Əfv aktları hüquqi dövlət quruculuğunda vacib instituta çevrilib - mayda əfvin yeni mərhələsi ola bilər...
Azərbaycanda hüquqi dövlət quruculuğu sahəsində çox uğurlu işlər həyata keçirilib və keçirilməkdə də davam edir.
Qanunvericilik sahəsində dərin islahatların həyata keçirilməsi sayəsində vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı, eyni zamanda da hüquqi dövlət quruculuğu yönündə böyük işlər görülüb.
Azərbaycan hüquqi dövlət və humanizm ideallarına sadiqliyini daim təsdiqləyən addımlar atıb. Bildiyiniz kimi, hələ illər əvvəl, Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərliyi dövründə ölüm hökmünün ləğvinə nail olunub. Belə ki, 1993-cü ildən ölüm hökmü cəzası üzərində moratoriumun qoyulması, 1995-ci ildə Əfv Komissiyasının bərpası, 1998-ci ilin 10 fevralında ölüm cəzasının tam ləğvi baş verib. H.Əliyevin dövründə əsası qoyulan əfv institutu bu gün geniş şəkildə inkişaf etməkdədir. Bu da hüquqi dövlət quruculuğu sahəsində Azərbaycan dövlətinin atdığı addımlarla bağlıdır.
Ümumiyyətlə, müstəqillik tariximizə nəzər salsaq görərik ki, 1995-2003-cü illərdə Heydər Əliyev tərəfindən 32 əfv fərmani, 7 amnistiya aktı imzalanıb. Bunun nəticəsində 3 mindən artıq şəxs bağışlanıb, cəzadan azad edilib, 78 mindən çox insana amnistiya şamil edilib, onlardan 21 min 325 nəfəri cəzasının çəkilməmiş hissəsindən azad edilib.
İllərdir formalaşan əfv ənənəsi…
Müstəqil Azərbaycanda əfv aktları hüquqi dövlət quruculuğunda vacib instituta çevrilib. Bir sıra ekspertlərə görə, mayda əfvin yeni mərhələsi ola bilər... Əlbəttə, bunu minlərlə ailə böyük səbrsizliklə gözləyir.
Məlumat üçün bildirək ki, müstəqillik tariximizin ən böyük əfvi keçən ilin mayında baş tutdu. Belə ki, Prezident İlham Əliyevin imzaladığı “Məhkum edilmiş bir sıra şəxslərin Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin 100 illik yubileyi münasibətilə əfv olunması haqqında” Sərəncamı cəmiyyətdə böyük rəğbətlə qarşılandı və son illər tariximizə müstəqillik dövrünün ən böyük əfvi olaraq düşdü.
Azərbaycan dövləti humanizm prinsiplərinin bərqərar olmasına xidmət edən, xalqın hakimiyyətə və ədalətə etimadını artıran ənənəvi siyasəti davam etdirir. Bildiyimiz kimi, müstəqillik dövründə insan haqlarının qorunmasına, ümumbəşəri dəyərlərin möhkəmlənməsinə və onların daha da inkişafına xidmət edən əfv və amnistiya aktları cəmiyyət tərəfindən olduqca yüksək qiymətləndirilir. Ekspertlərə görə, hər bir vətəndaşın həm də bir fərd kimi mənafeyinin əsas götürüldüyü hüquqi və sivil dövlət prinsiplərinə həssas yanaşmanın təcəssümü sayıla biləcək bu mühüm sənədlərin ərsəyə gəlməsi artıq ənənə halını alıb.
Bildirək ki, aprelin 3-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Əfv Məsələləri Komissiyasının növbəti iclası keçirilib. Iclasda komissiyaya daxil olan 100-dən artıq müraciətə baxılıb. Məlumata görə, bu il komissiya 700-dən çox müraciətə baxacaq. Burada qadınlar, əcnəbilər, hərbi qulluqçular, yol-nəqliyyat hadisələri və s. ilə bağlı müraciətlərə baxılacaq.
Qeyd edilənə görə, indiyə qədər 69 Əfv sərəncamı və 12 Amnistiya aktı imzalanıb. Sonuncu sərəncam 8 may 2023-cü il tarixdə imzalanıb.
Məlumatlara görə, qarşıda növbəti əfv sərəncamı gözlənilir. Bir sıra ekspertlərə görə, bu il də əfvedilənlərin olacağı gözləniləndir.
“Bu, hüququn aliliyinin canlı təzahürü, demokratik dövlətin vətəndaşlarına verdiyi bir şansdır”
Hüquqşünas Şəmsəddin Əliyev “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, əfv etmə ölkəmiz və ölkə vətəndaşları üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır: “Əfv dövlətimiz və xalqımız üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən təqvim günlərində həyata keçirilən bir hümanizm aktıdır. Əfv etmə Prezidentin səlahiyyətinə aiddir. Bu da hüquqi və demokratik dövlət anlayışına tamamilə uyğundur. Əfv etmə fərdi qaydada müəyyən edilir və fərd barəsində Prezident tərəfindən həyata keçirilir. Burada müxtəlif cinayətlərə görə məhkum olunmuş şəxslər əfvetmə aktı ilə cəzanın qalan hissəsini çəkməkdən azad oluna, yaxud təyin olunan cəzanın müddəti azaldıla, belə şəxslərin cəzasının çəkilməmiş hissəsi daha yüngül cəza növü ilə əvəz oluna bilər. Deyim ki, ömürlük azadlıqdan məhrumetmə cəzası əfv qaydasında 25 ildən çox olmayan müddətə azadlıqdan məhrumetmə cəzası ilə əvəz oluna bilər. Hətta burada məhkum olunan şəxslərin məhkumluğunun da götürülməsi mümkündür”-deyə Ş.Əliyev qeyd etdi.
Hüquqşünasın sözlərinə görə, əfv etmə humanizmə, insanlığa, hüququn prinsiplərinə tamamilə uyğundur. “Bu, hüququn aliliyinin canlı təzahürü, demokratik dövlətin vətəndaşlarına verdiyi bir şansdır. Onlar dövlət tərəfindən əfv olunur, onların törətdiyi cinayətlər bağışlanır. Dövlətin bu humanist addımından yetər ki, vətəndaşlar nəticə çıxarsınlar. Gələcəkdə cinayətlərə rəvac verməsinlər, ictimai münasibətlərə zidd davranmasınlar, ictimai həmrəylikdə bulunsunlar, bir-birinə dəstək versinlər. Çünki yaşadığımız cəmiyyətdə hər kəsin bir-birinə ehtiyacı var. Bu baxımdan düşünürəm ki, əfv etmə kifayət qədər dərin düşünülən, Prezidentin səlahiyyətlərinə aid olan bir məsələdir”-deyə Ş.Əliyev bildirdi.
Müsahibimiz vurğuladı ki, Azərbaycan dövləti hər zaman humanizm prinsiplərini yüksək tutub və öz vətəndaşına böyük dəyər verib. O hesab edir ki, bütün hallarda əfv prosesi insanlığın tərəqqisinə xidmət edir. Azərbayanda illərdən bər əfv institutunun formalaşdığını deyən hüquqşünas hesab edir ki, bu, dövlətin vətəndaşa verdiyi dəyərin, hümanist yanaşmanın təzahürüdür.
İradə SARIYEVA
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
