İran-Ermənistan münasibətlərində hələ belə kritik durum olmamışdı...

İran ABŞ-ın Ermənistandakı mövcudluğuna müsbət yanaşmır. Bunu İran Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Nasir Kənani bildirib. Onun sözlərinə görə, İranla Ermənistan arasında münasibətlər kifayət qədər konstruktiv və yaxındır: “Lakin biz ABŞ-ın regionda mövcudluğunu bəyənmirik. Biz bununla bağlı narahatlığımızı erməni həmkarlarımıza bildirdik”. 

Bu məlumat İran İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun (SEPAH) mətbuat xidməti tərəfindən də yayımlanıb. 

Beləliklə, İran da artıq açıq şəkildə Qərbin, xüsusən ABŞ-ın Ermənistanda mövqelərini müxtəlif istiqamətlərdə, o cümlədən hərbi müstəvidə möhkəmləndirməsindən ciddi narazılığını ifadə edir. Bu günlərdə isə Ermənistanda Azərbaycan və İran sərhədləri yaxınlığında Amerika əsgərlərinin və silahlarının gizli yerləşdirilməsinin görüntüləri yayılıb.  Məlumatı yayan “caliber” saytı daha əvvəl ABŞ hərbi-nəqliyyat təyyarələrinin Ermənistana enməsi və “Boinq C-17”nin göyərtəsində təkcə hərbi yüklər deyil, həm də şəxsi heyətin gəlməsi ilə bağlı fakt yaymışdı. Məlumatı ABŞ-ın Ermənistandakı səfirliyi təkzib etmişdi. Sayt növbəti dəfə faktları tam təsdiqləyən foto-sübutlar təqdim edib. Xatırladaq ki, avqustun 2 və 3-də ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus iki təyyarə Ermənistanın “Zvartnots” hava limanına enib. Eyni zamanda “Boeing C-17” hərbi yük təyyarələrində İrandan atılan raketlərin və digər təyyarələrin trayektoriyasını izləyən xüsusi alətlərin daxil olduğu hərbi yüklərlə yanaşı, Ermənistana bu texnikaya nəzarət edəcək şəxsi heyət də gətirilib. Azərbaycan və İranla sərhəddə yerləşdirilən şəxsi heyət diqqət çəkməmək üçün diqqətlə seçilib. Belə ki, onların əksəriyyəti ABŞ ordusunda xidmət edən erməni əsilli ABŞ vətəndaşları, həmçinin slavyan və postsovet ölkələrindən ABŞ-a köçmüş qafqazlı olub. Şəxsi heyət Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin hərbi geyimi ilə təchiz olunub və Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Zəngəzurdakı hərbi bazasında yerləşdirilib. O da bildirilir ki, ABŞ təyyarəsi Qətərdən havaya qalxaraq Gürcüstanın hava məkanı vasitəsilə Ermənistan ərazisinə daxil olub. Rus sərhədçilərinin geri çəkildiyi “Zvartnots”da bu Amerika hərbi daşıyıcısından silah və ABŞ hərbçiləri olan üç konteyner boşaldılıb və sonrakı yerləşdirmə yerinə göndərilib.  Xatırladaq ki, bu günlərdə Türkiyənin “Milliyet” qəzeti də ABŞ-ın Ermənistandakı hərbi mövcudluğu mövzusunda geniş məqalə dərc edib. “ABŞ odla oynayır! Amerikalılar Azərbaycanın radarındadır, Ermənistanda əlavə qoşunlar” sərlövhəli məqalədə “Eagle Partner” təlimlərinin başa çatmasına baxmayaraq, Amerika hərbçilərinin Ermənistanda qalması ilə bağlı Azərbaycan mətbuatında yayılan xəbərlərə diqqət çəkilir. Türkiyə qəzeti yazır: “Birləşmiş Ştatlar hərbi qulluqçularının hamısını Ermənistandan çıxarmayıb, onları gizli şəkildə Zəngəzur rayonuna yerləşdirib. Amerika tərəfinin hərəkətləri ilə bağlı iddialar qəzəb fırtınasına səbəb olub. Azərbaycan mediası Vaşinqtonu regionda qüvvələr balansını dəyişməyə çalışmaqda ittiham edib”. Nəşr diqqəti 44 günlük Vətən müharibəsindən sonra Cənubi Qafqazda formalaşmış və Azərbaycan torpaqlarının 30 ilə yaxın erməni işğalından azad edilməsi ilə nəticələnən yeni reallıqlara yönəldib. Məqalədə xatırladılıb ki, 2023-cü ilin sentyabrında Azərbaycan ordusu cəmi 24 saat ərzində işğalçıları məğlubiyyətlə barışmağa məcbur edib. “Milliyet” qəzeti daha sonra İrəvan ilə Moskva arasında münasibətlərdəki gərginliyin Rusiya hərbçilərinin Ermənistandakı dislokasiya yerində etirazlara səbəb olmasından yazıb. Məqalə müəllifi qeyd edib ki, Nikol Paşinyan hökumətinin müttəfiqləri olan ABŞ və Fransa Azərbaycanın Qələbəsindən narahat olduqlarını gizlətmirlər: “2023-cü ilin payızında bir qrup amerikalı hərbçi “Eagle Partner” təlimlərində iştirak etmək bəhanəsi ilə ilk dəfə Ermənistana gəlib. Bu, gözlənildiyi kimi, Moskvanın mənfi reaksiyasına səbəb olub. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi İrəvana açıq şəkildə NATO ilə yaxınlaşmanın yolverilməzliyi barədə xəbərdarlıq edib”.

