Radikal müxalifətin seçki manipulyasiyası iflasa uğrayır...
Azərbaycanda gələn ay baş tutacaq növbədənkənar parlament seçkilərinə ən hazırlıqsız qüvvənin radikal müxalifət olduğu üzə çıxdı. Onlardan bəziləri həmişəki kimi öz gücsüzlüyünü, zəifliyini pərdələmək, gizlətmək üçün seçki prosesində iştirak etməkdən boyun qaçırmağa üstünlük verdi.
Burada qeyd edək ki, növbədənkənar seçkilərin keçirilməsinə dair qərar ölkədə siyasi partiyaların üzvlərinin reyestrlərinin dövlət qeydiyyatına alınması prosesinin tamamlanmasından sonra qəbul olunub. Nəticə etibarı ilə seçkilərdə iştirak etmək üçün dövlət qeydiyyatına alınmış bütün siyasi partiyalara bərabər imkan yaradılıb.
Heç şübhə yoxdur ki, belə bir şəraitdə bəzi radikal müxalifət nümayəndələrinin seçkiləri boykot etməsi prinsipial mövqeyin nümayişi deyil, növbəti siyasi manipulyasiyanın göstəricisidr. İllərdir fəaliyyət göstərdiklərinə baxmayaraq, 5 min üzv toplamaqda böyük çətinlik çəkən və ötən illər ərzində bütün etibarını itirmiş radikal siyasi qüvvələr öz zəifliklərini etiraf etmək əvəzinə, növbəti dəfə təxribat və cəmiyyətdə ixtilaf yaratmaq yolunu seçiblər. Halbuki, rəqabətli seçki mühiti üçün müvafiq addımlar atılır. Məsələn, bəllidir ki, Azərbaycanın mövcud Seçki Məcəlləsinə əsasən, seçkiqabağı təşviqat üçün pulsuz efir vaxtı hüququ 125 seçki dairəsinin 60-dan çoxunda namizədi qeydə alınmış partiyalara verilir. İndiki seçkilərdə bu meyara yalnız hakim Yeni Azərbaycan Partiyası (YAP) cavab verir. Bu fonda YAP ödənişsiz efir vaxtından istifadə etməyəcəyini bildirdi. Əvvəlki növbədənkənar parlament seçkilərində də belə oldu və YAP bütün siyasi qüvvələrə bərabər imkanlar yaratmaq üçün bu üstünlükdən imtina etdiyini açıqladı. Digər tərəfdən, bu gün internet kanalları və internet üzərindən elə imkanlar var ki, televiziyalarla müqayisədə daha çox insanlar cəlb etmək mümkündür. Ona görə sosial şəbəkələr və internet kanalları vasitəsilə kampaniyanı aparmaq daha məqbuldur. Ölkədə bunun üçün də müvafiq şərait yaradılıb. Onu da qeyd edək ki, növbədənkənar parlament seçkiləri ilə əlaqədar ümumilikdə 1508 nəfərin deputatlığa namizədliyi irəli sürülüb. Burada müxaliflər də yer alır. Seçkidə iştirak edən Müsavat Partiyasının, Respublikaçı Alternativ (REAL) Partiyasının və digər müxaliflərin namizədləri qeydə alınıb. Azərbaycan Xalq Partiyası da seçkilərdə fəal iştirak edənlər arasındadır. Digər müxalif partiyalar da aktiv iştirakçılar sırasıdadırlar. Təkcə Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası 1 sentyabr seçkisini boykot etdiklərini açıqlayıb. Bu partiyanın lideri Əli Kərimli məsələ ilə bağlı qeyd edib: “AXCP əvvəldən bəyan etdiyi mövqeyinə sadiq qalaraq, sərbəst toplaşmaq azadlığının təmin olunmadığını, seçki komissiyalarının hakimiyyətin tam nəzarətində olduğunu, səsvermə və səslərin sayılması prosesinə nəzarətin mümkün olmadığını, azad mətbuatın məhv edildiyini, seçkilərin müstəqil yerli müşahidəçiliyinə imkan verilmədiyini, azad rəqabət və yarış mühitinin olmadığını nəzərə alaraq 1 sentyabr növbədənkənar parlament seçkisini boykot edir”. Amma maraqlıdır ki, real vəziyyət bu deyilənlərin tamam əksini göstərir. Məsələn, parlament seçkilərində bütün respublika üzrə müşahidə aparmaq məqsədilə vətəndaş cəmiyyətini və QHT-ləri təmsil edən 5100 nəfərdən çox müşahidəçi qeydiyyatdan keçib ki, bu da əvvəlki parlament seçkiləri ilə müqayisədə rekord göstəricidir. Bu rəqəm qeyd olunan kateqoriya üzrə 2015-ci ildə Milli Məclisə seçkilərdəki göstəricidən 7 dəfə, 2020-ci ildəki parlament seçkilərindəki saydan isə 4 dəfə çoxdur.
Bu il QHT-lər Milli Məclisə seçkiləri monitorinq etmək üçün 2 seçki koalisiyası təsis edib. Onlar “Mənim səsim” Seçki Monitorinq Koalisiyası və “Vətəndaş cəmiyyəti uğrunda” Seçki Müşahidə Koalisiyasıdır.
Digər maraqlı məqam hər iki Koalisiyanın ayrı-ayrılıqda seçki dairələrinin 50%-dən çoxunda təmsil olunacaqları ilə əlaqədar açıqladıqları məlumatlardır. Beynəlxalq təcrübəyə görə, seçki dairələrinin yarıdan çoxunda müşahidə aparmış qurumların rəyləri daha etibarlı sayılır. Koalisiyalarda birləşmədən seçkiləri müşahidə edəcək QHT-lər də var. Bundan başqa, Milli Məclisə seçkilərlə əlaqədar 46 ölkə və 39 qurumdan ümumilikdə 321 nəfər beynəlxalq müşahidəçi qeydə alınıb. Ümumiyyətlə isə, seçkilərlə əlaqədar 93 964 nəfər yerli müşahidəçi qeydiyyatdan keçib. Seçkilərlə əlaqədar 25 siyasi partiyanın 592 nəfər səlahiyyətli nümayəndəsi qeydə alınıb. Eyni zamanda Azərbaycanda Milli Məclis deputatlığına namizədliyin irəli sürülməsi, qeydiyyatı və təşviqat mərhələlərində heç bir ciddi pozuntuya yol verilməyib və bu faktı müxalifəti təmsil edən namizədlər də etiraf edirlər. Namizədlərin təşviqatla bağlı da heç bir problemi qeydə alınmır. Digər tərəfdən, bütün yaşayış məntəqələrində seçicilərlə görüş üçün ən münasib yerlər ayrılıb, namizədlər öz seçiciləri ilə görüşmək imkanına malikdirlər, bu imkanlardan yetərincə yararlana bilirlər. Bu il erkən baş tutması planlaşdırılan seçki ilə Azərbaycanın 7-ci çağırış Milli Məclisi formalaşacaq.
Nahid SALAYEV
