Rusiya-İran münasibətlərində Azərbaycandan xəbərsiz baş verənlər - Şoyqu 2-ci dəfə Tehrana qayıtdı...
Sədrəddin Soltan: "Rusiyanın Zəngəzur dəhlizinin açılmasi ilə bağlı mövqeyinin dəyişəcəyi inandırıci deyil"
Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının katibi Sergey Şoyqu qısa zaman ərzində ikinci dəfə İrana səfər edib. O, İranın Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi Əli Əkbər Əhmədian ilə danışıqlar zamanı İran İslam Respublikasının Azərbaycanla dəhlizlər və kommunikasiya marşrutları ilə bağlı siyasətini dəstəklədiyini təsdiqləyib.
Qeyd olunur ki, Şoyqu çərşənbə axşamı Tehranda Əhmədianla görüşüb və Rusiya prezidenti Vladimir Putinin mesajını İran tərəfinə çatdırıb.
Rusiyanın və İranın yüksək rütbəli təhlükəsizlik məmurları bundan əvvəlki Sankt-Peterburq görüşündə razılaşdirilmış məsələlərin detallarıni müzakirə ediblər.
Məlum olduğu kimi, Şoyqu ötan ay da Tehrana rəsmi səfər etmişdi. Xəbərdə də bildirilir ki, Rusiya dəhlizlərin və kommunikasiyaların açılmasında İranın siyasətini dəstəkləyir. Düzdür, burada "Azərbaycanla birlikdə" ifadəsi də bəyanata əlavə edilib. Amma hər halda, ən azı Zəngəzur dəhlizinin açılmasında İranla Azərbaycanın mövqeyi fərqlidir. Sizcə, İranla Rusiya Azərbaycandan kənar hansısa məsələlərdə razılığa gələ bilərmi?
Sualımızı cavablandıran politoloq Sədrəddin Soltan bildirdi ki, bu təkcə Zəngəzur yolunun açılması deyil: "Son 6 ayda İranla Rusiya arasında gərginlik var. Rusiyaya hərbi ləvazimat və dronlar verdiyinə görə İrana təzyiqlər olunur, sanksiyalar tətbiq edilir. Görünur, bu təzyiq və sanksiyalar İrana baha başa gəlir, onun iqtisadiyyatını zəiflədir. Ola bilsin, İran Rusiyadan bu itkiləri kompensasiya etməyi istəyir. Hazırda Rusiya ilə İran arasında hərtərəfli strateji müttəfiqlik barədə müqavilənin imzalanmasi da uzadılır. Bu müqavilə İbrahim Rəisinin sağlığında imzalanmalı idi. Ancaq məlum hadisələrdən sonra müqavilənin növbədənkənar prezident seçkilərindən sonra imzalanması qərara alındı. Lakin Rusiya ilə İran arasında intensiv səfərlər və danışıqlar olsa da, müqavilənin imzalanacaği tarix barədə heç bir məlumat yoxdur.
Bu günlərdə Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrov bildirib ki, çox qısa zamanda bu müqavilə bağlanacaq. Ola bilsin, Lavrov və Şoyqu bu məsələnin reallaşdırılması üçün İrana səfərlərini intensivləşdiriblər. Ehtimal olunur ki, Məsud Pezeşkianın Kazanda keçiriləcək BRİKS sammitində iştirakı çərçivəsində də bu müqaviləyə baxıla bilər. Ancaq Rusiyanın Zəngəzur dəhlizinin açılmasi ilə bağlı mövqeyinin dəyişəcəyi inandırıci deyil. Rusiya artıq mövqeyini ifadə edib və bununla bağlı sənəd imzalayıb. 10 noyabr Üçtərəfli bəyannaməsinin 9-cu bəndi kommunikasiyaların açılmasına həsr edilib və Rusiya bu sənədə sadiq olduğunu bu yaxınlarda bir daha təsdiqləyib. İranın Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi Əli Əkbər Əhmədian Rusiyada səfərdə olarkən Vladimir Putinə ölkəsinin bu məsələyə dair mövqeyini təqdim edib. Rusiya həmin mövqeyə cavab vermək üçün vaxt istəmişdi və bu gün də Sergey Şoyqu həmin cavabi İran hakimiyyətinə təqdim edib. Xəbərdə yer alan mesaj məhz budur.
Fikrimcə, İran Zəngəzur dəhlizi vasitəsilə Rusiyaya təzyiq edir. Bəlkə də Rusiyanı Qərbə dəyismək, Moskvadan imtina etmək üçün Zəngəzur yolundan bir vasitə kimi istifadə edir. Çünki Rusiyanin yedəyində getmək, ona yardım etmək İrana siyasi, diplomatik və iqtisadi zərbələr hesabına başa gəlir. Ona görə də Zəngəzur yolu ilə bağlı bəhanəni əlində rəhbər tutaraq Moskvaya təzyiq edir. Bəlkə də Rusiyadan müəyyən güzəştlər qoparmaq üçün Zəngəzur yolu İranın əlində alətə çevrilib. Zəngəzur yolunun açilmasinda Azərbaycandan kənar hər hansı bir razılığın əldə edilməsi Rusiya-İran münasibətlərinə aiddir. Amma Rusiya-Azərbaycan münasibətləri ilə bağlı məsələdə Kreml atəşkəsə və kommunikasiyalarin açilmasina təminatçıdır. O bu barədə 9 müddəadan ibarət 10 nöyabr sənədinə imza atib, bu barədə Moskvanin beynəlxalq öhdəliyi var. Bu öhdəliyin yerinə yetirilməməsi həm ikitərəfli münasibətlərə zərbə vurar, həm Rusiyanın beynəlxalq imicini zədələyər, həm də Azərbaycanla münasibətləri poza bilər".
Dəniz NƏSİRLİ
