Ermənistan Rusiyadan ayrılsa, iqtisadi fəlakətə düşəcək?...
“Yuxarı Lars” keçid məntəqəsi ətrafında baş verənlər Ermənistanın Azərbaycan və Türkiyənin tranzit imkanlarına nə qədər ehtiyac duyduğunu bir daha təsdiqləməkdədir.
Hazırda görünən budur ki, Kreml İrəvanı ilk olaraq iqtisadi müstəvidə cəzalandırmağa başlayıb. Elə bu fonda da “Yuxarı Lars” keçid məntəqəsi bağlanıb.
Hazırda baş verənlər Ermənistanda fəlakət kimi qəbul olunur. Ermənistanın “Apaven” nəqliyyat-logistika şirkətinin direktoru Qagik Ağacanyan bildirir ki, “Yuxarı Lars” keçid məntəqəsinin bağlanması Ermənistan-Rusiya münasibətlərinin sonu deməkdir: “Yuxarı Lars” keçid məntəqəsini sadəcə keçid məntəqəsi hesab etmək olmaz. Bu bir simvoldur. “Yuxarı Lars” keçid məntəqəsinin bağlanması Ermənistan-Rusiya münasibətlərinin sonu deməkdir, çünki başqa yerlərdə çətin tapılan mallar Rusiyadan Ermənistana gəlir. Ermənistana taxıl haradan gəlir? Biz 400 min ton buğda idxal edirik ki, bunun da əhəmiyyətli hissəsi Rusiyadan gətirilir. Siyasətçilər təsərrüfat subyektlərinin fəaliyyətinə qarışıb, “Yuxarı Lars” keçid məntəqəsini bağlamağa hazırlaşdıqlarını deməsinlər. Sahibkarlıq subyektləri bu işi necə təşkil etməyi və maksimum gəlir əldə etməyi daha yaxşı bilir”. Ağacanyanın sözlərinə görə, son illər aviadaşıyıcılar Ermənistan hökumətinin üzvləri və prezidenti ilə cəmi dörd dəfə müzakirələr aparıblar: “Bəzən bu müzakirələr öz bəhrəsini verir, lakin biz siyasətçilərə kortəbii şəkildə müəyyən bəyanatlar verməyi qadağan edə bilmərik”. Qeyd edək ki, Rusiya artıq bir həftədir Ermənistandan gedən və kənd təsərrüfatı məhsulları daşıyan yük maşınlarının “Yuxarı-Lars” keçid məntəqəsindən keçməsinə qadağa qoyub. Rusiya Federasiyasının Baytarlıq və Fitosanitar Nəzarət üzrə Federal Xidmətinin (“Rosselxoznadzor”) Ermənistandan gül və meyvə-tərəvəz məhsullarının bir hissəsinin ölkəyə keçidinə icazə verməyib. Bildirilib ki, həmin məhsullarda zərərli orqanizmlər və pestisidlər aşkarlanıb. Ümumiyyətlə, “Rosselxoznadzor” Ermənistandan bitkiçilik məhsullarının tədarükü zamanı pozuntuların tez-tez baş verməsindən narahatlığını bildirib. Agentliyin saytında qeyd edildiyi kimi, 2023-cü ildə “Rosselxoznadzor”un ərazi idarələri Ermənistan Respublikasından gələn gül və meyvə-tərəvəz məhsullarında karantin tətbiq olunan zərərvericilərin aşkarlanması ilə bağlı 72 fakt müəyyən edib. Eyni zamanda, noyabr ayında qanun pozuntularında kəskin artım qeydə alınıb - təkcə noyabrın 24-dən 26-dək Rusiyaya çirklənmiş gül, xiyar, quru meyvə, üzüm, gül kələm, pomidor, bibər, badımcan, alma idxal edilməsi ilə bağlı 36 fakt üzə çıxıb. Bu fonda da Ermənistana aid təxminən 1 700 yük avtomobili “Yuxarı Lars” keçid məntəqəsi vasitəsilə Gürcüstan-Rusiya sərhədindən keçmək üçün gözləyir. Bunlar fonunda Ermənistanın iqtisadiyyat naziri Vaan Kerobyan bildirib ki, Rusiya və Ermənistan “Yuxarı Lars” keçid məntəqəsindəki vəziyyəti müzakirə edəcək. Nazir deyib ki, Ermənistan Avrasiya İqtisadi Birliyinin təcili iclasını çağırıb. İclasda “Yuxarı Lars” keçid məntəqəsində yaranmış gərginlik ətrafında müzakirələr aparılacaq.
