Anım günü - müasir Azərbaycan tarixinin şanlı səhifəsi...
Dünyada ən böyük tarixi ədalətsizliklə üzləşmiş ölkəılərdən biri də, heç şübhəsiz ki, Azərbaycandır. Bunun ən bariz sübutu Azərbaycan ərazilərinin işğalda olarkən qarşılaşdığı münasibət, ikili standartlar oldu. Əslində belə standartlar hələ də davam edir.
Eyni zamanda o da faktdır ki, İkinci Qarabağ müharibəini şərtləndirən səbəblərdən biri də belə standartlar oldu. Sirr deyil ki, böyük güclər, o cümlədən ATƏT-in Minsk qrupu 29 illik fəaliyyəti dövründə Qarabağ münaqişəsinin həllinə yox, dondurulmasına çalışdı. Elə bu səbəbdən uzun illər ərzində aparılan danışıqlar nəticəsiz qaldı. Çünki həm işğalçıya, həm də işğala məruz qalmış tərəfə eyni münasibət bəslənilir, beynəlxalq qətnamələr kağız üzərində qalırdı. Hər zaman məsuliyyətli ölkə olaraq Azərbaycan daim beynəlxalq hüquqa sadiqliyini nümayiş etdirərək münaqişənin danışıqlar vasitəsilə həllinə çalışıb. Həmçinin BMT Təhlükəsizlik Şurasının Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğal olunmuş Azərbaycan ərazilərindən dərhal çıxarılmasını tələb edən 4 qətnaməsi kağız üzərində qalmışdı. Bunun fonunda aramsız olaraq davam edən Ermənistanın təxribatçı addımları, bəyanatları, hərəkətləri müharibəni qaçılmaz edirdi. Yaranmış vəziyyətdən faydalanmağa çalışan Ermənistan işğal altında saxladığı Azərbaycan ərazilərini acınacaqlı vəziyyətə salır, şəhər və kəndlərdə infrastrukturu tamamilə məhv edir, Azərbaycana milyardlarla dollar dəyərində maddi ziyan vururdu. Ermənistan silahlı qüvvələrinin Azərbaycan torpaqlarını işğal etməsi azərbaycanlıları doğma yurd-yuvalarından didərgin salmaqla yanaşı, ölkəmizin iqtisadiyyatına və mədəni irsinə də ağır zərbə vurdu. Nəticədə bir milyondan çox azərbaycanlı 30 il ərzində qaçqın və məcburi köçkün həyatı sürməyə məcbur oldu. Özü də belə halla Azərbaycan ilk dəfə deyildi ki, qarşılaşırdı. Bəllidir ki, Azərbaycana qarşı 200 ildən çox davam edən düşmənçilik siyasəti ermənilərin məhz çar Rusiyası zamanı əzəli torpaqlarımıza - Qarabağa köçürüldükləri vaxtdan başlayıb. Azərbaycanlılara qarşı etnik dözümsüzlük çar Rusiyasından sonrakı illərdə də davam edib. Erməni daşnakları və cəlladları tərəfindən 1905-1907-ci və 1918-ci illərdə yüz minlərlə soydaşımız vəhşicəsinə qətlə yetirilib. 1918-1920-ci illər isə xalqımızın yaddaşında erməni silahlı quldur dəstələrinin xüsusi qəddarlığı ilə qalıb. Həmin illərdə İrəvanda, Dərələyəzdə, Zəngəzurda, Göyçədə, Tiflisdə, Naxçıvanda, Bakıda, Gəncədə, Şamaxıda, Qubada, Lənkəranda, Qarabağda, Muğanda, Göyçayda on minlərlə dinc azərbaycanlı əhali soyqırımına məruz qalıb, yaşadıqları yerlərdən qovulub, onlara işgəncələr verilib, yüzlərlə yaşayış məntəqəsi dağıdılıb yerlə-yeksan olunub. Bu acı tarixi reallıqlar Azərbaycanlıların öz tarixi-etnik torpaqlarından qovulması prosesi sovet dövründə də davam edib. Tarixi ata-baba yurdlarından azərbaycanlı əhalinin deportasiyası 1948-1950-ci illərdən başlayaraq 1956-cı ilə qədər davam etdirilib. 1988-ci ildə 300 min azərbaycanlı öz yaşadığı tarixi torpaqlarından, yəni indiki Ermənistan ərazisindən zorla deportasiya olunub. Bütün bunların ardınca növbəti erməni işğalına srart verilib.
