Ermənistanı kim idarə edir, Paşinyan, ya kilsə? - Tavuş olayları...
Sədrəddin Soltan: “Rəsmi İrəvanla Eçmiədzin arasında ciddi ziddiyyət yaranıb və bu ziddiyyət ümumerməni kilsələr şəbəkəsinə də təsir göstərib”
Azərbaycanın Ermənistanın işğalında olan 8 kəndindən 4-nün qaytarılması ermənilərin Tavuş adlandırdığı, tarixdən bilindiyi kimi, hun türklərinin yadigarı olan Tavuşda haqsız narazılıq yaradıb.
Xüsusən də özünü “din xadimi” adlandıran revanşist Baqrat Qalstanyan yerə-göyə sığmır, bu qərarı qəbul edən Ermənistan hökumətinə qarşı nifrət dolu fikirlər səsləndirir. O, həmçinin, Azərbaycanın tarixi torpaqlarının özünə qaytarılmasını həzm edə bilmir. Elə qələmə verir ki, guya Qazaxın yeddi kəndi ermənilərin “tarixi ərazisi” olub.
Erməni keşiş deyib ki, ərazilərin Azərbaycana təslim edilməsinə etiraz edir.
Qalastyan onu tənqid edənləri “it fəlsəfəsinin” təzahürü adlandırıb. Özünü Tavuş “yeparxiyasının rəhbəri”, “arxiyepiskop” kimi qələmə verən B. Qalstanyan ona qarşı irəli sürülən ittihamları qəbul etmədiyini deyib və düşmənlərini cəsarətli olmağa çağırıb. “Əgər cəsarətləri varsa, mən buradayam, gəlsinlər, üz-üzə danışaq, mən artıq dedim ki, bu, itin fəlsəfəsidir”-deyə etiraz hərəkatına başçılıq edən üzdəniraq arxiyepiskop qeyd edib ki, insanlar aldadılıb və “öz torpaqlarını (?) müdafiə etmək üçün ayağa qalxıb, konkret xarakter bu kəndlərin sakinlərinə yalan danışıb (Paşinyanın vədlərini nəzərdə tutur)”.
Qalstanyanın sözlərinə görə, 2021-ci ildə hökumət başçısı seçki kampaniyası çərçivəsində bu kəndlərə səfər edib və xalqa bir söz deməyib ki, bir neçə ildən sonra bu torpaqlar Azərbaycana veriləcək. Tavuş “yeparxiyasının rəhbəri” hakimiyyətin yalanlarını ifşa etməkdən yorulmayacağını bildirib. O, Paşinyanı danışdığı böyük yalana görə üzr istəməyə çağırıb.
Bu gün açıq görsənir ki, erməni kilsəsi Paşinyan hökumətinin qəbul etdiyi qərarları qəbul etmək istəmir və bu cür başıpozuq dəstələr yaradaraq, camaatı küçələrə tökərək haqsız etirazlar təşkil edir, erməniləri yanlış yola sürükləyir. Bəzi ekspertlər hesab edir ki, Paşinyan hökuməti dövründə kilsənin dövlət idarəçiliyində, rəsmi qərarların qəbul edilməsində rolu sıxışdırılıb, bununla barışa bilməyən kilsə isə daim hökumətə qarşı narazlıqlar ifadə edir. Qalstanyan Qazaxın dörd kəndinin Azərbaycana qaytarılması məsələsində də kilsənin mövqeyini ortaya qoymağa cəhd edir. Camaatı revanşizmə səsləyən bu üzdəniraq keşiş hər zaman qarışdırıcılıq yolunu tutur.
Ermənistanı kim idarə edir, Paşinyan, ya kilsə?
