KÖHNƏ VERSİYA            

Dünyaya inteqrasiya siyasəti Azərbaycanı beynəlxalq aləmdə daha güclü mövqe sahibinə çevirir...

Image

Dövlətlər və təşkilatlar arasında qarşılıqlı asılılıq müasir dünyanın əsas fenomenlərindən birinə çevrilib. Qloballaşma belə bir həqiqəti göstərdi ki, heç bir ölkə müasir dünyanın çağırışlarının öhdəsindən təkbaşına gələ bilməz.

Qloballaşma şəraitində davamlı inkişafa yalnız güclü inteqrasiya birlikləri sayəsində təminat vermək olar. Beləliklə, inteqrasiya problemlərinin aktuallığını yeni müstəqil dövlətlərin yaranması və dünya boyu siyasi, iqtisadi əlaqələrin qloballaşması nəticəsində yaranmış hazırkı yeni vəziyyət müəyyən edir. 

Azərbaycan inteqrasiya proseslərinin liderlərindən və fəal, ardıcıl təşkilatçılarından biridir

Azərbaycan mövcud olduğu regionda, eləcə də dünyada inteqrasiya proseslərinin liderlərindən və fəal, ardıcıl təşkilatçılarından biridir. İnteqrasiya proseslərinin inkişafı iqtisadi, siyasi, sosial problemlərin həllinə, iqlimin yaxşılaşdırılmasına, çoxlu ümumi cəhətlərə malik olan xalqların dostluğunun möhkəmlənməsinə imkan verir. Qlobal məkana daxil olmağa diqqət yetirən Azərbaycan  ümumi dünya əmək bölgüsündə layiqli yer tutmaq, beynəlxalq nüfuzunu və təsirini gücləndirmək üçün dövlətlərarası ölkələrin yeni innovativ əməkdaşlığının üstünlüklərindən tam istifadə etməyə çalışır. 

Bəllidir ki, ötən əsrin sonundan dünya inkişafı proseslərini xarakterizə edən əsas konsepsiya məhz qloballaşma olub. Onun mahiyyəti insanlar və dövlətlər arasında qarşılıqlı əlaqələrin genişlənməsindən ibarətdir ki, bu da planetar informasiya məkanının formalaşması proseslərində, ekoloji, millətlərarası və konfessiyalararası problemlərin həllində yeni qarşılıqlı əlaqələrdə ifadə olunur. Qloballaşma mədəniyyətlərin, sivilizasiyaların qarşılıqlı anlaşmasını, beynəlxalq normaların təsdiqini və fərdi hüquqlara hörməti təşviq etmək üçün nəzərdə tutulub. Eyni zamanda xalqların kimliyini və onların xüsusi mentalitetini qoruyaraq, mənəvi və siyasi standartlaşmaya imkan vermir. Qloballaşma həmçinin insan icmalarının qarşılıqlı əlaqəsi və inteqrasiyasının bir çox digər aspektlərini də əhatə edir. Daha yüksək səviyyəli beynəlxalq münasibətlərdə transmilli strukturların və iştirakçıların rolu buna misal kimi göstərilə bilər. Hüquq normalarının, sosial standartların universallaşdırılması daha bir nümunədir. Ümumiyyətlə, qloballaşma getdikcə intensivləşən inteqrasiyadır. Bu, geniş mənada milli iqtisadiyyatların birləşməsi nəticəsində yaranan qlobal sistem deməkdir. Bu, kapitalın məhdudiyyətsiz köçürülməsinə, tarif maneələrinin azaldılmasına və malların, kapitalın, rabitə və məlumatların toplanmasının liberallaşdırılmasına əsaslanır.  Qloballaşma prosesi ölkələrin sosial və iqtisadi inkişaf səviyyələrini regional assosiasiyalar çərçivəsində bir araya gətirərək iqtisadi sərhədlərin aşınmasına gətirib çıxarmağa hesablanıb. Qloballaşma reallıqlarında həlledici əhəmiyyət kəsb edən maliyyə-iqtisadi meyarlardır. Ölkə iqtisadiyyatı nə qədər güclü, dayanıqlı və rəqabətədavamlı olarsa, onun qloballaşma prosesində iştirakı bir o qədər inteqrasiyalı olarsa, beynəlxalq aləmdə mövqeyi bir o qədər möhkəm olar.  Burada xatırladaq ki, 20-ci əsrdə milli dövlətin əhəmiyyəti yenidən qiymətləndirildi. Elə bu fonda dünya birliyinin bir hissəsi kimi region modeli getdikcə populyarlaşır. Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, inteqrasiya meylləri dərinləşdikcə konkret regionun əhəmiyyəti və xüsusi çəkisi arta bilər. 

