Milli dövlətçilik tariximizdə suverenlik simvolunun gücü...
Hər bir xalqın öz taleyinə sahib olmaq, müstəqil dövlətini yaradaraq inkişaf etdirmək onun ən böyük nailiyyətidir. Tarixin müxtəlif mərhələlərində üzləşdiyi çətinliklərə, işğala, məhrumiyyətlərə baxmayaraq, heç bir qüvvə xalqımızın müstəqillik, dövlətçilik əzmini sarsıda bilmədi.
Azərbaycan 1991-ci ildə müstəqilliyini elan etməklə dövlət suverenliyini bərpa etdi, çünki suverenlik hakimiyyətin ali xüsusiyyətini ifadə edir, sovetlər dövründə isə hakimiyyət ali xüsusiyyətdən məhrum idi.
Hərbi cinayətlər nəticəsində şəhər və kəndlərimiz viran edilib
Ancaq 1990-cı illərin əvvəllərindən Ermənistanın hərbi təcavüzü ilə üzləşən ölkəmiz beynəlxalq birlik tərəfindən tanınmış suveren ərazilərinin bir qismini itirdi. Erməni təcavüzü nəticəsində ərazilərimizin 20 faizi işğal edildi. BMT nizamnaməsinin tələblərini kobud şəkildə pozaraq Azərbaycana qarşı təcavüzkar siyasət həyata keçirən Ermənistan hərbi gücdən istifadə edərək ölkəmizin beynəlxalq səviyyədə tanınmış ərazilərini işğal edib. Ermənistan işğal olunmuş Azərbaycan torpaqlarında azərbaycanlılara qarşı etnik təmizləmə aparır, insanlıq əleyhinə cinayətlər törədib. Hərbi cinayətlər nəticəsində şəhər və kəndlərimiz viran edilib, ölkəmizin təbii resursları talan olunub. Dövrümüzün ən dəhşətli faciələrindən olan Xocalı soyqırımı törədilib. Ancaq ərazilərimiz işğal edilsə də suveren Azərbaycan ərazisi olaraq tanınırdı. Çünki suverenlik dövlətin davamlılığını və qarşılıqlı münasibətlərini təmin edən əsas amil kimi çıxış edir. Ermənistanın müasir dövlət prinsiplərinə yanaşması orta əsr yanaşmasına əsaslanırdı. Azərbaycana qarşı hərbi təcavüzün nəticələrinin aradan qaldırılması və BMT Təhlükəsizlik Şurasının 822, 853, 874 və 884 saylı qətnamələrinin həyata keçirilməsi üzrə 30 ilə yaxın davam edən danışıqlar prosesi Ermənistanın destruktiv mövqeyinə görə nəticə vermədi. Ermənilər bir növ suveren dövlətlər sistemində yaşadıqlarını unudub, orta əsr qaydalarına uyğun olaraq dövləti canlı varlıq kimi nəzərdən keçirirdilər. Sanki dövlət digər dövlətlərin ərazilərini işğal edib istədiyi qədər ekspansiya edə bilərdi. Onlar unutdular ki, suveren dövlət artıq hüquqi əsaslara, davamlı mövcudluğa malikdir və onun tanınmış sərhədlər daxilində mövcudluğu beynəlxalq hüquq tərəfindən qorunur.