Baş verənləri şərh edən parlamentin “Hayastan” blokundan olan deputat Tadevos Avetisyan qeyd edir ki, indi yaşananlara səbəb Nikol Paşinyan iqtidarının yanlış siyasətidir: “Yuxarı Lars” keçid məntəqəsi ilə bağlı problemlərin həllinin zəruriliyi barədə bəyanata cavab olaraq Ermənistan hakimiyyəti hər şeyi yenidən “eks”lərin üzərinə atır və bildirir ki, bu məsələləri 15 il əvvəl həll etməli idilər. 15 il əvvəl Ermənistan nə etməli idi? Larsı zəbt etməli idi?”. O qeyd edib ki, yaxınlaşan Yeni il bayramları fonunda aktiv ixrac mövsümü başlayır və Ermənistanın sahibkarlıq subyektləri bütün il ərzində zərərlə işləsələr də, indi ümid edirdilər ki, heç olmasa bu müddət ərzində mənfəət əldə edə bilərlər. Amma bu da baş vermir. Hakimiyyət satış bazarının şaxələndirilməsinə istinad edir, lakin Rusiya bazarı üçün nəzərdə tutulan “Yuxarı Lars” keçid məntəqəsində qalan mallar Avropada rəqabətədavamlı deyil. Hakimiyyətin danışdıqları ən yaxşı halda uzaq gələcəyin məsələsidir və bugünkü problem konseptual yanaşmaların işləndiyini bəyan etmədən, operativ şəkildə həll edilməlidir”. O, hökumət nümayəndələrinin ixrac üçün nəzərdə tutulan məhsulların daxili bazarda da satıla biləcəyi ilə bağlı yanaşmasını tənqid edib: “Söhbət 6 milyard dollarlıq ixracdan gedir. Ermənistanda belə bir məbləğə əlavə tələb yaratmaq mümkün deyil. Ermənistan hakimiyyəti verdiyi vədləri yerinə yetirmədi və Rusiya-Ermənistan iqtisadi əlaqələri, eləcə də Rusiya-Ukrayna müharibəsindən yaranmış vəziyyət hesabına yüksək iqtisadi artım təmin edildi. Hakimiyyət ixrac iqtisadiyyatını belə stimullaşdırır? Bu arada İqtisadiyyat Nazirliyi hesab edir ki, baş verənlər yaxşı dərs olacaq və bütün bunlar iş adamlarının itkiləri ilə bağlıdır”. Erməni müxalifəti Paşinyan hökumətini yarıtmaz siyasət yürütməkdə, anlaşılmaz xarici siyasət kursu həyata keçirməklə Moskvanın qəzəb oxunu üzərinə çəkməkdə ittiham edir. Amma Paşinyan aparatının rəhbəri Arayik Arutyunyan isə bəyan edib ki, Larsın bağlanmasının heç bir iqtisadi təsiri yoxdur və yeni bazarlar tapmaq mümkündür. Bundan əlavə, erməni rəsmisi diasporaya müraciət edərək, erməniləri Ermənistan istehsalı olan malları almağa səsləyib və bununla da məsələni bitmiş hesab edib. Arutyunyanın fikrinə görə, diaspor erməniləri bu malları almağa üstünlük versələr, iqtisadi problemi həll etmiş olacaqlar. Bütün bunlar isə, hətta Ermənistanın özündə istehza ilə qarşılanır. Amma görünən odur ki, Ermənistanın Rusiyadan qopma cəhdi artıq iqtisadi fəlakətlə nəticələnməkdədir.
Ramil QULİYEV