Texnoloji tərəqqi inteqrasiya prosesini daha da sürətləndirir 

Ötən əsrin sonunda  regional iqtisadiyyatların sürətli inkişafı və rəqabətin artması üçün inteqrasiya mühüm alətə çevrildi. İnteqrasiya həm də muxtar vəziyyətdə olan sistemin hərəkəti və inkişafı prosesidir ki, onun iştirakçıları arasında əlaqə möhkəmlənir. Bu zaman əvvəlki sistemdə mövcud olmayan yeni qarşılıqlı əlaqə formaları meydana çıxır. Bununla bağlı o, inteqrasiyanın üç meyarını xüsusi qeyd etmək mümkündür: 1) dövlətlər arasında mövcud olan əlaqələr; 2) inteqrasiya proseslərində idarəetmə, inteqrasiya kompleksində məqsədyönlü hərəkətlər və tənzimləmə; 3) inteqrasiya kompleksində bütöv və özəl struktur elementləri arasında əlaqə.

Bunlar fonunda inteqrasiya ilk növbədə dövlətlərin iqtisadi cəhətdən möhkəmlənməsinə mühüm töhfələr verir. Məsələ burasındadır ki, dünya iqtisadiyyatı bütöv mürəkkəbliklər və ziddiyyətlər sistemidir, subyektləri təbii-coğrafi, siyasi, iqtisadi, sosial və tarixi şəraitdə fərqlənən dövlətlərdir. Hər bir ölkə özünəməxsus şəkildə unikaldır və dövlətlər arasında əməkdaşlığı getdikcə daha da inkişaf etdirərək dünya iqtisadiyyatına müəyyən töhfələr verir. Qeyd edək ki, dinamik dəyişən dünyanın xüsusiyyətlərindən biri regional səviyyədə siyasi, iqtisadi və digər əlaqələrin inkişafıdır. Burada nəzərdə tutulan bəzi qlobal inkişaf problemlərinin həlli üçün koordinasiya səyləri deyil, xarici dünya ilə dialoqda kollektiv tərəfdaşlıq sxemlərinin formalaşdırılması modelləridir. Ölkələrin dünya birliyinə inteqrasiya prosesi iki istiqamətlə səciyyələnir: dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya və iqtisadi artıma nail olmaq vasitəsi kimi getdikcə populyarlaşan regional iqtisadi birliklər. Dünya iqtisadiyyatının inkişafı ilə xarici ticarət dövriyyəsinin böyük hissəsi iqtisadi inkişaf səviyyəsi yüksək olan, təxminən eyni təbii-iqlim şəraitində yerləşən ölkələrin payına düşür. Hər bir ölkənin iqtisadi əlaqələrin inkişafındakı yeri idxal və ixrac arasındakı əlaqə ilə müəyyən edilir, burada dövlətin sosial-iqtisadi inkişafı nəticəsində onun ixrac imkanları müəyyənedici rol oynayır, səviyyəsi iqtisadiyyatın əsas göstəriciləri ilə əks olunur. Ölkənin iqtisadi inkişaf səviyyəsi nə qədər yüksək olarsa, əmək məhsuldarlığı da bir o qədər yüksək olarsa, beynəlxalq mübadilə üçün təklif olunan məhsulların istehsal xərcləri bir o qədər aşağı olur. Buna görə də inkişaf etmiş iqtisadiyyata malik ölkələr iqtisadi inkişaf səviyyəsi və əmək məhsuldarlığı aşağı olan ölkələrlə müqayisədə üstünlük