Ordumuz antiterror əməliyyatlarını peşəkarlıqla həyata keçirdi
2020-ci il sentyabrın 27-də başlayan Vətən müharibəsi nəticəsində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Ermənistan ordusunu darmadağın etdi və tarixi Zəfər qazandı. 44 gün davam edən müharibə nəticəsində işğal altındakı ərazilərinin bir hissəsini azad edən Azərbaycan digər ərazilərindən - Kəlbəcər, Ağdam və Laçın rayonlarından erməni qoşunlarının çıxarılmasını təmin etdi. Bununla da öz torpaqlarını 30 illik işğaldan azad edən Azərbaycan ərazi bütövlüyünün bərpasına və BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrinin yerinə yetirilməsinə nail oldu. Ancaq buna baxmayaraq, Rusiya sülhməramlılarının Qarabağda olmasından sui-istifadə edən separatçılar qondarma rejimin orada fəaliyyətini davam etdirirdilər. Bu, suveren dövlət daxilində qəbuledilməz bir vəziyyət idi. Bu vəziyyət Azərbaycanın beynəlxalq hüquqi suverenliyini sual altına qoymadan onun suveren ali hakimiyyətini və suverenliyin nəzarət funksiyasını məhdudlaşdırırdı. Azərbaycan qətiyyətli addım ataraq, peşəkarlıqla həyata keçirilən əməliyyat nəticəsində ötən il aprelin 23-də Laçın-Xankəndi yolunun başlanğıcında, Ermənistanla sərhəddə nəzarət-buraxılış məntəqəsi yaratdı. Nəticədə separatçıların Qarabağa qanunsuz silah daşımasının qarşısı alındı. Həmin ilin sentyabrın 19-da Azərbaycan ordusi antiterror əməliyyatlarına başladı. Cəmi 24 saata yaxın davam edən və sentyabrın 20-də başa çatan əməliyyat nəticəsində separatçı rejim təslim oldu. Antiterror tədbirlərinin sonunda qondarma rejimin özünü buraxması Azərbaycanın beynəlxalq birlik tərəfindən tanınmış bütün əraziləri üzərində suverenliyini tam təmin etdi. Prezident İlham Əliyev bu il sentyabrın 19-da “Azərbaycan Respublikasında Dövlət Suverenliyi Gününün təsis edilməsi haqqında” Sərəncam imzalayıb. Azərbaycan dövlətinin, xalqımızın tarixində ən parlaq səhifələrdən biri olan sentyabrın 20-si Sərəncama əsasən hər il ölkəmizdə Dövlət Suverenliyi Günü kimi qeyd ediləcək. O baxımdan dövlətçilik tariximizdə 20 sentyabr Suverenlik Gününün yeri və rolu nədən ibarətdir?
Suverenlik Günü tarixə qızıl hərflərlə yazılmalıdır
Sözügedən məsələni “Bakı-Xəbər”ə şərh edən şərqşünas Seyid Camal Əzimbəylinin fikrincə, 20 sentyabr Suverenlik Günü dövlətçilik tariximizdə olduqca böyük əhəmiyyətə malikdir: “Məsələ ondadır ki, 200 il idi ərazi itirirdik. 19-cu əsrin əvvəllərində Azərbayvan əraziləri Rusiya və İran arasında bölündü. Rusiya imperiyasının tərkibində olanda da ərazilərimizi itirdik. Həm Çar Rusiyası dövründə, həm də SSRİ dönəmində parça-parça ərazilərimiz qoparılaraq qonşu dövlətlər arasında bölündü. Ən nəhayət 1988-ci ildə Qarabağda başlanan erməni separatizmi Ermənistan tərəfindən Azərbaycanın ərazilərinin 20 faizinin 90-ci illərin əvvəllərində işğal edilməsi ilə nəticələndi. Təbii ki, Ermənistanın arxasında duran böyük dövlətlərin yardımı hesabına. Yoxsa ermənilər kim idi ki, ərazilərimizi işğal etsinlər. Prezident İlham Əliyevin uğurlu siyasəti nəticəsində biz ərazilərimizi işğaldan azad etdik. Suverenliyimizi tam təmin təmin etdik. Halbuki, 200 il idi biz torpaq itirirdik. Ona görə də Prezident Əliyev bütün bu paradiqmaları dəyişərək Azərbaycanı qalib dövlət etdi. Bu baxımdan 20 sentyabr Suverenlik Günü tarixə qızıl həriflərlə yazılmalıdır”.
Vidadi ORDAHALLI
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
