Peycerlər, noutbuklar, mobil telefonlar "dəhşətli müharibə silahına" çevrilir...
Sayı və coğrafiyası dünya boyu artan münaqişələrdə istifadə edilən silahların miqyası da çoxalır və daha təhlükəli xarakter alır. Livanın silahlı qruplaşması olan “Hizbullah”la bağlı baş verənlər bunu br daha təsdiq edir.
Qruplaşmanın 3000-ə yaxın üzvü ölkə boyunca partlayışlar nəticəsində yaralanıb. Onların istifadə etdiyi peycerlər eyni anda partlamağa başlayıb. “Hizbullah” bu hadisəni olduqca müəmmalı adlandırıb. Yaralananlar arasında İranın Livandakı səfiri Müctəba Əmani də var.
Bununla yanaşı, Livanda rabitə cihazlarında baş verən yeni partlayışlar nəticəsində ölənlərin sayı 20 nəfərə çatıb. Bundan əvvəl Livanın müxtəlif bölgələrində partlayış səsləri eşidilib. “Al Hadath” telekanalının məlumatına görə, bu dəfə mobil telefonlar, barmaq izi cihazları, günəş panelləri, noutbuklar və litium-ion batareyaları ilə işləyən cihazlar partlayışlara səbəb olub. Bu hücumun necə reallaşdırıldığı hələlik bəlli deyil, amma “Hizbullah" partlayışlara görə İsraili günahlandırıb. Qonşu Suriyada da azı 14 nəfərin peycer partalamasına görə yaralandığı açıqlanıb. Suriya İnsan Haqları üzrə monitorinq qrupu bildirib ki, yaralı şəxslərin hansı ölkənin vətəndaşı olduğu açıqlanmır. Livan təhlükəsizlik mənbələri BBC-yə bildiriblər ki, Hizbullah qrupu üzvlərinin bir-biriylə ünsiyyət üçün istifadə etdiyi peycerlər İsrail kəşfiyyat xidmətləri tərəfindən sındırılıb. Hadisə şahidlərinin ifadələrinə görə, insanların cibindən duman çıxdıqdan bir qədər sonra fişəng və silah səsinə bənzər partlayış səsləri eşidilib. Müşahidə kameralarının qeydə aldığı görüntülərdən birində bir mağazanın qarşısında dayanmış bir nəfərin cibində partlayış baş verdiyi görünür. Reuters xəbər agentliyi partlayışların təxminən bir saat müddətində davam etdiyini bildirib. Qısa müddət ərzində Livanda xəstəxanalara axın başlayıb və şahidlərin sözlərinə görə, qələbəlik olub. Döyüş sursatları üzrə mütəxəssis BBC-yə bildirib ki, peycerlər çox güman ki, 20 qrama qədər hərbi təyinatlı yüksək partlayıcı ilə dolu olub.”Hizbullah”ın güclü təhlükəsizlik tədbirləri görən bir qruplaşma olduğunu deyən bir çox təhlilçi çərşənbə axşamı günü baş vermiş hücumun miqyasına təəccübləniblər. Partlayışların peycerlərin batareyalarının həddindən artıq qızması nəticəsində baş verməsi ehtimalı irəli sürülüb. Belə hadisə daha əvvəl heç vaxt baş verməyib. Lakin bir çox mütəxəssisi partlayışın görüntülərinin batareyaların hədsiz qızması ilə uyğun gəlmədiyini bildirir və məhz buna görə də bu ehtimalın üzərində dayanmırlar. Bu mütəxəssislərin fikrincə, hadisə peycerlərin istehsal və ya təchizat vaxtı müdaxiləyə məruz qalmış olması da daxil olmaqla, bir növ tədarük zənciri hücumu da hesab edilə bilər. Tədarük zənciri hücumları kibertəhlükəsizlik dünyasında getdikcə artan narahatlıq mənbəyidir. Son vaxtlar hücum edənlərin, məhsul hələ hazırlanarkən, ona çatımlılığını göstərən bir çox vacib hadisə baş verib. Lakin bu hücumlar, ümumilikdə proqram təminatı ilə məhdudlaşıb. Tədarük zəncirində əşyalara müdaxilə ilə hücumlar birbaşa müdaxilə tələb etdiyi üçün nadir hallarda müşahidə olunur. Adının açıqlanmasını istəməyən ingilis ordusunun bir keçmiş silah-sursat üzrə mütəxəssisi BBC-yə cihazların hər birinə 10-20 qram arasında hərbi təyinatlı yüksək partlayıcı maddə yerləşdirilmə ehtimalının olduğunu deyib. Mütəxəssis partlayışın da şifrəli mesajla aktivləşdirilmiş olma ehtimalını vurğulayıb.
Partlayışlara görə, hələ ki, heç kim məsuliyyəti üzərinə götürməyib. Ancaq Livan baş naziri Necip Mikati və “Hizbullah" İsraili günahlandırıb. Mikati partlayışların Livanın suverenliyinə ciddi müdaxilə və bütün hallarda bir cinayət kimi qiymətləndirib.”Hizbullah” hücuma görə İsraili günahlandırıb və deyib: “Bu xain və cinayətkar düşmən ...bu günahkar təcavüzünə görə mütləq öz ədalətli cəzasını alacaq”. Ötən ilin oktyabr ayından Qəzza müharibəsi ilə paralel olaraq “Hizbullah"la atışan İsrail ordusu bu iddialara, hələ ki, şərh verməyib. Lancaster Üniversitetinin beynəlxalq münasibətlər fakültəsinin rəhbəri professor Simon Mabon verdiyi açıqlamada bu fonda qeyd edib: “İsrailin hədəfini təqib etmək üçün texnologiyadan istifadə məsələsində bir nümunə olduğunu bilirik. Hücumun miqyası görünməmiş həddədir”. Britaniyada yerləşən “Chatham House”dan Lina Khatib hücumun İsrailin "Hizbullah"ın kommunikasiya şəbəkəsinə dərindən sızdığını göstərdiyini deyib. “Hizbullah” üzvləri ünsiyyət qurmaq üçün ciddi bir şəkildə peycerlərə aludədirlər. Peycer olaraq bilinən bu ünsiyyət cihazları səsli mesaj və ya sms qəbul etmək kimi xüsusiyyətlərə malikdir. İsrail HƏMAS-ın bomba üzrə mütəxəssisi Yahya Ayyaşı mobil telefonla öldürdükdən sonra mobil telefonlar “Hizbullah" üzvləri tərəfindən etibarlı hesab olunmadığı üçün istifadə olunmur. Ancaq bir “Hizbullah” üzvü peycerin daha əvvəl qruplaşmanın istifadə etmədiyi, yeni bir marka olduğunu deyib. Keçmiş ABŞ Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi təhlilçisi Emily Harding təhlükəsizliyə etinasızlığın “Hizbullah" üçün ayıb olduğunu vurğulayıb: “Belə bir etinasızlığın təsiri, sadəcə fiziki olmayacaq. Bu, eyni zamanda bütün təhlükəsizlik qurğularını sorğulamağa səbəb olacaq. Diqqətlərini İsraillə mümkün mübarizədən uzaqlaşdıracaq, gərgin bir daxili araşdırma aparacaqlarını gözləyirəm”.
Tahir TAĞIYEV