təşkil edir. Bununla belə, istənilən ölkə, hətta iqtisadiyyatı ən aşağı səviyyədə olsa belə, müəyyən əmtəə istehsal edə bilər ki, onların xərcləri müxtəlif səbəblərdən iqtisadi inkişaf səviyyəsi yüksək olan ölkədəkindən aşağı ola bilər. Beləliklə, beynəlxalq əmək bölgüsü əsasında dövlətlər arasında sərfəli əmtəə mübadiləsi ölkələr arasında müxtəlif iqtisadi əlaqələrin əsasını təşkil edir. XX əsrin son onilliyi inteqrasiya prosesində heyrətamiz sürətlənmə ilə yadda qaldı. Ölkələr arasında informasiya, ideya, texnologiya, əmtəə, xidmət, kapital, resursların mübadiləsi, birgə fəaliyyət sayəsində iqtisadi sistemlərin və cəmiyyətlərin artan qarşılıqlı əlaqəsi, şübhəsiz ki, daha geniş inteqrasiya prosesinə - dünya iqtisadiyyatının qloballaşmasına gətirib çıxarır. .İnternetin yaranması və texnoloji tərəqqinin intensivləşməsi qloballaşmanın ən bariz və parlaq nümunəsinə çevrilib və bununla da xüsusilə rabitə texnologiyaları sahəsində inanılmaz dəyişikliklərə səbəb olub. İnteqrasiya iqtisadi inkişaf və yoxsulluğun azaldılması üçün müsbət amildir. Regional inteqrasiyaya gəlincə, bu, yeni hadisə deyil. O da həqiqətdir ki, müxtəlif dövrlərdə ya sürətlənib, ya da yavaşlayıb. 20-ci əsrin əvvəllərində inteqrasiya baş verdi, lakin müxtəlif müharibələrin başlaması və kəskin iqtisadi tənəzzül ölkələri dünya bazarlarından geri çəkilməyə məcbur etdi. Bu gün artan inteqrasiya inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün geniş imkanlar təqdim etməklə yanaşı, bu ölkələr üçün də ciddi risklər yaradır. İnteqrasiya prosesinin məqsəd və vəzifələrinə nail olmaq üçün ölkələrə əlavə institusional strukturlar və siyasətlər lazımdır. Azərbaycan inteqrasiya prosesində bütün bunları nəzərə alır.

Ramil QULİYEV
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.







VİDEO

Pezeşkian Şahin Mustafayevlə görüşdə səhv etdi, ermənilər isə səhvdən yapışdı... - VİDEO

Türk dövlətlərinin vahid xəritə qərarı Rusiyada təşvişə səbəb oldu... - VİDEO

Paşinyanın yarımçıq saziş təklifi Rusiyada da sərt tənqid edildi - Bu, demaqogiyadır, özünü aldatmaqdır - VİDEO

Ermənilərin bu xəbəri də yalandır - Xankəndidə bircə "genosid abidəsi" də qala bilməz...

COP29-da tarixi ilk yaşandı - su faktoru dünya gündəminə gətirildi...

Fransa Azərbaycanın səfirinə qarşı təzyiqlərə başladı...

SON XƏBƏRLƏR

22.11.2024 | 14:31
Azərbaycanın təşəbbüsü ilə ilk dəfə Qlobal Cənub QHT Platforması yaradılır

22.11.2024 | 13:41
"Azərbaycan təcrübəsi gələcək beynəlxalq tədbirlər üçün nümunə ola bilər" - COP29 iştirakçıları...