“...Kilsə dövlətin idarəedilməsində oyundankənar vəziyyətdədir”
Orta Doğu Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, siyasi şərhçi Sədrəddin Soltan “Bakı-Xəbər”ə şərhində Ermənistanın idarə olunmasında kilsənin rolundan danışdı: “Məlumdur ki, Ermənistanda həmişə kilsə başlıca söz sahibi olub. Çünki erməni cəmiyyəti və indiki Ermənistan ölkəsi, hakimiyyət kilsənin, diasporun, yaxud lobbinin sayəsində mövcuddur. Kilsə ermənilərin bütün xülya və iddialarını yetişdirib, onu təbliğ edib, ermənilər üçün dövlətin yaranmasında əsas rollardan birini oynayıb. Məsələn, Çar Rusiyası dövründə erməni kilsəsi ilə Rusiya arasındakı, yaxud Bizansla ermənilər arasında tarixən mövcud olan münasibətləri və sairi nümunə çəkə bilərik. Onlar həmişə davmlı olaraq türklərə qarşı fəaliyyət göstəriblər, türklərin ərazilərində torpaq əldə etməyə çalışıblar, türklərin hakimiyyət qurumlarına daxil olublar, ailə qurublar. Məsələn, Osmanlı dövlətində Andranikin paşa rütbəsinə qədər yüksəlməsi faktdır. Eyni zamanda, istər Səfəvilər, istər Qacarlar dövründə və sair erməni qrupunun nümayəndələri saraylara soxulublar. Sonrakı mərhələlərdə də türk hökmdarlarına, türk hakimiyyətlərinə ilk zərbəni onlar vurublar. Odur ki, kilsə uzun illər, əsrlər boyu erməni cəmiyyətində aparıcı olub, erməni cəmiyyətinin ayaqda qalması, müxtəlif xülyalarla formalşması istiqamətində fəaliyyət göstərib.
2018-ci ilin mayında baş verən hakimiyyət dəyişikliyi həm də Ermənistanda kilsə ilə bağlı bir sıra məsələlərə təsirini göstərib. Rəsmi İrəvanla Eçmiədzin arasında ciddi ziddiyyət yaranıb və bu ziddiyyət ümumerməni kilsələr şəbəkəsinə də təsir göstərib. Ermənilər bu istiqamətdə kilsə ilə bağlı ikiyə bölünüblər. İstər erməni cəmiyyətinin, istər diasporunun bir hissəsi ənənəvi kilsəni, bir hissəsi isə Paşinyan hökumətini müdafiə edir. Paşinyan hakimiyyətə gəldikdən sonra katolikos Qareginin mühafizəçilərinə pul verməkdən imtina etdi, kilsənin müəyyən imtiyazlarını əlindən aldı və sair. Sonrakı mərhələdə məlum oldu ki, kilsə xeyriyəçilik və ianələrdən sui-istifadə edir, istintaq kilsənin fəaliyyətini araşdırmaqla məşğul oldu. Kilsənin hökumətə qarşı müxtəlif cəhdləri uğursuz olub və kilsə artıq Ermənistan hökumətinin fəaliyyətinə birbaşa müdaxilə etmək imkanını itirib. Ona görə də, Ermənistanda kilsə müxtəlif etiraz aksiyalarının keçirilməsinə çalışır və pozuculuq fəaliyyəti ilə, iğtişaşların yaranması ilə məşğul olur”-deyə S.Soltan bildirdi.
S.Soltanın sözlərinə görə, kilsə Ermənistan dövlətinin idarə edilməsində rolunu itirdiyi üçün bu cür davranışlar sərgiləyir. “Ermənistanı müxalifət deyilən Rusiyayönümlü qüvvələr də idarə etməyə çalışır. Amma onlar nə seçkidə uğur əldə edə bildilər, nə də onların fəaliyyət göstərməsi üçün Rusiyanın onlara ciddi bir dəstəyi oldu. Hələ ki, vəziyyət bu şəkildədir. Yəni Rusiyayönlü qüvvələrin liderlərindən biri, keçmiş prezident Robert Köçəryan isə artıq üç aya yaxındır ki, müalicə adı ilə Almaniyada yaşayır. Odur ki, Ermənistanda hakimiyyəti idarə etməyə cəhd göstərənlər var, amma onların bu cəhdləri hələ ki, uğursuzluqla nəticələnir. Nikol Paşinyan hökumətinin və komandasının fikirləri, irəli sürdükləri ideyaları beynəlxalq ictimaiyyət, daha çox Qərb dəstəkləyir. Düzdür, bu Rusiyanın maraqlarına və mənafeynə zidd olur, amma bununla belə Qərb daha çox Paşinyan hökumətini dəstəkləyir. Ona görə də Paşinyan hökumətinin fəaliyyətinə kilsənin və siyasi təşkilatların müdaxilə etməsi imkansızdır. Ola bilər, görünməyən əllər, qüvvələr, güclər Paşinyan hökumətinə təsir edir, amma faktiki olaraq, kilsə dövlətin idarəedilməsində oyundankənar vəziyyətdədir”-deyə S.Soltan əlavə etdi.
İradə SARIYEVA
