Dünya QHT-ləri Paşinyanın BMT-də çıxışına jestlə cavab verdilər - "inklüzivliyin prioritetləşdirilməsi" nədir?
Mübariz Göyüşlü: “Hesab edirəm ki, bu bəyanat Paşinyanın sammitdəki ucuz çıxışına bir cavabdır”
Sentyabrın 20-24-də BMT-nin Nyu-Yorkdakı baş qərargahında keçirilmiş “Gələcəyin Sammiti”nin iştirakçısı olan bir qrup xarici QHT, vətəndaş cəmiyyəti təmsilçiləri COP29-a ev sahibliyi edəcək Azərbaycanın qlobal iqlim dəyişmələrinə qarşı mübarizədə mühüm töhfəsini vurğulayan, inklüzivliyi müdafiə edən bəyanat yayıb. Bəyanatı 22 ölkədən 44 QHT nümayəndəsi imzalayıb.
“Birlikdə sağlamlaşma: davamlı gələcək üçün inklüziv yollar” adlı bəyanatda deyilir: “COP29-a doğru irəlilədiyimiz bu günlərdə müzakirələrimizdə və fəaliyyətlərimizdə inklüzivliyi prioritetləşdirmək vacibdir. Qərarqəbuletmə proseslərində bütün tərəflərin mənalı iştirakı "2030-cu ilədək dayanıqlı inkişaf sahəsində Gündəliyi"nin irəliləməsi üçün əsasdır. İqlim dəyişmələri hamımıza təsir etsə də, onun nəticələri əsasən yerli icmalara və xalqlara, həssas ölkələrə daha çox zərər vurur. Buna görə də bu qrupların səsləri yalnız eşidilməməli, həm də onlar siyasət və nəticələrin formalaşmasında fəal iştiraka cəlb olunmalıdır. Bu, gənclərin, qadınların və öndə olan digər qrupların təmsilçiliyinin artırılmasını da əhatə edir.
Vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları bu səslərin gücləndirilməsində mühüm rol oynayır. Biz müzakirə edən tərəfləri COP29-da inklüzivliyi prioritetləşdirməyə və həllərin həm ədalətli, həm də bərabər olmasını təmin etməyə çağırırıq. Sözügedən həllər həm də iqlim böhranının təcili xarakterini əks etdirməklə, təxirəsalınmaz və praktik olmalıdır.
Biz, xüsusilə dünyada iqlim dəyişmələrinin təsirləri ilə mübarizə aparan, uyğunlaşmaq üçün məhdud resurslara malik olan həssas icmalarla həmrəylik nümayiş etdiririk. Vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri, beynəlxalq təşkilatlar və iqlim ədaləti fəalları kimi biz müxtəlifliyi, inklüzivliyi və gender bərabərliyini təşviq edən gündəmin təbliğində COP29 Sədrliyinə dəstək verməyə hazırıq.
Bundan əlavə, biz qadınlar və qızlar daxil olmaqla, həssas qrupların və digər əsas maraqlı tərəflərin səslərinin iqlim müzakirələrinin mərkəzində olmasını təmin etmək üçün COP29 əvvəl, tədbir zamanı və ondan sonra yerli vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları ilə əməkdaşlıq etməyə hazırıq.
İndi qətiyyətli addımlar atmağın vaxtıdır və biz bütün maraqlı tərəflərlə əməkdaşlığa hazırıq ki, öhdəlikləri konkret nəticələrə çevirək. Gəlin, bütün insanların hüquqlarına hörmət edən və gələcək nəsillər üçün planetimizi qoruyan davamlı bir gələcək inşa edək”.
Bu bəyanatda iki məsələ xüsusilə diqqət çəkir. Birincisi, COP29-da inklüzivliyi prioritetləşdirməyə çağırırıq - bu nə deməkdi? Bunun məzmunu nədir? İkincisi, bu yayılmış bəyanatı “Gələcəyin Sammitində” Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanın demarşına bir növ cavab kimi qiymətləndirmək olarmı? Paşinyan orada çıxış etdi, sosial ədalətdən danışdı, dedi ki, xeyirxah olmaq, gələcəyə ümid etmək lazımdır. Burda “sülh müqaviləsi imzalayaq” deyir, o biri yandan müharibəni körükləyir, Ermənistan silahlanır, sonra da gedib Nyu-Yorkda sülh çağırışı edir və gələcəyə inandığını bildirir.
Xarici QHT-lərin bu bəyanatı əslində Paşinyanın BMT tribunasındakı ucuz demarşına dolayı cavab sayıla bilərmi?
