Mərkəzi Bankın mürəkkəb "dollar bəyanatını" sadə dilə çevirsək bu deməkdir...
AMB manatın məzənnəsinin sabit qalacağı mesajını verdi...
Dünən (18 sentyabr-red.) Azərbaycan Mərkəzi Bankı (AMB) manatın məzənnəsi ilə bağlı elə bir press-reliz yayıb ki, əhalinin böyük əksəriyyəti orada nədən danışıldığını başa düşə bilməyib. Əslində hər bir dövlət qurumunun press-relizləri peşəkarlar tərəfindən publik dilə çevrilərək yayılmalıdır.
Məsələn, Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi ekektron sistemlər barədə elə bir press-reliz yaya (bəzən belə hadisələr baş verir) bilər ki, onu heç kim başa düşməz. Amma bu sahənin mütəxəssislərindən ibarət peşəkar jurnalistlər həmin press-relizləri cəmiyyətin başa düşdüyü dilə çevirməlidirlər. Bu, AMB-yə də aiddir. Çunkı bankçılıq iqtisadiyyatın spesifik sahəsidir. Onun mütəxəssisləri açıqlamalarını publik dildə sərgiləyə bilmirsə, həmin açıqlamalar publik dilə çevrilməlidir. İndi isə gəlin, AMB-nin press-relizini publik dilə çevirək.
"Cari ilin 8 ayında dövlətin birbaşa valyuta xərclərinin (o cümlədən xarici dövlət borcuna xidmət) artımı, eləcə də, ölkədə fəaliyyət göstərən müəssisələr tərəfindən ticarət kreditləri üzrə öhdəliklərin azaldılması ilə bağlı artan valyuta tələbi Azərbaycan Mərkəzi Bankının (AMB) təşkil etdiyi valyuta hərraclarında tam təmin edilib".
Yəni bu ilin 8 ayı ərzində ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə müxtəlif səbəblərdən valyutaya tələbat 2,1 dəfə artsa da, AMB valyuta hərracları nəticəsində kommersiya banklarına sabit məzənnə ilə valyuta satmaq imkanına malik olub və valyutaya tələb tamamilə ödənilib, heç bir problem yaşanmayıb.
"AMB-dan bildirilib ki, ilin qalan dövründə dövlətin birbaşa xarici valyutada artan xərclərinin (COP29 və digər dövlət xərcləri) icrasına dəstək məqsədilə Mərkəzi Bankın valyuta bazarına satışyönlü müdaxiləsi istisna olunmur".
Yəni ilin qarşıdakı aylarında da valyutaya tələb müəyyən səbəbdən arta bilər, o halda AMB yenə hərraca valyuta çıxarmaqla kommersiya banklarının valyutaya tələbatını ödəyəcək. Bildirilir ki, bu istiqamətdə AMB-nin heç bir problemi yoxdur.
“Bu əməliyyatlar Mərkəzi Bank tərəfindən 2022-2023-cü illərdə valyuta bazarına edilmiş 4,2 milyard dollar həcmində alışyönlü müdaxilə nəticəsində əldə edilmiş xarici valyuta hesabına aparılacaq. Gözlənilən satış yönlü valyuta müdaxiləsi həm də əvvəlki illərdə alış yönlü valyuta müdaxiləsi hesabına artan pul kütləsinin bir hissəsini sterilizasiya etməyə imkan verəcək”.
Burada AMB idda edir ki, qarşıdakı aylarda valyutaya artan tələbin ödənilməsi məqsədilə hərraca çıxarmaq üçün 4.2 milyard dollar ehtiyatı var. Növbəti mərhələdə həmin ehtiyatdan istifadə edəcək. Bu, satış yönlü müdaxilə adlanır, yəni dollara tələbat yarandıqda AMB hərraca valyuta çıxarıb kommersiya banklarina satacaq.
Alış yönümlü müdaxilə dedikdə isə sohbət Azərbaycan Dövlət Neft Fondundan (ADNF) dövlət büdcəsinə transfert edilən vəsaitlərin effektiv məzənnə fərqindən əldə edilən gəlirdən və əldə edilən valyutadan gedir. ADFN-dan həmin vəsait AMB-yə dollar şəklində daxil olur, buradan isə manata çevrilərək dövlət büdcəsinə köçürülür. AMB-nin bu prosesdən əldə etdiyi valyuta alış yönümlü müdaxilə hesab edilir. AMB iddia edir ki, 4.2 milyard dollar ehtiyat 2022-23-cü illərdəki alışyönlü müdaxilədən əldə edilib.
Ümumiyyətlə, bu press-relizi yaymaqla AMB cəmiyyətə çatdırmaq istəyir ki, qarşıdakı aylarda manatın məzənnəsinin dəyişməsi ilə bağli heç bir təhlükə yoxdur, AMB-ini artan valyuta tələbini qarşılamaq üçün kifayət qədər valyutası var.
Qeyd edilir ki, bu ilin 8 ayı ərzində 4,2 milyard dollar satılisa da, qarşıdakı 4 ay üçün də 4,2 milyard dollar valyuta ehtiyatı var.
Bununla Azərbaycan hökuməti əhalini əmin etmək istəyir ki, manatın məzənnəsinin dəyişməsi, devalivasiya təhlükəsi mövcud deyil.
Akif NƏSİRLİ
