Parlamentdə Makronun vaxtından əvvəl istefaya göndərilməsi prosesinə start verildi...

İdarəçiliyi dövründə Fransanın beynəlxalq nüfuzuna ciddi zərbə vurmuş Fransa prezidenti Emmanuel Makron ölkə daxilində də çoxsaylı problemlər yaradıb. Artıq Fransada bu fonda idarəçilik böhranı, siyasi müstəvidə dərin ziddiyyətlərin yarandığı müşahidə olunur. Fransanın baş nazirinin təyin edilməsi üçün Emmanuel Makron hələ də müvafiq addımlar ata bilmir. Halbuki, hökumət ölkədə 50 gündən çoxdur ki, istefa verib.

Bunlar fonunda “Guardian” qəzeti yazır ki,  seçkilərdə “alçaldılmış” prezident təvazökarlığı öyrənməlidir: “Parlament seçkilərində hakim koalisiya üçüncü yeri tutub. Bu fonda Emmanuel Makronun solçu azlıq hökumətini qəbul etməkdən imtina etməsi səhvdir. Amma Makronu ən çox mandat qazanan partiyanın namizədini irəli sürməyə məcbur edən və ya qərar üçün vaxt çərçivəsini müəyyən edən heç bir qayda yoxdur. Bu da hökumət böhranı yaradır”. Elə bu vəziyyətdə 80-dən çox deputat Emmanuel Makronun iqtidardan uzaqlaşdırılması ilə bağlı qətnamə imzalayıb. “Franceinfo” radiostansiyasının  məlumatına görə, sənədi “Yeni Xalq Cəbhəsi” sol blokundan olan 81 deputat, həmçinin “Yaşıllar” və “Sol Demokratlar və Respublikaçılar” qrupundan olan bir sıra digər deputatlar imzalayıb. Xatırladaq ki, “İtaətsiz Fransa” avqustun sonunda Makronun iqtidardan uzaqlaşdırılması proseduruna başlayıb. Bu partiyanın parlament fraksiyasının rəhbəri Mathilda Panonun verdiyi məlumata görə, prezidentin impiçmenti barədə qətnamə layihəsi Fransa Konstitusiyasının 68-ci maddəsinə uyğun olaraq hazırlanıb. Fransanın keçmiş baş naziri Eduard Filipp Emmanuel Makronun istefasının və 2025-ci ildə növbədənkənar prezident seçkilərinin olacağını bildirib. Filippin prezident seçkilərində namizədliyini irəli sürməyə hazır olduğunu açıqladığı bildirilir. Hazırda Fransanın keçmiş baş naziri Havr şəhərinin meri vəzifəsini tutur və Makronla münasibətləri gərgindir. Qeyd edək ki, bundan əvvəl “Politico” nəşri Fransanın baş nazirinin təyin edilməsi üçün Makrona təzyiqlər barədə məlumat yayıb. Nəşrin yazdığına görə, hətta onun öz müttəfiqləri də Fransa liderinə təzyiqlər edir. Makronçular Eduard Filippin  bəyanatını “arxadan vurulan bıçaq zərbəsi” hesab edirlər və media Beçinci Respublika tarixində buna bənzər başqa bir hadisəni xatırladır: Fransanın əfsanəvi rəhbəri general Şarl de Qoll ilə Jorj Pompidu arasında baş verənlər bunun analoqu kimi qiymətləndirilir. Şarl de Qollun dövründə baş nazir vəzifəsində çalışmış Jorj Pompidu 1969-cu ildə Romada rəsmi səfərdə olarkən bir neçə jurnalistə demişdi: “Heç kimə sirr deyil ki, prezident seçkilərində namizəd olacağam”. Həmin vaxt Şarl de Qollun səlahiyyət müddətinin başa çatmasına 3 il qalsa da, Jorj Pompidu ölkədə referendum keçirilməsinə nail oldu. Nəticədə de Qoll referendumda məğlub olduqdan sonra vaxtından əvvəl vəzifəsindən istefa verdi. Fransa mətbuatı xatırladır ki, prezidentlə münasibətləri son illərdə “xeyli dərəcədə soyumuş” Eduard Filip Jorj Pompidunun qızğın pərəstişkarıdır və əslində 1969-cu ildə baş verənlərin təkrarlanmasına çalışır.

