Bakı və Moskva Makronun həssas nöqtəsini tapdalamaqda davam edir...

“Bütün dünya Livanı və Qərbin Ukraynada uzaqmənzilli raketlərlə bağlı qərarını seyr edərkən, Fransa Cənubi Qafqazda mövqelərini gücləndirməyə can atır. Paris Azərbaycanla diplomatiya səviyyəsində konfliktdədir, Gürcüstan indi bütün Qərb üçün “zəhərli ölkə” vəziyyətinə düşüb, ona görə də yeganə ehtimal, Nikol Paşinyan başda olmaqla, Rusiyadan incimiş Ermənistan Respublikasıdır”. Bu fikirlər Rusiyanın “Vesti Kavkaza” nəşrində yer alıb.

Nəşr xatırladır ki, ötən həftə Fransanın təmsilçisi Stefan Sejourne İrəvanda Ermənistana “Rusiyadan müdafiə” sözü verib: “O, İrəvanda demokratik dəyərlərin müdafiəsinə həsr olunmuş mətbuat konfransında çıxış edib. Sejourne İrəvana təzyiq göstərməyə çalışan Rusiyanın təhdidlərinə və aşkar düşmənçiliyinə baxmayaraq,  Ermənistanın hakimiyyət və xalqına dəstəyini ifadə edib. Fransız təmsilçi  İrəvanın, maneələrin olmasına baxmayaraq, tədricən demokratiyaya doğru irəlilədiyini qeyd edib: “Fransa hər zaman sizin yanınızdadır, Ermənistan siyasi qüvvələr arasında razılığın əldə olunduğu bir neçə mövzudan biridir”.  Bəs, Fransa Ermənistanı necə dəstəkləyir? Sejourne Fransada  erməni konsensusundan danışanda yalan demir. Axı, istər iqtidaryönlü, istərsə də müxalifətçi Fransa siyasətçilərinin bəyanatlarını, hərəkətlərini təhlil etsəniz, əksəriyyəti Ermənistana rəğbət bəsləyir, onun anti-Azərbaycan və anti-Türkiyə siyasətini dəstəkləyir. Məsələn, 2022-ci il prezident seçkilərinin iştirakçısı olan İle-de-Frans əyalətinin rəhbəri, Respublikaçılar partiyasından Valeri Pekres Fransanın ən ermənipərəst siyasətçilərindən biridir. 2021-ci ildə o, Ermənistana gedib, həmçinin Qarabağ separatçılarının liderlərindən biri David Babayanla görüşmək üçün Laçın dəhlizi ilə Azərbaycana qanunsuz daxil olub. Pekresi senator Bruno Retaillo və Fransanın keçmiş xarici işlər naziri Mişel Barnier müşayiət edib. Siyasətçi vaxtilə bələdiyyə büdcəsindən separatçıların ehtiyacları üçün pul ayrılmasına nail olub. Sosialistlərdən Paris meri Ann Hidalqo da ermənilərə rəğbətini açıq şəkildə nümayiş etdirib. 2021-ci ilin iyununda Parisə gələn Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanla görüşdə o, bəyan edib: “Biz həmişə Ermənistanın yanında olmuşuq və Ermənistan üçün bu çətin vəziyyətdə onu dəstəkləməyə davam edəcəyik. Əmin olun: biz Ermənistanı və erməni xalqını tənha qoymayacağıq”. İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı Hidalqo sosial şəbəkələrdə “Paris ermənilərin tərəfindədir” demişdi. Fransa paytaxtı merinin müavini Fransadakı Erməni Təşkilatlarının Koordinasiya Şurasının həmsədri Ara Toranyanın qızı Anuş Toranyandır. 2022-ci ildə yenidən prezident seçilən Emmanuel Makron da Ermənistana simpatiyasını gizlətməyib. Təbii ki, o, Bakı ilə münasibətlərin kəsilməsinə gətirib çıxarmamaq üçün Azərbaycana qeyri-qanuni daxil olan Senatın və digər namizədlərin ifrata varmasından yayınsa da, bütün davranışı ilə İrəvanla həmrəy olduğunu nümayiş etdirdi. Məsələn, Paşinyanın Fransaya yuxarıda adı çəkilən səfəri zamanı Makron ermənicə Azərbaycanı öz qoşunlarını “Ermənistan Respublikasının suveren ərazisindən” çıxarmağa çağırıb, baxmayaraq ki, Azərbaycan ordusu heç vaxt suveren Azərbaycan ərazisini tərk etməyib. Başqa vaxtlarda Makron Rusiya və Türkiyəni “antierməni sui-qəsd”də günahlandırır və vaxtaşırı Bakıdan “Qarabağ sakinlərinin hüquq və təhlükəsizliyinə təminat verməyi” tələb edir, sanki bu təminatların çoxdan təmin olunduğunun fərqinə varmır. 

