı ilə Müstəqillik Bəyannaməsi “erməni dövlətçiliyinin əsas prinsipləri” kimi səciyyələndirilib və onların dəyişilməz müddəalar olduğu qeyd edilib ki, bu da Ermənistanın Azərbaycan ərazilərə qarşı iddialarından irəli gələn təhdidi daha da artırır”. Beləliklə, bütün bunlar bir daha göstərir ki, Ermənistan sülhdən danışsa da daha çox imitasiya ilə məşğuldur. Elə yarımçıq sülh müqaviləsi də bu imitasiyaya hesablanıb.

Azərbaycanın yuxarıda göstərilən cavabı ilə bağlı Ermənistanın “Past” qəzeti yazır ki, Azərbaycan Ermənistanda konstitusiya dəyişikliyi tələbini irəli sürməkdə davam edir: “Paşinyan hökuməti hələlik konstitusiya dəyişikliyi tələbinin önünə keçmək üçün Konstitusiya Məhkəməsində sərhəd komissiyalarının əsasnaməsini konstitusiyaya uyğun tanıyıb, həmçinin bu qərarla hakimlər Müstəqillik Bəyannaməsinin heç bir hüquqi qüvvəsinin olmadığını bəyan edib. Əslində, bu qərar Azərbaycanı razı salmayıb, Bakı xatırlatma elədi. Azərbaycan prezidentinin xüsusi nümayəndəsi Elçin Əmirbəyov yenidən konstitusiyanın dəyişdirilməsi tələbini irəli sürdü. Paşinyan hökuməti indiki halda bu dəyişikliyi edə bilmir, çünki referendum uğursuzluğa düçar olacaq və hakimiyyətin onsuz da kövrək mövqeləri daha da zəifləyəcək.  Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyi bir açıqlama verərək bəyan etdi ki, konstitusiyanın mətnində hər hansı ölkəyə qarşı ərazi iddiası kimi şərh edilə biləcək heç nə yoxdur. Bakının Ermənistanın digər hüquqi aktlarında Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının olması ilə bağlı açıqlamasına gəlincə, XİN-in sözçüsü Ani Badalyan Ermənistan konstitusiyasının 5-ci maddəsinin 3-cü bəndinə istinad elədi. Onun sözlərinə görə, sülh müqaviləsi imzalansa, bu, Ermənistan Konstitusiya Məhkəməsi və parlamenti tərəfindən ratifikasiya edildikdən sonra istənilən daxili qanundan daha yüksək hüquqi qüvvəyə malik olacaq. Əslində İrəvan Bakıdan xahiş edir ki, Paşinyan özünü gücləndirənə qədər sülh müqaviləsini imzalasın və hələlik konstitusiyaya dəyişiklik tələbi ilə çıxış etməsin. Bundan sonra konstitusiya dəyişiklikləri onsuz da həyata keçiriləcək”. Qeyd edək ki, Ermənistan konstitusiyasında istinad edilən müstəqillik bəyannaməsində Azərbaycan və Türkiyəyə qarşı ərazi iddiaları var. Rəsmi Bakı bunun dayanıqlı sülh müqaviləsinə mane olan yeganə faktor olduğunu bəyan edərək, bu hissənin konstitusiyadan çıxarılmasını tələb edib. Ermənistanın bundan boyun qaçırması sazişin imzalanmasını mümkünsüz edir. Azərbaycan yarımçıq sülhlə Ermənistanın mövqeyinin güclənməsinə imkan vermək niyyətində deyil. Bundan başqa, bəzi Qərb dövlətləri də Ermənistanla sülhün imzalanmasına əngəl yaradır. Rus ekspert  İqor Korotçenko qeyd edir ki, Qərb Cənubi Qafqaz regionunda sülhün qarşısını almaq üçün Ermənistanı dəstəkləyir: “ABŞ və Fransanın Ermənistana hərbi və hərbi-texniki dəstəyinə gəlincə, onlar öz milli maraqlarını müdafiə edirlər. Vaşinqton, Paris və Brüsselə sakit, dinc vəziyyətdə, sülh şəraitində olan Cənubi Qafqaz lazım deyil. Onlar Azərbaycana təsir rıçaqlarına malik olmaq istərdilər. Buna görə də Paşinyan rejimi bu gün kəşfiyyat, maddi-texniki və hərbi dəstək alır. Ümumi götürsək, Ermənistan gücləndirilir və bu, yalnız bir məqsəd – Cənubi Qafqazda sülh və əminamanlığın yaranmasının qarşısını almaq üçün edilir”. Politoloq vurğulayıb ki, bu regiondan mühüm nəqliyyat dəhlizləri keçir, üstəlik, bölgə enerji ehtiyatları ilə də zəngindir: “Əslində, Ermənistan qeyri-sabitlik mənbəyi olan bir növ Troya atı rolunu oynasa, Qərb üçün yaxşı olardı. Unutmayaq ki, Paşinyan ABŞ Dövlət Departamentinin rəhbəri Entoni Blinkenlə və Avropa İttifaqının nümayəndələri ilə görüşəndə orada faktiki olaraq Qərbin Cənubi Qafqazın bütün digər dövlətlərinin zərərinə Ermənistanı dəstəkləyəcəyinə dair razılaşmalar əldə olunub. Reallıqlar isə elədir ki, sülhün ən yaxşı təminatı sülh müqaviləsi olacaq. Lakin Ermənistan sülh müqaviləsi imzalamaq istəmir. Onlar tam razılaşdırılmamış bir sıra məqamları önə çəkərək bunun sülh müqaviləsini əvəz edəcəyini söyləməyə çalışırlar. Bundan əlavə, Ermənistan Azərbaycan ərazisinə birbaşa iddiaları özündə əks etdirən konstitusiyasına dəyişiklik etmək istəmir”.

Nahid SALAYEV