Belə bir vaxtda ölkə iqtisadiyyatında baş verənlər də Makronun əleyhinə işləməkdədir. Məsələn, artıq bəllidir ki, Fransada əlavə gəlir mənbəyi tapılmazsa, büdcə kəsiri bu il və gələn il arta bilər. Ölkənin Maliyyə Nazirliyi qanunvericilərə ünvanladığı məktubda bu xüsusda xəbərdarlıq edib, qeyd edib ki, avrozonanın ikinci ən böyük iqtisadiyyatı siyasi və iqtisadi böhrana qərq olur. Maliyyə kəsiri o deməkdir ki, istənilən yeni hökumət xərcləri azaltmaq və vergiləri artırmaq məcburiyyətindədir. Bu fonda Fransanın Avropa İttifaqı tərəfdaşlarının və maliyyə bazarlarının etibarını itirməsi də qaçılmaz görünür. Xəzinədarlıq Departamenti tərəfindən millət vəkillərinə göndərilən sənəddə dövlət sektorunun büdcə kəsirinin bu il ümumi daxili məhsulun 5,6 faizinə çatması risqinin olduğu göstərilib. Milli Assambleyanın maliyyə komitəsinə sədrlik edən solçu deputat Erik Kokerel gələn il hökumətin 4,1 milyard avroluq kəsir hədəfinə çatmaq üçün 60 faiz qənaət tələb edəcəyini əsas gətirərək, 2025-ci ildə büdcə kəsirinin 6,2 faizə çata biləcəyini də istisna etməyib. Bir sıra əsas vergilər, o cümlədən gəlir, korporativ və əlavə dəyər satış vergiləri üzrə yığımlar isə gözlənildiyindən zəif olub. Erik Kokerel əlavə edib ki, Fransanın Yeni Kaledoniya ərazisində təhlükəsizlik böhranı və bu il keçirilən növbədənkənar parlament seçkiləri əlavə xərclərə səbəb olub. Vəzifədən çıxan maliyyə naziri Bruno Le Maire Fransa üçün büdcə kəsirlərinin  nəzarətdən çıxmasının qarşısını almağın tamamilə vacib olduğunu bildirir. Onun sözlərinə görə, belə vəziyyət Makron dövründə ardıcıl vergi endirimlərinin nəticəsidir və indi xərcləri azaltmaq əvəzinə vergiləri artırmaqla durum düzəldilə bilər. Həm bu il, həm də gələn il iqtisadi artımı 1 faiz proqnozlaşdıran Le Maire gəlir çatışmazlığını kompensasiya etmək məqsədilə bu il üçün 16,5 milyard avro xərcləmənin artıq dondurulduğunu söyləyib. Fransa uzun müddətdir ki, üzv dövlətlərdən büdcə kəsirini ümumi daxili məhsulun 3 faizindən az saxlamağı tələb edən Avropa İttifaqı qaydalarını pozur. Onun ÜDM-in 110 faizini təşkil edən ümumi borcu da Avropa İttifaqı qaydalarını pozan haldır. Makronun dövründə ev təsərrüfatları, şirkətlər və kapital gəlirləri üzrə vergi endirimləri illik gəlirləri on milyardlarla avro azaldıb. Bu da ölkədə iqtisadi böhrana rəvac verir. Bu durumda Makron 2017-ci ildəki ilk seçkisindən bəri tətbiq etdiyi biznes yönümlü islahatları geri götürmür. Müxaliflər buna qarşı olduğundan, prezident onlarla məsləhətləşmələr sayəsində baş nazir tapmaqda çətinlik çəkir. Vaxt daralır, çünki qanuna görə, hökumət büdcə layihəsini oktyabrın 2-dək qanunvericilərin müzakirəsinə təqdim etməlidir. Amma baş nazirin yoxluğu bunu çətinləşdirir. Ölkə təkcə siyasi yox, iqtisadi böhrana da yuvarlanır.

Samirə SƏFƏROVA