Türkiyə nəşri qeyd edir ki, ABŞ hərbçiləri 2024-cü ilin iyulunda yenidən birgə təlimlər bəhanəsi ilə Ermənistanda peyda olublar.  Eyni zamanda, Pentaqonun saytında Amerika hərbçilərinin “Eagle Partner” çərçivəsində erməni əsgərlərinə təlim keçməsi və iki ölkənin bayraqları fonunda poz verməsi barədə onlarla fotoşəkil yerləşdirilib. Azərbaycan mətbuatı ABŞ-ın, bu ilin iyulunda təlimləri başa vurmasına baxmayaraq, Ermənistandan hərbçiləri çıxarmadığını, onları strateji əhəmiyyətli Zəngəzur rayonunda yerləşdirdiyini yazıb”. “Milliyet” Azərbaycan mətbuatında dərc olunmuş xəbərlərə istinadla qeyd edib ki, “Eagle Partner” təlimləri başa çatdıqdan sonra Amerika hərbi-nəqliyyat təyyarəsi “Zvartnots” hava limanına eniş edib: “Amerika ordusunun Cənubi Qafqazda görünməsi təsadüfi deyil. ABŞ-ın İrəvandakı səfirliyi birgə təlimlərin başa çatdığını rəsmən elan etsə də, ABŞ hərbi-nəqliyyat təyyarələrinin İrəvana çatdırdığı yüklər çoxsaylı suallar doğurur”. Məqalədə, həmçinin göstərilir ki, Amerika hərbçilərinin İran sərhədləri yaxınlığında peyda olması Tehranı ciddi seçim qarşısında qoyub. Hələlik isə Fransanın, Hindistanın, Avropa Sülh Fondunun və ya ABŞ-ın dəstəyindən asılı olmayaraq, Ernənistanın hərbiləşdirmə siyasətinin davam etdirilməsi qaçılmaz olaraq ciddi nəticələrə gətirib çıxaracaq. Bununla bağlı prezident İlham Əliyevin sözlərini xatırlatmaq yerinə düşər : “Əgər biz Ermənistana verilən silahların kritik həddə çatdığını görsək, o zaman bizdən heç kim inciməsin, bizim nəyə qadir olduğumuzu hamı bilir. Ordumuz buna qadirdir və iradəmiz nə qədər güclüdürsə, heç kim bizə qarşı dura bilməz”. Azərbaycanla yanaşı, Rusiya və İran da proseslərin inkişafından narazıdır. Bu səbəbdən Ermənistan Qərbin əlində vasitə olaraq qalmaqda davam edərsə, bu ölkəni ciddi problemlər gözləyir.

Ramil QULİYEV