Ruslar “Zvartnots”u tərk etdi - Ermənistan ciddi fəsadlar ərəfəsindədir...
Bəlli olduğu kimi, Rusiya iyulun 31-də İrəvanın beynəlxalq “Zvartnots” aeroportundan sərhədçilərin çıxarılmasını tamamlayıb. Xatırladaq ki, Ermənistan Rusiya qarşısında bu ilin əvvəlində belə bir tələb qoymuşdu.
On illərdir “Zvartnots”da, eləcə də Ermənistanın Türkiyə və İranla sərhədində rusiyalı sərhədçilər yerləşib. Bu, Rusiya və Ermənistan arasında sıx hərbi əlaqələrin əlaməti sayılırdı. Ancaq son aylar iki ölkə arasında gərginlik artıb. Hələ martda baş nazir Nikol Paşinyan elan edib ki, hökuməti Moskvaya sərhədçiləri aeroportdan çıxarmaq üçün avqustun 1-dək vaxt qoyub. Onun dediyinə görə, Ermənistanın Rusiya tərəfin köməyi olmadan sərhədə nəzarət etməyə gücü çatır. O zaman Rusiyanın Xarici İşlər Nazirliyi bu addımı tənqid edərək bildirib ki, İrəvan Rusiya-Ermənistan əlaqələrinə bərpaedilməz ziyan risqi, Ermənistanın təhlükəsizliyi və iqtisadi inkişafına təhlükə yaradır. Amma Rusiya prezidenti Vladimir Putin və Paşinyan mayda Moskvada görüşəndə sərhədçilərin çıxarılmasını razılaşdırıblar. Proses “Zvartnots”da Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin əməkdaşları üçün vida mərasimi ilə tamamlanıb. Ermənistan sərhəd qoşunlarının yeni təyin olunmuş komandiri Edqar Hunanyan onlara xidmətə görə təşəkkür edib. O deyib ki, Ermənistan tərəfi Rusiya sərhədçilərinin 32 ildən artıq birgə xidmət zamanı ötürdüyü təcrübə və bacarıqlardan istifadə edəcək. Rusiyanın İrəvandakı müvəqqəti işlər vəkili Maksim Seleznyov isə bildirib: “Sizin heç də həmişə nəzərə çarpmayan, ancaq çox gərəkli işiniz həm Ermənistanın, həm də Rusiyanın təhlükəsizliyinə vacib töhfə verib”. Burada xatırladaq ki, Paşinyanla may görüşündə Putin həm də Ermənistanın Azərbaycanla sərhədindən Rusiya əsgərləri və sərhədçilərini çıxarmağa razılaşıb. Sərhədçilər oraya İrəvanın xahişi ilə 2020-ci il Qarabağ müharibəsi zamanı və daha sonra yerləşdiriliblər. Amma həmin əsgərlərin çıxarılması barədə hələ ki, dəqiq məlumat yoxdur. Rusiyalı sərhədçilər Ermənistanın İran və Türkiyə ilə sərhədlərini qorumağa davam edəcəklər. Bu arada erməni mediası “Zvartnots”dan çıxan rus sərhədçilərinin iki istiqamətdə xidmətə göndərilməsi üçün tapşırıq verildiyini yazır. Sərhədçilərin bir hissəsinin Ermənistanın Türkiyə ilə, digər hissəsinin isə İranla sərhəd xətti boyu yerləşdiriləcəyi bildirilir. İddialara görə, İrəvan hökuməti xeyli müddət öncə “Zvartnots” hava limanına nəzarəti tam ələ almaq üçün Moskvaya müraciət edib. Kreml əvvəlcə bu məsələ ilə razılaşmayıb. Lakin danışıqlar nəticəsində rus hərbçilərinin hava limanını sadəcə Ermənistan sərhədində xidməti davam etdirəcəyi halda tərk etməsi şərti irəli sürülüb. Rusların “Zvartnots”dan ən tez zamanda çıxmasını istəyən Nikol Paşinyanın bu şərtlə razılaşdığı bildirilir.
Xatırladaq ki, Rusiya sərhədçiləri 1992-ci ildən dövlətlərarası müqaviləyə uyğun olaraq “Zvartnots”da erməni sərhədçiləri ilə birgə işləyirdilər. Amma 2024-cü ilin fevralında Ermənistan hakimiyyəti respublikanın Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına (KTMT) üzvlüyünün dondurulduğunu elan etdi. Bundan az sonra ölkə parlamentinin spikeri Alen Simonyan Rusiya sərhəd xidmətinin zabitlərini İrəvan hava limanından çıxarmağa çağır etdi və bunu rus qoşunlarının Ermənistanın “sərhədlərini qorumayacağı” ilə əsaslandırdı. Bu ilin martında İrəvan rəsmi olaraq Rusiya hakimiyyətindən paytaxt hava limanında sərhəd xidmətinin işini dayandırmağı tələb edib. Ermənistanda rus sərhədçilərinin rolu ilə bağlı müzakirələrə Ukraynaya qarşı müharibədən yayınan rusiyalı Dmitri Setrakovun iştirakı ilə insident də səbəb olub. 2023-cü ilin dekabrında Rusiya təhlükəsizlik qüvvələri Ermənistanın hüquq-mühafizə orqanlarına xəbər vermədən Setrakovu İrəvanda saxlayıblar. Setrakov daha sonra Rusiyaya deportasiya edilib. Erməni hüquq müdafiəçiləri rus sərhədçilərinin hərəkətlərini “Ermənistanın hüquq sisteminə hücum” adlandırıblar. Qeyd edək ki, Rusiyanın bu ölkədə hərbi bazası da var. Hesab edilir ki, növbəti mərhələdə Ermənistan rus ordusunun ölkə ərazisindən çıxarılmasına çalışacaq. Erməni analitik Hayk Xalatyan bildirir ki, İrəvan Moskvanı Qərbə dəyişir: “Maraqlıdır ki, Bakı indiki mərhələdə Moskva və Tehranla çox fəal işləyir. Artıq bu ölkələr də hesab edir ki, Ermənistan hakimiyyətinin siyasəti onların regiondakı maraqlarına təhlükə yaradır, Qərblə sıx əməkdaşlıq edir, regional proseslərə Qərbi cəlb edir. Təəssüf ki, Ermənistan hakimiyyətinin siyasəti sayəsində Bakı bu yolda uğur qazanır. İndi də hakimiyyət Azərbaycanın mümkün təcavüzündən danışır və biz görürük ki, Azərbaycana təsir etmək üçün çox ciddi rıçaqları olan Qərb heç bir kəskin addım atmır. Əgər Qərb platforması özünü doğrultmayıbsa, bəlkə də maraqları, məsələn, regionda erməni amilinin tam neytrallaşdırılmasından irəli gəlməyən digər vasitəçilərə qayıtmaq daha məqsədəuyğundur. Qərb üçün bu, Rusiyanın regiondan sıxışdırılmasına gətirib çıxararsa, bu normaldır. Kollektiv Qərbin verdiyi açıqlamaları yaxşı xatırlayırıq. Ermənistan nəticədə Rusiya hərbi bazasını çıxarsa, KTMT-dən çıxsa, bu, Qərbi tam qane edəcək. Amma onda da Rusiyanın cavabı sərt olacaq”.
Ramil QULİYEV