22.11.2024 | 13:27
COP29-da İrəvandakı Azərbaycan mədəni irsinin dəyişdirilməsinə dair tədbir keçirildi

22.11.2024 | 13:04
Азербайджан лечит Армению профессионально и успешно - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

22.11.2024 | 12:48
Paşinyan Ermənistanda despot rejimə keçir

22.11.2024 | 12:37
Qazaxın azad olunan 4 kəndində müşahidə-nəzarət kameraları quraşdırılıb

22.11.2024 | 12:24
COP29 çərçivəsində Afrikada tətbiq olunan yaşıl təşəbbüslərə dair tədbir keçirilib

22.11.2024 | 12:07
Prezident İlham Əliyev İsrailin nəqliyyat və yol təhlükəsizliyi nazirini qəbul edib

22.11.2024 | 12:00
COP29-da danışıqlar qruplarının iştirakı ilə Qurultay olub

22.11.2024 | 11:52
General azad olunan ərazilərdə yeni yaradılan strukturları açıqladı

22.11.2024 | 11:43
Leyla Əliyeva və Arzu Əliyeva Milli İncəsənət Muzeyində təşkil olunan sərgiləri ziyarət ediblər - FOTO

22.11.2024 | 11:30
XIV tura bu gün "Kəpəz" - "Araz-Naxçıvan" matçı ilə start veriləcək

22.11.2024 | 11:15
"Azərbaycanlı tələbələrin şüarlarında ekstremizm faktları yoxdur" - Rusiya İstintaq Komitəsi

22.11.2024 | 11:05
"Bu tendensiyalar davam edərsə, iqlim dəyişikliyinə mənfi təsirlər daha da artacaq" - alman nazir

22.11.2024 | 11:03
Putin Qərbi vurmaqla hədələdi. İndi müharibənin şəkli necə dəyişəcək? - CANLI

22.11.2024 | 11:00
Bu gün Sabunçunun bəzi ərazilərində işıq olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

22.11.2024 | 10:30
Bu Türkiyə klubunun borcu 10 milyardı keçib

22.11.2024 | 10:20
Təbriz sakini İrəvanda döyülüb

22.11.2024 | 10:15
Yol polisi küləkli hava ilə bağlı sürücülərə və piyadalara müraciət edib

22.11.2024 | 10:05
Gəncədə qadın bıçaqlanaraq öldürülüb

22.11.2024 | 10:00
Bakıda COP29-da finiş xəttinə çatmaq üçün bizə ciddi təkan lazımdır - Quterreşdən PAYLAŞIM

22.11.2024 | 09:30
Son 7 ildə 1636 sərhəd pozucusu, 1021 rejim pozucusu saxlanılıb - DSX

22.11.2024 | 09:24
Büdcədə neft gəlirlərimiz 750 milyon manat azalacaq - 2 ciddi səbəb...

22.11.2024 | 09:17
Qlobal iqtisadiyyatın yarısı təbiətdən asılıdır - Britaniyalı nazir

22.11.2024 | 09:05
Balakəndə 4 otaqlı ev yanıb

22.11.2024 | 09:00
"Papa ilə görüşdən sonra özümü xeyirxah hiss edirəm" - Paşinyanın arvadından paylaşım

22.11.2024 | 08:40
Alimlər nazirin "yüksək maaş" sözlərini necə qarşıladı?..

22.11.2024 | 08:30
Hindistandan Almaniyaya uçan təyyarə Heydər Əliyev Aeroportuna təcili eniş edib

21.11.2024 | 22:49
Putindən Kimə qəribə hədiyyə - 10 min əsgərə qarşılıq Şimali Koreyaya 70 heyvan göndərdi...

