Martinika xalqının tələbi Makronu rüsvay etdi - "bizə ərzağı Parisdəki qiymətlə satın"...
Özünü bütün dünyaya demokratiya beşiyi, mədəniyyət simvolu kimi təqdim edən Fransa hələ də müstəmləklə əsarətində saxladığı, lakin öz azadlığı uğrunda mübarizə aparan xalqlara qarşı asimmetrik güc tətbiqindən çəkinmir.
Bununla Fransa bir daha təsdiqləmiş olur ki, demokratik deyil, neokolonial ölkədir. Hazırda görünən odur ki, Fransa istibdadı onun işğal altında saxladığı ərazilərdə get-gedə daha da kəskinləşir. Ona görə də Fransanın beynəlxalq hüquq, yaxud demokratiyadan danışmağa mənəvi haqqı yoxdur.
Hazırda Fransa zülmü Martinikada özünü daha qabarıq formada büruzə verməkdədir. Qeyd edək ki, Martinikdə müstəmləkəçiliyə qarşı, xüsusilə sosial və siyasi səbəblərdən əhali ayağa qalxıb. Artıq barrikadalar qurulur, hüquq-mühafizə orqanlarının zorakılığına qarşı müqavimət güclənir. Sosial şəbəkələrdə polislərin dinc əhaliyə qarşı odlu silahlardan istifadə etdiyinə dair görüntülər də paylaşılır. Qeyd edək ki, Martinika əhalisi ciddi sosial problemlərdən, bahalıqdan və əhalinin gəlirlərinin çox az olmasından əziyyət çəkir. Onlara xarici ölkələrlə ticarət əlaqələri qurmağa icazə verilmir. Martinika əhalisinə yalnız materik Fransası ilə iqtisadi əlaqələr qurmağa imkan verilir. Martinikadakı bütün böyük ticarət şəbəkələri etnik fransızların monopoliyasında olduğundan, onlar bu məhdudiyyətlərdən gəlirlərini dəfələrlə artırmaq üçün istifadə edirlər. Bunlara etiraz olaraq, artıq Martinikada bahalığa qarşı uzun müddət davam edəcək ümumi tətil başlayıb. Hətta dövlət qulluğunun bir çox bölmələri də tətilçilərə qoşulublar. Adada etiraz aksiyasının uzanacağı qaçılmazdır. Martinika xalqı hökumətdən bu gün konkret qərarlar gözləyir. Adada qurumlara inamsızlıq pik həddə çatıb. Hər kəs supermarketlərdə qiymətlərin sürətlə aşağı salınmasını görmək istəyir. Martinika Ümumi Əmək Konfederasiyasının ümumi tətil çağırışı fonunda xəstəxanalarda, bələdiyyə binalarında, məktəblərdə, hava limanında, hətta bəzi enerji sahələrində etiraz aksiyaları geniş şəkildə davam etdirilir. Həmkarlar İttifaqları bahalığın sakinlərin evlərində iztirab və təhlükəli vəziyyət yaratdığını və bu vəziyyətin artıq uzun zamandır davam etdiyini vurğulayır.
