Ermənilər anlamağa başlayır - ölkənin xilası Azərbaycanın əlindədir...
Ermənistanın xilasının Azərbaycan və Türkiyə ilə münasibətlərdən asılı olduğunu bu ölkənin özündə də yaxşı dərk edirlər. Bunun nəticəsidir ki, baş nazir Nikol Paşinyan son zamanlar fürsət düşdükcə kommunikasiyaların açılmasının vacibliyini, Azərbaycan və Türkiyə ilə münasibətlərin normallaşdırılmasının ölkəsi üçün həyati xarakter daşıdığını dilə gətirir. Onun Ümumdünya Erməni Sammitində dedikləri də bu fonda qiymətləndirilə bilər.
Paşinyan burada açıq mətnlə bəyan edib ki, dünyada Ermənistanın təhlükəsizliyini təmin edə biləcək ölkə və ya hərbi blok yoxdur: “Bölgədə sülh təmin olunarsa, Ermənistanın təhlükəsizliyi onun özü tərəfindən təmin edilə bilər, çünki biz təhlükəsizlik təminatlarından danışırıqsa, o zaman yalnız bir təhlükəsizlik zəmanəti var - bu, sülhdür. Hökumətimizin siyasəti bunun nə qədər çətin olduğunu anlayaraq bu zəmanəti yaradıb”. O hesab edir ki, Azərbaycanla sülh tezləşməli, Türkiyə ilə münasibətlər qurulmalıdır. Ermənistan Türkiyə ilə diplomatik münasibətlər qurmalıdır: “Hesab edirəm ki, Türkiyə ilə diplomatik münasibətlər qurmalı və quru sərhədini açmalıyıq”. İrəvanla Ankara arasında kommunikasiyanın vacibliyini vurğulayan Paşinyan qeyd edib ki, iki ölkənin xüsusi nümayəndələri arasında danışıqları davam etdirmək lazımdır. Xatırladaq ki, 2021-ci ilin sonundan etibarən İrəvan və Ankara münasibətlərin normallaşması ilə bağlı danışıqlara başlayıb. Bununla yanaşı, Paşinyan Azərbaycanla da əməkdaşlığa xüsusi toxunub. Hətta qeyd edib ki, tranzit qaz kəməri Ermənistan ərazisindən keçərsə, ölkə Azərbaycandan qaz almağa hazırdır: “Məsələn, əgər təsəvvür etsək ki, Ermənistan ərazisi ilə Azərbaycandan Naxçıvana və ya Türkiyəyə qaz kəməri keçəcək: belə bir variantı da istisna etmək olmaz”. Amma bunun üçün Zəngəzur dəhlizinin açılması da zəruri şərtdir. Azərbaycan daha əvvəl bəyan edib ki, Zəngəzur dəhlizi üzərindən Avropaya gələcəkdə elektrik enerjisi ixracını həyata keçirə bilər. Hələ 2022-ci ildə prezident İlham Əliyev yerli televiziya kanallarına müsahibəsində bildirib: “Azərbaycan Zəngəzur dəhlizindən Naxçıvan Muxtar Respublikasına elektrik xətləri çəkməyi planlaşdırır. Bu dəhlizdən həm dəmir yolu keçəcək, həm avtomobil yolu keçəcək. Bizim planımızda var, gələcəkdə oradan Naxçıvana elektrik xətləri çəkilsin. Çünki bizim elektrik enerjisi ilə bağlı çox böyük ixrac planlarımız var”. Bəllidir ki, Azərbaycan Avropanın mühüm elektrik enerjisi, əsasən, yaşıl enerji təchizatçısına çevrilməyi planlaşdırır. Azərbaycanın nəhəng bərpaolunan enerji potensialı ölkəmizin bu sahədə də həlledici rol oynamasına imkan verir. Azərbaycanın bərpaolunan enerji potensialına gəldikdə, quruda külək və günəş enerjisinin həcmi 27 qiqavatdan çoxdur, Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda isə külək enerjisi 157 qiqavat təşkil edir. Azərbaycan strateji investorların biri ilə 2027-ci ilə qədər 3 qiqavat külək və 1 qiqavat günəş enerjisini istehsal etməyi planlaşdırır. Onların 80 faizi ixrac olunacaq. Zənəgəzur dəhlizi burada həlledici rol oynaya bilər.
Elektrik xətləri ilə yanaşı, dəhlizdən qaz kəmərlərinin çəkilişi də mümkün hesab olunur. Qeyd edək ki, Ermənistanın son 30 il ərzində apardığı işğalçılıq siyasəti bu ölkənin iqtisadi çöküşünü, demoqrafik böhranını daha da artırdı. Bu mənada, 44 günlük Vətən müharibəsinin nəticələri həm də Ermənistanın gələcəyi üçün bir şans yaratdı. Belə ki, Azərbaycan ordusu gələcək inkişafın əsas qarantı olacaq sülhü və təhlükəsizliyi bölgəyə gətirib. Bu sülh və stabillik isə həm də Ermənistan və onun əhaisi, bu dövlətin gələcək mövcudluğu üçün münbit şərait yaradıb. Belə ki, bölgədə yaranan yeni əməkdaşlıq plaftorması Ermənistanı bölgənin ümumi inkişaf tempinə çatdıra bilər. Əks halda, Ermənistan yenə də yedək dövlət statusundan ayrıla bilməyəcək. Istənilən halda, Ermənistanın yeganə xilası Azərbaycanla sülh sazişi imzalamaq, ölkəmizlə normal münsibətlərə nail olmaqdır. Yalnız bu halda Ermənistan Azərbaycanın moderatorluğu ilə reallaşan regional iqtisadi layihələrdən faydalana, ağır iqtisadi durumunu yaxşılaşdıra bilər. Qalan bütün hallarda Ermənistan fəlakətə məhkumdur və onu bu aqibətdir heç bir güc, heç bir dövlət xilas edə bilməz. Müasir dövrdə sülhün və sabit inkişafın ən etibarlı zəmanəti qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıqdır. Regionda nəqliyyat və ticarət əməkdaşlığının hərtərəfli inkişafına yol açmaqla Cənubi Qafqazı siyasi sabitlik və davamlı inkişaf bölgəsinə çevirmək mümkündür. Bunu Ermənistanda da yaxşı başa düşürlər. Regional nəqliyyat kommunikasiyalarının açılması və bölgədaxili əməkdaşlığın canlandırılması, bütün qonşu dövlətlərlə yanaşı, ilk növbədə Ermənistanın özünə hava-su kimi lazımdır. Ermənistanın yeganə çıxış yolu bütöv bir əsr ərzində inadla izlədiyi düşmənçilik yolundan imtina etmək, qonşu dövlətlərə qarşı əsassız iddialarını kənara qoyub səmimi regional əməkdaşlığa qoşulmaqdır. Əks təqdirdə gələcəkdə bu bölgədə Ermənistan adlı dövlətin mövcudluğu belə sual altında qalacaq.
Samirə SƏFƏROVA
