Aviasiyamız Su-30, MİG-35, "Rafale"dən daha güclü qırıcılarla təmin olundu... Havada Azərbaycana çatan olmaz...
Azərbaycan bu gün təkcə Cənubi Qafqazda yox, MDB məkanında ən güclü hərbi aviasiyaya malik ölkələrdən biri hesab olunur. Bu fonda Azərbaycanın Pakistandan müasir JF-17C “Block 3” qırıcı təyyarələri alması ölkəmizin mövqeyini daha güclü hala gətirib. Məlumdur ki, Heydər Əliyev Beynəlxalq Aeroportunda prezident, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyevə Pakistan Aviasiya Kompleksi və Chengdu Çin Aviasiya Korporasiyasının birgə layihəsi olaraq hazırlanmış müasir, yüngülçəkili, istənilən hava şəraitinə uyğun, gündüz və gecə rejimli çoxməqsədli JF-17C təyyarələri təqdim olunub. Bu təyyarələr artıq Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinin arsenalına daxil edilib.
Qeyd edək ki, JF-17C “Block 3” birmühərrikli çoxməqsədli döyüş təyyarəsidir.
Təyyarə hava-hava və hava-yer döyüş qabiliyyətinə, eləcə də orta və aşağı hündürlüklərdə yüksək döyüş manevrinə malikdir, effektiv atəş gücünə görə seçilir. Ölkəmizin aldığı bu qırıcı təyyarələrinin 58 faizi Pakistanda, 42 faizi isə Çində, son montaj və seriya istehsalı Pakistanda istehsal olunur. JF-17C-lər Pakistan Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus təyyarələrin təkmilləşdirilmiş 4-cü nəsil əvəzedicisi kimi hazırlanıb. Həmin təyyarə yerüstü hücum, gəmi əleyhinə və hava kəşfiyyatı da daxil olmaqla bir çox rollar üçün istifadə edilə bilər. JF-17C qırıcılarının adındakı 17 rəqəmi həm də F16-nın varisi mənasını ifadə edir. “4+” nəsil qırıcılar hesab olunsa da, lakin beşinci nəsil avionika və silahlardan istifadə edir. Qırıcı aşağı əməliyyat xərcləri və minimal texniki xidmət tələbləri ilə hazırlanıb. Bu da böyük bir təyyarə parkını yerləşdirməyə və onların yüksək döyüş hazırlığını saxlamağa imkan verir. Yenilənmədən sonra JF-17 “Blok 3” ABŞ F-16-larının təkmilləşdirilmiş versiyaları ilə uzlaşır. Ancaq JF-17-nin əsas üstünlüklərindən biri texniki xidmət baxımından F-16-lardan iki dəfə ucuz olmasıdır. Təyyarə müxtəlif növlü 8 raket, müasir radarları və elektron müdafiə sistemlərini daşıya bilir. Ümumiyyətlə, bu təyyarələrə müxtəlif hərbi sursatlar, o cümlədən hava-hava, hava-yer və gəmi əleyhinə raketlər, idarə olunan və idarə olunmayan bombalar və qoşa lüləli avtomatik toplar yerləşdirmək mümkündür. JF-17C “Block 3” təyyarələrinin bu versiyası əvvəlki 2 versiya ilə müqayisədə üstün manevr qabiliyyəti, genişləndirilmiş məsafə və gücləndirilmiş döyüş qabiliyyətinə malikdir. Həmçinin bu qırıcılarda təyyarənin radar kəsişməsi azaldılıb. “Block 3” versiyası həm də ekran, elektron əks tədbirlər, əlavə sərt nöqtə və təkmilləşdirilmiş silah qabiliyyətinə malikdir. Bunları gecə və gündüz daxil olmaqla, istənilən hava şəraitində istifadə etmək mümkünüdür. Sözügedən qırıcılarla indiyə qədər bir neçə uğurlu əməliyyatlar da həyata keçirilib. Pakistan ordusu tərəfindən həm idarə olunan, həm də idarə olunmayan sursatlardan istifadə etməklə antiterror əməliyyatları zamanı Pakistan-Əfqanıstan sərhədi yaxınlığında terrorçuların mövqelərinin bombalanması da daxil olmaqla, həm havadan havaya, həm də havadan quruya hərbi əməliyyatlar tətbiq edilib. Bu təyyarələr vasitəsilə həmçinin Pakistan-İran sərhədi yaxınlığında İran hərbi pilotsuz təyyarəsi vurulub. Bundan başqa, qırıcılardan Cammu və Kəşmir hava hücumları və Hindistan ilə Pakistan arasındakı əməliyyatlarda, Nigeriyada antiterror və üsyanla mübarizə əməliyyatlarında tez-tez istifadə edilib.