Tətilçilər minimum əməkhaqqı və pensiyaların 2000 avroya qədər artırılması, əsas məhsulların qiymətinə nəzarət və qiymətlərin aşağı salınması kimi tələblər irəli sürürlər. Tətilçilər sentyabrın əvvəlində başlayan hərəkatlarının yenidən bərpa olunacağını bəyan ediblər. Sentyabrın əvvəlində bahalığa qarşı sakinlərin etirazı polislə qarşıdurmadan sonra xalqın qəzəbini daha da artırıb. Sakitliyi bərpa etməyə çalışan Martinikanın yerli hakimiyyəti əsas məhsullar üçün idxal vergilərinin aradan qaldırılacağını desə də, bu, sakinlərin qəzəbini soyutmayıb. Etiraz hərəkatına qiymətlərin əhəmiyyətli dərəcədə aşağı salınmasını və martinikalılar üçün daha yaxşı iqtisadi ədalət tələb edən Afro-Karib xalqlarının və resurslarının Müdafiəsi Birliyi rəhbərlik edir. Nümayişçilər Martinikada qiymətlərin Fransa ilə uyğunlaşdırılmasını tələb edərək, ada sakinlərinin, Fransa vətəndaşları olsalar da, qeyri-mütənasib yaşayış xərclərinə məruz qaldıqlarını bildirirlər. Adada gərginlik pik həddə qalmaqdadır, çünki Afro-Karib xalqlarının və resurslarının Müdafiəsi Birliyinin müzakirələrdə daha çox şəffaflıq tələbi hələ də yerinə yetirilmir. Qeyd edək ki, ümumiyyətlə, son illərdə Qvadelupa, Martinika, Reunion və Mayot kimi ərazilərdə yaşayış səviyyəsinin bahalığına, ictimai xidmətlərə çıxışın və iqtisadi perspektivlərin olmamasına qarşı nümayişlər daha da çoxalıb. Yüksək işsizlik, zəif infrastruktur və təhlükəsizlik problemlərinə məruz qalan bu bölgələr özlərini mərkəzi hökumət tərəfindən tərk edilmiş hiss edirlər. Bu hiss Fransanın yerli məsələlər üçün qeyri-münasib hesab olunan idarəetmə sistemi ilə daha da güclənir. Martinikada isə əhali indi daha kəskin şəkildə Fransanın kolonial siyasətinə, hüquqlarının kobud şəkildə pozulmasına, kəskin sosial duruma etiraz edir, Fransadan kolonial siyasətə son qoyulmasını tələb edir, müstəqillik istəyirlər.
Onu da xatırladaq ki, Fransa hökumətinin Martinika torpaqlarında istifadə etdiyi zəhərli maddələr kənd təsərrüfatı torpaqlarını yararsız hala salıb, əhalinin sağlamlığına ciddi ziyan vurulub. Zəhərli maddələrin nəticəsidir ki, Martinika dünyada ən çox xərçəng xəstəliyindən əziyyət çəkən ərazidir. Artıq bunlara əhali tərəfindən sərt etiraz olunur. Elə bu fonda Fransa hakimiyyəti Karib dənizində yerləşən Martinika adasına xüsusi təyinatlı polis dəstələri göndərib. Martinika adasının Sosialist Partiyasının təmsilçisi Beatris Belle regionda vətəndaş yox, sosial xarakterli müharibənin getdiyini bildirib və Fransa hakimiyyətini etirazçılarla dialoqa çağırıb. O bildirib ki, zorakılıq regionda vəziyyəti daha da gərginləşdirəcək. Amma Fransa buna məhəl qoymur. Burada onu da xatırladaq ki, Fransa hələ 1946-cı ildə qanunsuz referendum keçirərək Martinikaya öz dənizaşırı departamenti statusu verib. Bununla, Martinika beynəlxalq hüququn və yerli əhalinin öz müqəddəratını təyinetmə hüququna zidd olaraq Fransa ərazisinin bir hissəsi kimi rəsmi olaraq tanındı və idarəçilik baxımından Fransa qanunlarına tam şəkildə tabe edildi. Adadakı dözülməz situasiya barədə yanlış təsəvvür yaratmaq üçün Paris 2003 və 2010-cu ildə adada Fransanın idarəçiliyini möhkəmləndirən, mərkəzi hakimiyyətə daha çox səlahiyyət verən saxta referendumlar da keçirdi. BMT Nizamnaməsinin 1-ci və 73-cü maddələrini, BMT-nin 1514 və 1541-ci qətnamələrini kobudcasına pozan Paris bu gün də adada analoji siyasətini davam etdirir, dünya birliyinin gözündən pərdə asmaqla məşğul olur. Kolonializmə nifrət edən yerli martinikalılar isə buna hər fürsətdə etiraz edir, öz haqlarının müdafiəsi və müstəqillikləri uğrunda mübarizə aparır. Bunu isə Fransa zor gücünə yatırmağa çalışır. Paris yerli əhalinin iradəsi ilə hesablaşmır, əksinə, planlı şəkildə Martinikada iqtisadi repressiya həyata keçirir, maddi rifahı süni şəkildə aşağı səviyyədə saxlayır. Bu da etirazları gücləndirir.
Samirə SƏFƏROVA
