Türkiyə ilə Azərbaycan arasında tarixi müzakirə - “sərhəd şərtləri” dəyişə bilərmi?
Samir Hümbətov: “Türkiyə ilə Ermənistan arasındakı sərhədlərin açılması indiki halda real görünmür”
Türkiyə və Azərbaycanın xarici işlər nazirləri Hakan Fidan və Ceyhun Bayramov bu gün Ankarada İrəvan və Bakı arasında münasibətlərin normallaşdırılması prosesini müzakirə edib. Bu barədə Ankaradakı diplomatik mənbəyə istinadən Rusiya mətbuatı xəbər verib:
“Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov Türkiyənin xarici işlər naziri Hakan Fidanın dəvəti ilə 2024-cü il avqustun 27-də Ankaraya birgünlük səfər edəcək. Görüşdə ikitərəfli münasibətlərin müxtəlif aspektləri və regional problemlər müzakirə olunub.
Danışıqlar zamanı Bakı ilə İrəvan, Ankara və İrəvan arasında münasibətlərin normallaşdırılması prosesləri də müzakirə olunacaq, regionda baş verənlər, xüsusən də İsrail və Fələstin münaqişəsi ilə bağlı fikir mübadiləsi aparılıb”.
Bu müzakirələrin nəticəsi olaraq, Ermənistan-Türkiyə sərhəddinin tez bir zamanda açılması mümkündürmü və bu şərtlərdə dəyişiklik ola bilərmi?
Siyasi şərhçi Samir Hümbətov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, bu məsələ bir az real görünmür: “Ceyhun Bayramovun Türkiyəyə səfərini, orda həm də Ermənistanın həmkarının olmasını bəzi ekspertlər sərhədlərin açılması ilə bağlayır. Amma mən düşünmürəm ki, Türkiyə son mərhələyə çatan bir anda Ermənistanla sərhəddi açsın. Türkiyə əvvəldən də qeyd edirdi ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsi bağlanmadan biz bu məsələyə baxmayacağıq. Ola bilər ki, tam hər şeyin hazır olduğunu da görəndən sonra sərhədləri açarlar. Ancaq Ermənistanın Türkiyəyə də, Azərbaycana da ərazi iddiası var. Ermənistanın Türkiyəylə də ərazi iddiasının olması onunla da müharibə vəziyyətinə gətirib çıxara bilər. O baxımdan düşünürəm ki, bu görüşdə sərhədlərin açılması müzakirə olsa da, ilk olaraq sülh müqaviləsinin detalları ilə bağlı razılaşmalar ola bilər. Çünki, sülh müqaviləsi imzalanmadan sərhədlərin açılması yenidən münaqişənin gələcəyə saxlanılması deməkdir. Bu da yaxın gələcəkdə vəziyyətin gərginləşə biləcəyini göstərir. Azərbaycanın irəli sürdüyü təklifləri və şərtləri Ermənistan icra etməsə, sülh müqaviləsinin imzalanmasının da əhəmiyyəti qalmayacaq. Ona görə də düşünürəm ki, indiki halda bu görüşdə detallar müzakirə oluna bilər. Amma, əsas müzakirə olunacaq məsələlər sülh müqaviləsinin imzalanması üçün bazanın yaranmasından sonraya saxlanılacaq. Türkiyə ilə Ermənistan arasındakı sərhədlərin açılması indiki halda real görünmür. Türkiyə də bilir ki, Ermənistanla sərhədlərin açılması bu məsələnin dayanması deməkdir. Ona görə də, Türkiyə sərhədləri açmayacaq”.
Türkiyə ilə Ermənistan arasında hansısa sənədin imzalanması real görünmür:
Davamlı sülhün olması üçün Ermənistan konstitusiyasında Türkiyəyə qarşı olan əsassız iddialarından, gerbindəki Ağrı dağının şəklindən, uydurma “erməni soyqırımı”, əsassız torpaq və təzminat tələblərindən imtina etməlidir. Bunlardan imtina etmədikcə münasibətlər sağlam təməllər üzərinə keçə və davamlı sülh ola bilməz. Məsələnin digər bir tərəfi ondan ibarətdir ki, Ermənistan Türkiyənin strateji müttəfiqi olan Azərbaycana qarşı da əsassız iddialarından əl çəkməyib, qəbul edilən sənədləri ləğv etməyib. İstənilən halda Türkiyə Ermənistanla münasibətlərdə bu amili də nəzərdən qaçırmamalıdır.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