“Bu öhdəliklərdən biri də insanların fiziki imkanları, sosial mənsubiyyəti və iqtisadi vəziyyətindən asılı olmayaraq...”
Müasir İnkişaf Birliyinin sədri Mübariz Göyüşlü “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, dünyada ictimai rəyin formalaşmasında bir neçə institut çox fəal iştirak edir, bunların biri media institutudursa, o biri qeyri-hökumət təşkilatları institutudur. M.Göyüşlü bu baxımdan hesab edir ki, beynəlxalq QHT-lərin belə bir bəyanat imzalayıb tərəfdaş ölkələrə çağırış etməsi COP29 kimi önəmli bir tədbirə beynəlxalq ictimai dəstəyin bariz göstəricisidir. Dünyadakı proseslərə dövlət qurumlarının müdaxiləsinin o qədər də xoş qarşılanmadığını deyən M.Göyüşlü vurğuladı ki, bu, dövlətin ideoloji təbliğatına xidmət etdiyinə, yəni siyasi mahiyyət daşıdığına görə müsbət qəbul edilmir. “Amma qeyri-hökumət təşkilatlarının hər hansı bir prosesdə aktiv iştirakı o məsələyə beynəlxalq ictimaiyyətin diqqət göstərməsinə səbəb olur. Bu mənada hesab edirəm ki. xarici QHT-lərin COP29 kimi önəmli tədbirə diqqət göstərməsi, dəstək verməsi, bu prosesin inklüzivliyi ilə, digər istiqamətlərilə, dayanıqlı inkişaf məsələsilə və sairlə əlaqədar məsələləri diqqətdə saxlaması çox vacibdir. Bu məqamlar bizim üçün çox böyük əhəmiyyət kəsb edir”-deyə müsahibimiz vurğuladı. “Biz müzakirə edən tərəfləri COP29-da inklüzivliyi prioritetləşdirməyə və həllərin həm ədalətli, həm də bərabər olmasını təmin etməyə çağırırıq” fikrinə şərh verən M.Göyüşlü bildirdi ki, BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası (COP29) özündə bir sıra istiqamətləri birləşdirir. M.Göyüşlü qeyd etdi ki, dayanıqlıqla bağlı üzərimizə götürdüyümüz öhtəliklər var. “Bu öhtəliklərdən biri də insanların fiziki imkanları, sosial mənsubiyyəti və iqtisadi vəziyyətindən asılı olmayaraq, COP29 tədbirinin hər kəs, xüsusən də gənclər, qadınlar və az təmsil olunan qruplar üçün əlçatan olmasını təmin etməkdən ibarətdir. COP29 tədbirlərində hər bir iştirakçı üçün əlçatanlıq və inklüzivlik təmin olunacaq”.
Qeyd edək ki, COP29-da müyəssərliyin təmin olunması inklüzivlik üzrə öhdəliyin ayrılmaz tərkib hissəsidir. COP tədbirləri zamanı bütün iştirakçılar üçün rahat mühit təmin olunacaq. Məlumatlara əsasən, gözlə görülə bilinməyən əlilliyi olan şəxslərin tədbirdə rahat hərəkəti və iştirakını təmin etmək üçün xüsusi günəbaxan simvollu lentlər və qolbaqlar mövcud olacaq. Fiziki imkanları məhdud olan iştirakçılara dəstək göstəriləcək.
M.Göyüşlü qeyd etdi ki, sosial vəziyyətindən, fiziki imkanlarından asılı olmayaraq, bütün iştirakçılara bərabər iştirak imkanı yaradılacaq. Məsələnin digər tərəfinə gəlincə, M.Göyüşlünün sözlərinə görə, nəzərə alaq ki, Ermənistan, onun Fransa kimi havadarı COP29 tədbirləri ərəfəsində Azərbaycan əleyhinə kampaniyalarına ara vermirlər. “Biz bu bəyanatı Azərbaycana qarşı qaralama kampaniyasına qarşı mübarizənin tərkib hissəsi sayırıq. Paşinyan özünü dünyada sülhpərvər kimi göstərsə də, əməldə Ermənistanı durmadan silahlandırır. Bu ölkənin fəal şəkildə silahlanmasını, aqressivliyinin artdığını ifşa etməliyik. Bu baxımdan hesab edirəm ki, bu bəyanat Paşinyanın sammitdəki ucuz çıxışına bir cavabdır. Çünki Paşinyan orda sülhdən danışıb, amma daxildə sosial ədaləti hər zaman tapdayıb. Ermənistan dünyada sosial ədaləti pozan dövlətdir və bu dövlətin əməlləri dünayaya məlumdur”-deyə M.Göyüşlü bildirdi.
İradə SARIYEVA
