Evlənməkdən imtina edən gənclərimizin sayı artır - demoqrafik həyəcan...
İlbəil boşanmaların sayı artır. Əsaslı və ya əsassız, insanlar boşanmağa yüzlərlə səbəb tapır. Bunun qarşılığında evlənmək istəyənlərin sayı azalır və evlilik yaşı da artır. Bu ilin yanvar-iyul aylarında Ədliyyə Nazirliyinin rayon (şəhər) qeydiyyat şöbələri tərəfindən 26 min 837 nikah və 12 min 370 boşanma halları qeydə alınıb.
Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən, ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə əhalinin hər 1000 nəfərinə nikahların sayı azalaraq 4,9-dan 4,5-ə düşüb, boşanmaların sayı isə dəyişməyərək eyni səviyyədə (2,1) qalıb. Açıqlanan statistik rəqəmlərdən də bəlli olur ki, evlənənlərin sayı azalır. Maraqlıdır, gəncləri evlilikdən qaçıran sosial səbəblər nələrdir?
Elçin Bayramlı: “Bu gün ölkəmizdə gənclərin 90 faizi sosial problemlər ucbatından ailə qurmaq istəmir”
Sosioloq Elçin Bayramlı “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, evlənənlərin sayının azalmasının bir neçə səbəbi var: “Birincisi, mənəvi-psixoloji deqradasiya, gənclərlə bağlı aparılan təbliğatlardır. Gənclərə təbliğ olunur ki, qətiyyən evlənməyin, karyera qurun və gələcəkdə evlənmə məsələsinə baxarsınız. Bu da çox zərərli təbliğatdır və nəticələrini də görürük. İkincisi, gənclərə daim əyləncə təbliğ olunur və onlarda da belə bir fikir formalaşır ki, evlənib ailəyə diqqət, qayğı göstərib pul xərcləməkdənsə, bunu özümə xərcləyim. Yəni gənclər eqoist bir əhval-ruhiyyədə formalaşır. 20-30 ildir davamlı təbliğatın nəticəsi dəyərləri, düşüncələri çox mənfi istiqamətdə dəyişdirib və buna da heç kim “dur” demir. Bununla yanaşı, gənclərin evlənməməsinə sosial-iqtisadi vəziyyət də təsir edir. Ölkədə iş yerlərinin az olması, mövcud iş yerlərində də maaşların aşağı olması gəncləri evlənməkdən çəkindirir. Üstəlik, bu gün Azərbaycanda gənclərin 90 faizinin ev almaq imkanları yoxdur. Ev ala bilməyəndə də bizdəki maaşla yalnız kirayə pulunu ödəmək mümkündür. Ona görə də evi olmayan, tək özünü ancaq dolandıra biləcək gəncdən evlənməyi gözləmək olmaz. Bu da sosial problemlərin təsiridir”.
Ekspert onu da əlavə etdi ki, əksər xarici ölkələrdə ailələrin qurulması və onun qorunması üçün müxtəlif vasitələrlə stimullaşdırıcı layihələr icra edir. Təəssüf ki, ölkəmizdə belə bir qayda yoxdur: “Danılmaz faktdır ki, ölkəmiz boşanma sayına görə dünyada ilk sıralarda yer alır. Ailə quran gənclərin sayı kəskin şəkildə azalır. Azərbaycanda ailə institutu, demək olar ki, dağılıb. Türkiyədə gənclərin ailə qurması, çoxuşaqlı ailələrin sayının artması üçün şərait yaradılır. Bizdə də belə bir qayda tətbiq olunmalıdır. Bu gün ölkəmizdə gənclərin 90 faizi sosial problemlər ucbatından ailə qurmaq istəmir. Evsizlik, işsizlik, normal qazancın olmaması gec evlənməyə səbəb olur”.
E.Bayramlı hesab edir ki, gənclərin təhsili, işi ilə bağlı ciddi proqramlar olmalı, sosial layihələrlə ev almaları asanlaşdırılmalıdır: “Uşaqpulu verilməlidir ki, dünyaya gələn uşaqlar normal şəkildə böyüyə bilsin. Bununla yanaşı, cəmiyyətdə evliliklə bağlı aparılan mənfi təbliğat dayandırılmalıdır. Gənclərə ailə qurmağın təhsil, iş həyatına maneə törətmədiyi aşılanmalıdır”.
Könül İsmayılova: “Bu gün xanımlarımızın böyük əksəriyyəti ali təhsilli və karyera həvəsindədir, ancaq...”
Psixoloq Könül İsmayılova “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, ailə qurmaq çətin deyil. Çətin olan bu ailəni maddi və mənəvi təmin etməkdir. Bunun üçün ev şəraiti və müəyyən mənada stabil gəlirli işin olmalıdır: “Əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, bu gün gənclər özləri də bir sıra problem yaradacaq seçimlər edirlər. Məsələn, bu gün xanımlarımızın böyük əksəriyyəti ali təhsilli və karyera həvəsindədir. Bu, gözəldir. Lakin onlar düşünürlər ki, ali təhsil alıb, yaxşı iş yerlərində çalışdıqları üçün mütləq ayrı evləri olmalıdır. Heç olmasa, evin kişisi xanımından daha çox pul qazanmalıdır. Bunu sanki bir dəyər kimi qəbul edirlər. Gec evliliklərə səbəb düzgün sistemləşdirilməmiş iş həyatıdır. Cəmiyyətdə belə bir fikir üstünlük təşkil edir ki, bir gəncin orta məktəbi bitirib 4 il universitet, 2 il magistratura təhsili alması, ən azı rus, ingilis dillərini bilməsi, bir neçə il iş axtarması, həyatını düzənə salması onun 27-28 yaşına gəlib çatması ilə nəticələnir. Üstəlik, oğlanlar üçün 1 il hərbi xidmət müddəti də var. Bütün bunlar evlilik yaşının artmasına səbəb olur”.
Həmsöhbətimiz onu da əlavə etdi ki, gec ailə quran və gec yaşlarda ana olan qadınların əksəriyyətinin övladları daun sindromu ilə doğulur. Ananın yaşı 35-40 keçirsə, risq daha da artır. Evlilik yaşının normal səviyyəyə çatması üçün aidiyyəti qurumlar hərəkətə keçməlidir.
Günel CƏLİLOVA