21.11.2024 | 22:19
Zaxarovaya mətbuat konfransında zəng gəldi - Ukraynaya raket hücumları ilə bağlı danışma... +VİDEO

21.11.2024 | 21:43
MM Lüksemburq parlamentinin ant-Azərbaycan qətnaməsini tutarlı arqumentlərlə alt-üst etdi

21.11.2024 | 21:19
Ermənilərin Azərbaycanda 30 illik “enerji cinayətləri”nin araşdırılması başladı...

21.11.2024 | 21:03
ABŞ Ukraynaya "mina qadağasını" da götürdü...

21.11.2024 | 20:44
Ermənilərin bu xəbəri də yalandır - Xankəndidə bircə "genosid abidəsi" də qala bilməz...

21.11.2024 | 20:29
COP29-da tarixi ilk yaşandı - su faktoru dünya gündəminə gətirildi...

21.11.2024 | 20:15
COP29-un uğurları Fransanı özündən çıxarır...

21.11.2024 | 20:06
Azərbaycan Milli Dirəniş Təşkilatının Strateji Sənədinin ikinci nəşri yayımlandı

21.11.2024 | 20:01
Aİ-95-lə əlaqəli baş verənlər Azərbaycanın iqlim siyasətinin tərkib hissəsidir...

21.11.2024 | 19:48
Ermənistanda COP29-a qatılmamaq peşmançılığı başladı - çox şey itirilib...

21.11.2024 | 19:37
Urmiyədə vətəndaşlar İran rejiminin terroru dəstəkləyən siyasətlərinə etiraz ediblər

21.11.2024 | 19:34
Bakıda benzin-dizellə işləyən bir avtobus olmayacaq...

21.11.2024 | 19:21
244 milyon manat elm üçün nə deməkdir...

21.11.2024 | 19:07
Leyla Əliyeva COP29 çərçivəsində bəbirlərin mühafizəsinə həsr olunmuş tədbirdə çıxış edib

21.11.2024 | 19:03
BMT məhkəməsi Azərbaycanın iddiasını lüzumsuz yerə bir il uzadır - etnik təmizləmə faktdır...

21.11.2024 | 18:48
G20-nin Ukrayna ilə bağlı yekun sənədi heç nəyi dəyişməyə qadir deyil...

21.11.2024 | 18:41
Leyla Əliyeva COP29 çərçivəsində Qlobal Liderlərin Dialoqunda iştirak edib - FOTO

21.11.2024 | 18:35
“Böyük Qayıdışda” mina problemi - heç bir beynəlxalq dəstək yoxdur, qərəz, ikili standart, erməni barmağı...

21.11.2024 | 18:23
Türkiyə şirkətlərinin azad olunmuş rayonlarda fəaliyyəti barədə şayiələr yayırlar - 4 milyard ayrılıb...

21.11.2024 | 18:21
COP29-da “Yaşıl Dünya Naminə İnklüzivlik” mövzusunda yan tədbir keçirildi

21.11.2024 | 18:15
"COP29-da Paris Sazişinin əsas sahələri üzrə razılığa gəlmək vacibdir" - Britaniya nümayəndəsi

21.11.2024 | 18:09
İqlimlə bağlı məlumatları düzgün təqdim etməyən ölkələr də var - BMT layihə hazırlayıb...

21.11.2024 | 17:56
Azərbaycanda yerli istehsal avtobusları ilə bağlı mübahisə gedir - tələbat var?

21.11.2024 | 17:43
Fransanın bəzi dövlətləri COP-dan çəkindirməsi rəsmi bəyan olundu...

21.11.2024 | 17:30
Fransa Azərbaycanın səfirinə qarşı təzyiqlərə başladı...

21.11.2024 | 17:18
COP29 turizmlə bağlı tarixdə ilkə imza atdı...

21.11.2024 | 17:06
Nüvə müharibəsi başlasa Rusiya bu ölkələri vuracaq - dövlət televiziyası bir-bir açıqladı...