Açıq mənbələrin məlumatına görə, bir təyyarənin qiyməti 25 milyon dollardır. Gözlənilir ki, Azərbaycan 60 ədəd JF-17C “Block 3”I təyyarəsi alacaq. Bunu Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin ehtiyatda olan polkovniki Sadık Akyar da xüsusi vurğulayır: “Azərbaycanın Pakistanla imzaladığı 1,6 milyard dollarlıq müqavilə əsasında 60-dan çox JF-17C “Block 3 Thunder" qırıcısı alacağı gözlənilir. Buraya pilotların təlimi, sursatların alınması və sair məsələlər də daxildir. Təyyarə birgə istehsal olduğu için gövdəsi Çinin, elektron sistemləri Qərbin, mühərrikləri isə Rusiya istehsalıdır. Bu baxımdan, ona çoxtərəfli döyüş təyyarəsi deyə bilərik. Maksimum sürət yanacaqdan və sair faktorlardan asılı olaraq 2 000 kilometrə qədər artır. 5-ci nəsil qırıcılarda olduğu kimi, havada müxtəlif situasiyalarda manevr imkanlarını artıran və eyni anda birdən çox hədəfi izləmək imkanı verən AESA radarları ilə təchiz olunub. Bununla yanaşı, PL-15 raketləri də daxil olmaqla bir çox sursatlarda təxminən 300 km uzaqdan hədəfə kilidlənə bilir. Digər tərəfdən, qiymət baxımından da çox uyğundur. . Azərbaycan, Pakistan istisna olmaqla, bu qırıcıları inventara daxil edən üçüncü ölkə olacaq. Azərbaycan JF-17 qırıcıları ilə bölgədə hava sərhədlərinin təhlükəsizliyini və güc üstünlüyünü daha etibarlı şəkildə təmin edə biləcək. Azərbaycan, eyni zamanda, Türkiyənin 5-ci nəsil KAAN qırıcılarının istehsalında proqram ortağıdır. Sözügedən qırıcılar da qarşıdakı illərdə kütləvi istehsal olunmağa başlayandan sonra Azərbaycan bölgədə və dünyada hava gücünə görə daha da inkişaf etmiş ölkələr sırasına daxil olacaq". Ekspertlərə görə, Azərbaycanın aldığı qırıcılar Rusiyanın Su-30MKI, Su-35S, MiG-35, Hindistanın “Tejas Mk.2” və Fransanın “Rafale” təyyarələrindən daha üstündür. Bu, İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra da Azərbaycan ordusunun daha güclü olmasına əlavə imkanlar yaradır. Qeyd edək ki, prezident İlham Əliyev yeddinci çağırış Milli Məclisin ilk iclasındakı nitqində hərbi gücümüzün artırılmasının bir nömrəli vəzifə olduğunu vurğulayıb: “İkinci Qarabağ müharibəsindən keçən dövr ərzində öz hərbi gücümüzü böyük dərəcədə artırmışıq. Ordumuzun döyüş qabiliyyəti artır, texnika ilə təchizat lazımi səviyyədə təmin edilir və təmin ediləcəkdir”.
Nahid SALAYEV
