“Qreçka” 75 qəpiyə gömrükdən girir, 3 manata satılır - niyə?
Firdovsi Şahbazov: “Gömrük dəyərindən 4 dəfə baha satılmasının səbəbi bu sahədə olan inhisarçılıqla əlaqədardır”
Bu ilin yanvar-fevral ayları ərzində Azərbaycan Rusiyadan ümumi dəyəri 1 milyon 95,1 min dollar olan 2 min 476,7 ton qarabaşaq (“qreçka”) idxal edib. Rusiyadan idxal olunan 1 kiloqram qarabaşağın orta gömrük dəyəri 44 sent (75 qəpik) olub.
Məlumat üçün onu da bildirək ki, bu ilin mart ayında ölkənin pərakəndə satış məntəqlərində idxal olunan qarabaşağın orta satış qiyməti 2,95 manat olub. Açıqlanan rəsmi məlumatlardan da göründüyü kimi, idxal olunan qarabaşaq market və dükanlarda gömrük dəyərindən 4 dəfə baha satılıb. Onu da qeyd edək ki, Azərbaycana qarabaşaq yalnız Rusiyadan idxal edilib.
Birincisi, idxal olunan qarabaşaq gömrük dəyərindən niyə 4 dəfə baha satılır? İkincisi, bu məhsul niyə yalnız bir ölkədən - Rusiyadan idxal edilir?
“Müharibə ilə əlaqədar təchizat zənciri pozulduğu üçün Ukraynadan qarabaşaq idxal edilmir”
Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru Firdovsi Şahbazov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında belə vəziyyətin yaranmasını müəyyən amillərlə əlaqələndirdi: “Əvvəla, qidalanmada qarabaşaq yarmasının öz yeri var. Azərbaycanda bu məhsula hər zaman tələbat olub. Ancaq məsələ ondadır ki, ölkəmizdə qarabaşağa olan tələbat idxal hesabına təmin edilir. Buna baxmayaraq, dünya bazarında dənli bitkilərin ucuzlaşması fonunda, Azərbaycanda qarabaşaq yarmasının ucuzlaşması o qədər də müşahidə olunmur. Məsələn, ötən il Rusiyada bu məhsulun qiyməti xeyli ucuzlaşdı. Ancaq buna baxmayaraq, ölkəmizə idxal edilən bu dənli bitkinin dəyəri yerli bazarda heç də o qədər ucuzlaşmadı. Halbuki, həmin məhsul istehsalçı ölkədə ucuzlaşdığı üçün bu Azərbaycanda da özünü göstərməli idi. Ancaq bu il olduğu kimi, ötən il də yerli marketlərdə qarabaşağın ucuzlaşma dinamikası idxal dinamikasından daha az idi. Bu il də analoji tendensiya müşahidə edilir. Baxmayaraq ki, dünya bazarlarında ərzaq məhsullarının qiyməti ucuzlaşmaqdadır. O üzdən hesab edirəm ki, qarabaşağın dükanlarda gömrük dəyərindən 4 dəfə baha satılmasının səbəbi bu sahədə olan inhisarçılıqla əlaqədardır. Belə ki, bu məhsulun idxalı ilə məşğul olan şirkətlərin sayı elə də çox deyil. Həmin şirkətlər öz aralarında sövdələşərək məhsulu idxal gömrük dəyərindən baha satırlar. Ona görə qiymətlər ucuzlaşmır. Niyə yalnız Rusiyadan qarabaşaq idxal edildiyinə gəldikdə isə, bunun obyektiv səbəbləri var. Çünki əvvəl Azərbaycan həm də Ukraynadan bu məhsulu idxal edirdi. Müharibə ilə əlaqədar təchizat zənciri pozulduğu üçün Ukraynadan qarabaşaq idxal edilmir. O üzdən, yalnız Rusiya bazarından asılılıq yaranıb”.
Vidadi ORDAHALLI