21.11.2024 | 16:59
"Bütün tərəflərin COP29-da əhəmiyyətli nəticələrə nail olmaq üçün konstruktiv işləməsi vacibdir" - Annalena Berbok

21.11.2024 | 16:33
Dövlət Tərcümə Mərkəzi və Dövlət Dil Komissiyası yanında Monitorinq Mərkəzi ləğv edildi

21.11.2024 | 16:31
"Əminəm ki, COP29-da razılaşmaya nail olunacaq" - BMT Baş katibi

21.11.2024 | 16:24
Leyla Əliyeva COP29 çərçivəsində nadir canlıların mühafizəsinə həsr olunan panel müzakirələrində iştirak edib - FOTO

21.11.2024 | 16:17
Rusiyanın Cənubi Kipri vuracağı iddia edildi - Kremlin təbligatçısı ruslara xəbərdarlıq etdi

21.11.2024 | 16:05
YAP bundan sonra da Azərbaycanın yeni zirvələr fəth etməsinə mühüm töhfələr verəcək

21.11.2024 | 16:04
"COP29 əla təşkil olunub" - Zaxarova

21.11.2024 | 15:51
"Cəmi bir qəpik sosial sığorta ödənişi olan şəxsə minimum pensiya ödənilir" - Sahil Babayev

21.11.2024 | 15:38
BMT Baş katibi G20 liderlərini COP29-da maliyyə məqsədinin təmin edilməsi üçün göstəriş verməyə çağırdı

21.11.2024 | 15:24
ABŞ nümayəndəsi Su üzrə Bakı Dialoqu təşəbbüsünün əhəmiyyətindən danışdı...

21.11.2024 | 15:17
"Bakıda yeni iddialı iqlim maliyyəsi məqsədinə dair razılaşma əldə etməliyik" - Quterreş

21.11.2024 | 15:10
"Paris Sazişinə əsaslanan beynəlxalq əməkdaşlıq iqlimlə mübarizə üçün zəruridir" - BMT Baş katibi

21.11.2024 | 14:50
COP29-da meşələr üçün iqlim maliyyəsinin artırılması məsələsi müzakirə edilib

21.11.2024 | 14:43
"Sivilizasiyamızın gələcəyini indi etdiklərimiz və ya etmədiklərimiz müəyyənləşdirəcək" - BMT rəsmisi

21.11.2024 | 14:25
"Çin və ABŞ-ın NDC-ləri qlobal istiləşməni 1,5 dərəcədə məhdudlaşdırmaq hədəfinə uyğun gəlmir"

21.11.2024 | 13:58
Kərim Vəliyev Pakistanın Quru Qoşunları komandanı ilə görüşdü

21.11.2024 | 13:56
COP29-da Kiçik ada dövlətlərinin və icmaların ekosistemləri müzakirə edildi

21.11.2024 | 13:45
"Su məsələləri üzrə Bakı Dialoqu gələcək COP-larda davamlı şəkildə keçirilməlidir" - BMT-nin xüsusi nümayəndəsi

21.11.2024 | 13:43
COP29 çərçivəsində aqroərzaq sistemlərinin dayanıqlığına nail olunması mövzusunda panel müzakirə keçirilib

21.11.2024 | 13:29
BMT rəsmisi Azərbaycanın iqlim dəyişmələrinə qarşı tədbirlərini yüksək qiymətləndirdi

21.11.2024 | 13:28
Nazir müavini bioloji müxtəlifliyin qlobal səviyyədə azalması səbəblərindən danışdı

21.11.2024 | 13:17
Su üzrə Bakı Dialoqu təşəbbüsünə dair niyyət protokolu imzalandı

21.11.2024 | 13:03
Против Армении должен быть создан международный религиозный трибунал - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

21.11.2024 | 12:53
BDU “İnterdisiplinar Elm Reytinqi”ndə dünya üzrə TOP-250-də yer alıb

XƏBƏR ARXİVİ

«    Noyabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
252627282930