Fransanın Martinik xalqına qarşı əsl soyqırım siyasətinin üzü açılır...
Yaşadığımız əsrdə Fransa hələ də müstəmləkəçilik siyasətini israrlı bir şəkildə davam etdirir. Düzdür, hazırda bu dövlət keçmiş müstəmləkələrindən qovulur. Həmin bölgələrdə Parisə qarşı etiraz aksiyaları səngimir, Yelisey sarayına qarşı çıxışlar, narazılıqlar günü-gündən daha da artır. Afrikadan qovulan Fransaya qarşı etirazların artdığı müstəmləkələrdən biri də Martinikdir.
Qeyd edək ki, bu bölgədə Fransa müstəmləkəçiliyinə qarşı etiraz aksiyaları artıq davamlı xarakter alıb. Elə bu günlərdə Martinik departamentində qiymət artımına qarşı etirazlar polislə toqquşmaya çevrilib. Yerli polis rəisinin komendant saatı tətbiq etmək qərarı gərginliyin daha da artması ilə nəticələnib. Fransa Milli Statistika İnstitutunun məlumatına görə, Martinikdə ərzaq məhsulların qiyməti Parisdəkindən 40 faiz bahadır. Fort-de-Frans şəhərinin ticarət şəbəkəsi rəhbərlərinin polis rəisi ilə danışıqları nəticəsiz başa çatıb. Ticarətçilər yalnız Martinikdə tətbiq edilən xüsusi dəniz vergisinin ləğvini tələb edirlər. Fransa hökumətinin Martinikə ayırdığı subsidiyaların əksəriyyəti isə buraya məqsədli köçürülmüş agdərili fransızlara verilir. Adanın sahiblərinə qarşı diskriminasiya edilərək, onlar iqtisadi yardımdan məhrum edilirlər. Onu da qeyd edək ki, Fransa Martinik xalqının öz müqəddəratını təyin etmə hüququnu tam təmin etmədiyinə görə BMT Nizamnaməsinin müvafiq maddəsini pozmaqda davam edir. BMT Nizamnaməsinin 73-cü maddəsinə əsasən, Fransa Martinik xalqına daha geniş özünüidarə və ya müstəqillik hüququ verməlidir. Amma reallıq tamam fərqlidir. Burada da digər müstəmləkə ərazilərində olduğu kimi xalqlarla məsləhətləşmədən həmin ölkədən böyük Qərb dövlətlərinin Hind-Sakit okean zonasından, eləcə də Karaib-Amerika zonasından müharibə hazırlıqlarında geostrateji hərbi bazalar kimi istifadə edilməsi siyasəti davam edir. Bir məqamı da vurğulayaq ki, BMT-nin 1514 saylı qətnaməsinin şərtləri də Martinikdə Fransa tərəfindən pozulur. Həmin qətnaməyə əsasən Fransa Martinik xalqına müstəqillik və ya geniş daxili özünüidarə hüququ vermək istəmir. Martinik xalqı isə müstəqil olmaqda israrlıdır və bunu referendumlarla təsdiq edib. Amma Fransa bu referendumların nəticlərini təhrif edib. Məsələn, 1946-cı ildə keçirilən referendumun nəticəsində Martinik Fransanın dənizaşırı departamenti statusunu alıb. Bununla Martinik, beynəlxalq hüququn və yerli əhalinin öz müqəddəratını təyinetmə hüququna zidd olaraq, Fransa ərazisinin bir hissəsi kimi rəsmi olaraq tanınır və idarəçilik baxımından Fransa qanunlarına tam şəkildə tabe edilir. 2003-cü ildə baş tutan referendumun da nəticələr saxtalaşdırılıb. Bun da onunla nəticələnib ki, Fransanın ərazidə qeyri-qanuni fəaliyyəti daha da gücləndirilib. Eyni hala 2010-cu il referendumda da rast gəlinib. Burada da nəticələr saxtalaşdırıldığından Fransa Martinik xalqının hüquqlarını daha da məhdudlaşdırıb. Bunlar fonunda 1960-cı il dekabrın 14-də “Müstəmləkə ölkələrinə və xalqlarına müstəqillik verilməsi haqqında Bəyannamə”nin şərtləri də paris tərəfindən pozulur. Bununla Fransa mahiyyət etibarilə fundamental insan hüquqlarının kobud şəkildə pozulmasını təşkil edən müstəmləkəçiliyə və neokolonializmə qəti şəkildə son qoyulmasına imkan vermir. Müstəmləkəçilik siyasəti ilə müstəmləkə ölkələrində yerli xalqlara qarşı törətdiyi cinayətləri Paris davam etdirir. Onu da qeyd edək ki, Fransanın Martinikdə də keçirdiyi referendumlar beynəlxalq müşahidəçilər tərəfindən suverenlik hüququnun tam təmin edilməsi baxımından yetərsiz hesab olunur. Elə yerli əhali də referendumun qeyri-obyektiv keçirildiyini və Fransanın təsirinin xalqın həqiqi iradəsini əks etdirmədiyini dəfələrlə diqqətə çatdırıblar. Amma bunlara qarşı etirazlar Fransa tərəfindən zorakı üsullarla yatırılır. Fransada bir neçə onilliklərdir qadağan edilməsinə və yüksək kanserogen olmasına baxmayaraq, burada xlordekon zəhərlənməsi siyasətinin davamı da ayrı bir problemdir. Nəticədə Martinikin torpaqları uzun illərdi zəhərlənib. Martinikdə xərçəng göstəriciləri dünyada ən yüksəkdir. Ümumiyyətlə, Martinik və Qvadelupa iki böyük fəlakətlə üz-üzədir: gizli məskunlaşma strategiyalarının bir hissəsi olan əvəzetmə yolu ilə soyqırımı, təbii ekosistemlərə və əhalinin sağlamlığına ciddi şəkildə təsir edən xərçəngin rekord göstəriciləri ilə xlordekon zəhərlənməsi. Amma problemlər hələ də həllini tampır. Əksinə, Martinik xalqının iqtisadi və sosial ədalət haqları repressiyaya məruz qalır. Təəssüf ki, beynəlxalq ictimaiyyət bunların qarşısının alınması üçün Fransaya təzyiq göstərmir. Bu sistemli və institusional zorakılığa beynəlxalq ictimaiyyət səssiz qala bilməz. Fransaya təzyiq göstərmək, beynəlxalq hüquq standartlarına hörmət etməsi tələbini qoymaq və onun repressiv qüvvələrinin törətdiyi repressiyalara dərhal son qoymasını tələb etmək beynəlxalq ictimaiyyətin borcudur. Xalqlar arasında qlobal əməkdaşlığa, xalqların bərabərliyinə və suverenliyinə hörmətə əsaslanan beynəlxalq münasibətlərə yeni yanaşma formalaşdırmaq məqsədilə xalqlarının tam azad edilməsinə, müstəmləkəçiliyin kökünün kəsilməsinədək mübarizələrini davam etdirməyi və gücləndirməyi dünya daim xüsusi diqqət mərkəzində saxlamalıdır. Azərbaycan xarici siysətində buna xüsusi önəm verir.
Tahir TAĞIYEV