Ermənistan xarici havadarlarının yardımı ilə ərazilərimizn 20 faizini işaəl edib. Özü də erməni qəsbkarlarının bütün dünyada olan havadarları Azərbaycanı işğal faktı ilə barışdırmaq, müvəqqəti itirilmiş ərazilərdən birdəfəlik imtina etdirmək üçün var qüvvələri ilə çalışdılar. İşğaldan azad edilməsinin yeganə yolunun hərbi yol olduğu getdikcə özünü daha qabarıq şəkildə büruzə verməkdə idi. Bütün bu illər ərzində Azərbaycanın inkişafı, güclü iqtisadiyyata, qüdrətli orduya sahib olması istiqamətində gərgin və məqsədyönlü iş aparıldı. 2016-cı il aprel ayında Lələtəpə və 2020-ci il iyul ayında Tovuz döyüşləri zamanı Azərbaycan bu işğala öz gücünə son qoymaq iqtidarında olduğunu bütün dünyaya nümayiş etdirdi. Lakin Ermənistan bu döyüşlərdən də nəticə çıxarmadı. Azərbaycana qarşı təxribatlar davam etdirildi və 2020-ci il 27 sentyabr tarixində Ermənistan Azərbaycanın yaşayış məntəqələrini və döyüş mövqelərini şiddətli artilleriya atəşinə tutmaqla, hərbi qulluqçularla yanaşı 11 dinc sakinin, o cümlədən 2 uşağın ölümünə səbəb oldu. Düşmənin hərbi təxribatını dəf etmək və təcavüzünə son qoymaq məqsədilə Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyev dərhal bütün cəbhə boyu əks-hücuma keçmək əmrini verdi. Azərbaycan xalqı 30 ilə yaxın müddət ərzində bu əmri gözləyirdi. Beləliklə 44 günü davam edən “Dəmir yumruq” əməliyyatı xalq-ordu birliyinin təcəssümü oldu. Müharibə dövründə xalq öz dəmir yumruğunu, birliyini və gücünü nümayiş etdirə bildi. On minlərlə insanın orduya könüllü yazılması, eləcə də təxribatlar zamanı öz evlərini tərk etməməsi faktı Azərbaycanda xalq-ordu birliyi və orduya, qələbəyə inamın göstəricisi idi. Bununla da Azərbaycan tarixinə zəfər salnaməsi kimi daxil olan “Dəmir yumruq” əməliyyatı ilə işğala son verildi. Qeyd edək ki, Vətən müharibəsində qəhrəmancasına döyüşmüş, Azərbaycan Bayrağını işğaldan azad edilən torpaqlarımızda dalğalandırmış, ölkəmizin ərazi bütövlüyü yolunda canlarını fəda etmiş əsgər və zabitlərimizə, bütün şəhidlərimizə dərin ehtiram əlaməti olaraq prezident İlham Əliyev 27 sentyabr - Vətən müharibəsinin başladığı günün Azərbaycan Respublikasında Anım Günü kimi qeyd olunması ilə bağlı sərəncam imzalayıb. Bu addım şəhid ruhlarına, şəhidlərin doğmalarına ali ehtiramın göstəricisidir. 27 sentyabrla başlayan Zəfər yolumuz 8 noyabrda Şuşada üçrəngli Azərbaycan Bayrağının dalğalanması ilə yekunlaşdı. Bundan sonra xalqımız qalib xalq, müzəffər xalq kimi yaşamağa başladı. Sarsıdıcı məğlubiyyətdən sonra ilk dövrlər istisnasız olaraq kapitulyasiya şərtlərini icra edən, Ağdam, Laçın və Kəlbəcəri dinc yolla tərk etməyə məcbur olan Ermənistan sonradan havadarlarından gələn təhrikedici dəstək fonunda yenidən hərbi ritorikaya üz tutmağa və revanşist mövqeni sərtləşdirməyə başladı. Təəssüflər olsun ki, proseslərin bu cür arzuolunmaz gedişatına Rusiya sülhməramlıları da alternativ yollarla Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinə hərbi sursat və canlı qüvvə daşınması və xüsusi texnika cəlb edilməklə yeni yolun tikintisinə rəvac verməklə, qeyri-adekvat davranışlarla öz "töhfələrini" verməkdə idi. Ötən il sentyabrın 19-da Azərbaycanın Qarabağ bölgəsindəki Ermənistan silahlı qüvvələri bir sıra genişmiqyaslı hərbi təxribatlar və terror hücumu törətdilər. Bundan sonra Azərbaycan Qarabağda qanunsuz erməni qruplaşmalarına qarşı antiterror tədbirlərinin başlandığını elan etdi. Əməliyyatın məqsədi Azərbaycanın ayrılmaz hissəsi olan Qarabağda Ermənistana tabe olan separatçı qüvvələrin nəzarəti altındakı hərbi hədəfləri zərərsizləşdirmək və bununla da ölkəmizin suverenliyini tam təmin etmək idi. Əməliyyat Qarabağdakı erməni qüvvələrin çox qısa müddətdə - cəmi 23 saata təslim edilməsi ilə nəticələndi. Qarabağda yaşayan ermənilər isə Azərbaycanın təklif etdiyi vətəndaşlıqdan imtina edərək separatçı rəhbərlərinin təkidi ilə öz ölkələrinə qayıtdılar. Bununla Azərbaycan suverenliyini bütün torpaqlarında bərpa etdi. Artıq bunlar fonunda indi Azərbaycana dünyada tamam fərqli münasibət sərgilənir, ölkəmiz böyük beynəlxalq nüfuz sahibidir.
Tahir TAĞIYEV