Maraq doğuran odur ki, Fransa niyə Ermənistanı dəstəkləyir? Gördüyünüz kimi, Makron hökumətinin dəstəyi Fransa siyasəti üçün müstəsna bir fenomen deyil. Yeganə fərq onun dərəcəsindədir. Makron Bakıya qarşı sanksiyalar tətbiq etmək risqinə getməsə də, onun opponentləri Qarabağ separatçılarının müstəqilliyinin tanınmasına çağırış etməkdən çəkinməyiblər. Ermənipərəst mövqenin səbəbi daha çox Marsel, Paris, Lion və Valensdə böyük erməni icmasının olması ilə bağlıdır. Müxtəlif hesablamalara görə, Fransada 600 minə yaxın erməni yaşayır. Bundan başqa, fransız katolikləri istər Yaxın Şərqdə, istərsə də Qafqazda xristianların müdafiəsi məsələsinə həssas yanaşırlar. Konkret olaraq Makron hökumətindən danışsaq, üçüncü faktoru geosiyasət kimi müəyyən etmək olar. Ukraynadakı münaqişə səbəbindən Moskva ilə Paris arasında münasibətlər pisləşib. Makron tez-tez NATO-nun Rusiya əleyhinə siyasətinin “qırğısı” kimi çıxış etməyə çalışır. Bu il Ukraynaya alyans qoşunlarının göndərilməsinə çağıran da məhz o idi. Fransa prezidenti hesab edir ki, Ukraynanın məğlubiyyəti Avropa İttifaqının məğlubiyyəti deməkdir və Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Rusiyanın dərinliklərinə uzaq məsafədən zərbələr endirməsinə icazə verilməsini dəstəkləyir. Makron Ukraynadan başqa, Afrikaya görə də Rusiyaya qarşı kin bəsləyir. Moskva fransızların qovulduğu ölkələrə - Mali, Niger və Burkina Fasoya daxil olur. Rusiya ilə geosiyasi qarşıdurmanı nəzərə alaraq, Makron Kremlin təsirini zəiflətmək üçün istənilən anti-Rusiya qüvvələri və hərəkatları dəstəkləyəcək.  Fransa siyasəti Ermənistanda birtərəfli olsaydı, heç bir təsiri olmazdı. Amma İrəvanın özü Fransa və Avropa İttifaqına əl uzadır. Paşinyan Aİ ilə Ermənistan arasında viza rejiminə yenidən baxılması ilə bağlı danışıqlara başlandığını elan edib. Paşinyan həmçinin qeyd edib ki, Ermənistanda respublikanın Aİ-yə üzvlüyü ilə bağlı müzakirələr davam edir. Ölkənin Mərkəzi Seçki Komissiyası İrəvanın Avropa İttifaqına daxil olması ilə bağlı referendumun keçirilməsinə icazə verib. Səsvermə bu il sentyabrın 16-dan noyabrın 14-dək nəzərdə tutulub. Aydındır ki, indi heç kim Ermənistanla üzvlüklə bağlı danışıqlara başlamayacaq. Bundan əvvəl bir sıra prosedur və mərhələdən keçməlisiniz. Ən azı, hələ də Aİ üzvlüyünə namizəd olmalısınız. Lakin Paşinyan artıq İrəvanın siyasətinin ümumi inkişaf istiqamətini aydın şəkildə göstərib. Fransa bu kursu dəstəkləyir. Üstəlik, Paris faktiki olaraq İrəvanı öz qanadı altına alır, onu silahla təmin edir və “Rusiyadan qoruyacağına” söz verir. Ermənistan hələ də formal olaraq KTMT və Aİİ-nin üzvü olaraq qalır. Avropayönlü addımlarla bu postsovet strukturlarında iştirak getdikcə daha çox suallar doğurur. Həm Aİİ/KTMT, həm də NATO/Aİ üzvlüyünü birləşdirmək mümkün deyil və Ermənistan üçün iqtisadi və hərbi təhlükəsizliyin təminatlarına həmişə ehtiyac var. Ona görə də, görünür, Paşinyan Rusiya hərbi bazasının Gümrüdən çıxarılmasını Fransa-NATO hərbçilərinin oraya gəlişi ilə sinxronlaşdırmağa çalışacaq”.

Samirə SƏFƏROVA