QHT Gəncədə layihə reallaşdırıb
Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi, “Kimsəsiz Uşaqların Sosial Müdafiəsi” İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə Gəncə Uşaq Evində (dövlət sığınacağı)
“Valideynlərini itirmiş və valideyn himayəsindən məhrum olmuş uşaqların psixoloji reabilitasiyası” adlı layihə həyata keçirilir. Layihə “Sağlam ruh, sağlam cəmiyyət naminə uşaqların psixoloji reabilitasiyası” adlı şüarla həyata keçirilir. Üç aylıq layihə çərçivəsində valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqlara, ixtisaslı psixoloq tərəfindən psixoloji reabilitasiya xidməti göstərilir. Reabilitasiya xidməti on iki mövzu ətrafında aparılır. Uşaqlarla keçirilən hər seans ayrı-ayrı mövzuları əhatə edir. Layihə çərçivəsində keçirilən on birinci seansın mövzusu “uşaqlarda travma və mübarizə metodları” adlı mövzuya həsr olundu.
Yunandilli Roma filosofu Epiktet deyib ki: “uşaqlığını yaşamamış bir insanın xoşbəxt olması çox çətindir”. Uşaqlıq travmaları insanın gələcəyini o qədər formalaşdırır ki, onlar mühüm ictimai sağlamlıq problemi hesab olunur. Deməli, psixi sağlamlıq həkimlərinin terapiyalarda ilk növbədə uşaqlıq xatirələrinə diqqət yetirməsi təsadüfi deyil.
Gündəlik həyatda gözlənilməz bir anda uşaqların fiziki və psixoloji bütövlüyünü təhlükə altına qoyan hər hansı bir vəziyyət, uşaqlar üçün bir travmadır. Təcavüz, laqeydlik, şiddətə şahidlik etmək, zorakılığa məruz qalmaq, sevilən bir insanı itirmək. Travmatik hadisələr deyiləndə daha çox bu tip yaşantılar ağıla gəlsə də, əslində daha az şey uşaqlarda dərin yaralar yarada bilir. Uşaqlıq travması fiziki, emosional laqeydlik, zorakılıq, ağır xəsarətlər və ya xəstəliklər, təbii fəlakətlər, müharibə və ya terror hadisələri nəticəsində inkişaf edir. Digər tərəfdən, uşaqların maraqlanmadığı, anlamadığı bir çox hadisələr olur ki, bu hadisələri də uşaqlardan gizlətmək uşaqlara dərindən təsir edə bilər. Aydındır ki, uşaqlıq dövründəki xoşagəlməz təcrübələr gələcəkdə ictimai sağlamlıq probleminə çevrilir və onların təsiri bütün ömür boyu insanda travma olaraq qala bilir.
Travma alan bir uşaq hadisədən sonra ən yaxın güvəndiyi şəxsə həddindən artıq asılı olma davranışını inkişaf etdirə bilər. Bu vəziyyət uşağın özünü təhlükəsiz hiss etmə ehtiyacı səbəbindən baş verə bilər. Travmatik bir hadisədən sonra vaxt itirmədən uşaqla yaşa uyğun bir şəkildə danışmaq lazımdır. Beləliklə, uşağın bu hadisəni zehnində fərqli şərh etməsinin qarşısı alına bilər. Uşağın burada özünü günahkar görməsinin qarşısını almaq lazımdır. Uşağın hadisəni qavraya bilməyəcəyini düşünmək olduqca səhvdir. Əksinə, uşaq bunun sayəsində prossesin fərqində olur və məna tapa bilmədiyi bir hadisədə özünü günahlandırmaqdan əl çəkir. Uşağın duyğuları üçün yer açmaq və onları olduğu kimi qəbul etdiyimizi göstərmək vacibdir. Əks təqdirdə, uşaq duyğularını boğarsa, bu, gələcəkdə bir simptom kimi qəbul edilə bilər. Bu dövrdə fiziki təmas vacibdir. Bu şəkildə uşaq özünü təhlükəsiz hiss edə bilər. Bundan əlavə, uşağa onu sevdiyini söyləmək və dəyərli olduğu mesajını vermək çox vacibdir. Uşaq duyğularını izah edə bilmədiyi vəziyyətlərdə fərqli ifadə metodlarından istifadə etmək zəruridir. Misal üçün, uşaq mərkəzli oyunlar oynamaq, uşağı rəssamlığa yönəltmək və s. Uşaq bilməlidir ki, yaşadıqları travma barədə istədikləri qədər sual verə bilər. Bunlar çox vaxt eyni sualları təkrar-təkrar vermək şəklində ola bilər. Uşağın sualına davamlı və səbirlə cavab vermək onu təsəlli edə bilər. Uşaq yaşadığı hər hansı hadisədən bir müddət sonra da stress əlamətləri (TSSP) göstərərsə və bu, uşağın gündəlik həyatına, həyat keyfiyyətinə təsir edirsə, dərhal bir mütəxəssisdən dəstək almaq çox vacibdir.
Layihə çərçivəsində Gəncə Uşaq Evində (dövlət sığınacağı) keçirilən “uşaqlarda travma və mübarizə metodları” adlı on birinci seansda, ixtisaslı psixoloq valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqlarla fərdi görüş keçirdi, ailələri tərəfindən məişət zorakılığına məruz qalmış, atılmış, ailədə şiddətə şahidlik etmiş uşaqlarla psixoloji söhbətlər apardı.
