Ermənistanla sülh sazişi müzakirəsinin yeni dövrü başlayır(?)...
Abutalıb Səmədov: “Əslinə qalsa, Rusiya artıq vasitəçilik funksiyasını itirmişdi, danışıqlarda Rusiyanın rolu, demək olar ki, yox idi”
Rusiya sülhməramlıları Qarabağı tərk edir. Rəsmi məlumata görə, Azərbaycan və Rusiya rəhbərliyinin birgə qərarına əsasən rus sülhməramlıları vaxtından əvvəl bizim ərazidən gedirlər.
Rusların gedişindən sonra Ermənistan-Azərbaycan sülh danışıqları prosesində nə kimi yeniliklər gözlənilir?
“Rus sülhməramlılarının Qarabağı tərk etməsi Azərbaycan-Ermənistan sülh danışıqlarına elə bir ciddi təsir göstərməyəcək”
Məsələ ilə bağlı şərh verən “Alyans” Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin sədri, siyasi ekspert Abutalıb Səmədov “Bakı-Xəbər”ə şərhində “Rusiya sülhməramlılarının vaxtından əvvəl Azərbaycan ərazisini tərk etməsi bizim hamımız üçün çox böyük sevindirici hadisədir. “Bişkek bəyanatı”nda Putin bu gedişin siqnallarını vermişdi və demişdi ki, əslinə qalsa, bizim Qarabağda qalmağımız formal xarakter daşıyır, artıq ermənilər də, təmas xətti də, qarşı duran tərəflər də yoxdur, bu baxımdan, rus sülhməramlılarının Qarabağda yerləşməsi əhəmiyyətini itirib. O bəyanata baxmayaraq, təbii ki, müəyyən narahatlıqlarımız qalmışdı. Müxalifət də gecə-gündüz bəyan edirdi ki, rusların ümumiyyətlə getmək fikri yoxdur, orda hərbi baza yaratmaq istəyirlər, guya orda özləri üçün binalar, yataqxanalar, evlər tikirlər. Ancaq onların dedikləri yenə də olmadı. Məlum oldu ki, 10 noyabr 2020-ci ildə Skandinaviya sülhməramlılarının deyil, Rusiya sülhməramlılarının bölgədə yerləşdirilməsi barədə Azərbaycan Prezidentinin qəbul etdiyi və bizim də müdafiə etdiyimiz qərar çox düzgün qərar olub. Təbiidir ki, biz müxalifətdən üzrxahlıq gözləmirik, onlar əsl “siyasətçilər” kimi hərəkət edirlər, əvvəl proqnozlar verirlər, ittihamlar səsləndirirlər, sonra dedikləri yalan çıxanda da özlərini heç nə olmamış kimi aparırlar.
Bu hadisə sülh danışıqlarına necə təsir edə bilər?
Rus sülhməramlılarının Qarabağı tərk etməsi Azərbaycan-Ermənistan sülh danışıqlarına elə bir ciddi təsir göstərməyəcək. Bu addım artıq rusların vasitəçilik imkanlarını son həddə qədər azaldacaq. Çünki Rusiya sülhməramlıları çıxarmaqla Cənubi Qafqazda özünün mühüm təsir imkanını itirmiş oldu.
Əslinə qalsa, Rusiya artıq vasitəçilik funksiyasını itirmişdi, danışıqlarda Rusiyanın rolu, demək olar ki, yox idi. Çünki Ermənistan qəti şəkildə Rusiyanın vasitəçiliyini qəbul etmirdi. Ancaq rus sülhməramlılarının Qarabağda yerləşməsi müəyyən qədər rusları da bu prosesə qoşmağı məcburi edirdi.
Hansısa formada rusların da iştirakı sülh danışıqlarında zəruri idi. Artıq sülhməramlılar da çıxır, Ermənistan və Qərb qətiyyətlə Rusiyanı bu prosesdən uzaqlaşdırmaq istəyir və yalnız Qərb platformasına üstünlük verilməsini tələb edirlər. Azərbaycan hər yerdə danışıq aparmağa hazır olduğunu dəfələrlə bildirib. Yalnız bir şərt qoyub: vasitəçi tərəfsiz və ədalətli olmalıdır. Çox təəssüf ki, Qərb ölkələri bu tələblərə sona qədər cavab vermirlər. Açıq şəkildə Ermənistan mövqeyində durduqlarını öz imzaları ilə təsdiq ediblər. Bu səbəbdən Qazaxıstanın son təşəbbüsü təqdirəlayiq bir addımdır. Danışıqların Qazaxıstanda keçirilməsi sülh sazişinin imzalanmasını sürətləndirə bilər. Rusiyanın bu prosesdən çəkilməsi Qazaxıstanın əhəmiyyətini bir az da artırır. Əgər Ermənistan konstruktiv mövqe tutsa və Qazaxıstanda danışıqlar aparmağa razılıq versə, sülh sazişini bu il imzalamaq tamamilə realdır”-deyə A.Səmədov qeyd etdi.
A.Səmədov onu da vurğuladı ki, Ermənistan yalnız Qərb ölkələrinin iştirakı ilə keçirilən danışıqları qəbul etdiyini və danışıqların da məhz Vaşinqtonda, Brüsseldə və başqa bir Qərb şəhərində aparılmasını istəyirdi. A.Səmədovun sözlərinə görə, bu da, təbiidir ki, prosesi ləngidir və yəqin ki, bundan sonra da ləngitməkdə davam edəcək. Ermənistanın Gürcüstanda danışıqlar aparmaq barədə təklifimizi qəbul etmədiyini deyən A.Səmədov qeyd etdi ki, sərhəddə danışıqlar təklifimiz də, Türkiyənin vasitəçilik istəyi də onlar tərəfindən qəbul edilməyib. “Qeyd etdiyim kimi, Qazaxıstan prezidenti yeni bir platforma təklif edib ki, danışıqlar onun ölkəsinin ərazisində keçirilsin və çox güman, o təklif də qəbul olunmayacaq. Təbii ki, bu da sülh danışıqlarını ləngidən bir amildir. İkincisi, çox təəssüf ki, Qərb birmənalı şəkildə Ermənistanın mövqeyini müdafiə edir və Avropa siyasi birliyinin ötən il keçirilən Qranada sammitində onların imzaladığı bəyanat sülh danışıqlarına böyük zərbə vurdu. Bu səbəbdən Azərbaycan da Qərb platformasına ciddi etimad göstərmir. Paşinyanın son günlər atdığı addımlar, işğal altında olan kəndlərimizi qaytarmaq üçün erməniləri dilə tutması, şübhəsiz ki, müsbət hadisələrdir. Müəyyən qədər ümidləri artırır. Ancaq bu addımlar kifayət deyil, danışıqlarda konstruktiv mövqe tutulmalıdır və öz istəyini qəbul etdirmək siyasətindən imtina olunmalıdır. Növbədə yəqin ki, Rusiya sərhədçilərinin və 102-ci hərbi bazanın çıxardılması istiqamətində addımlar olacaq. Belə görünür ki, Rusiya hərbi iştirakını Cənubi Qafqazda nəyin bahasına olursa olsun saxlamaqda israr etməyəcək, yaxud Ukrayna məsələsini qurtarana qədər mövqelərini müəyyən qədər yumşaltmaq məcburiyyətindədir. Hələlik, Ukrayna müharibəsinin də sonu görünmür. Baxmayaraq ki, Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan kifayət qədər maraqlı bir sülh təklifi ilə çıxış edib. Ancaq Ukrayna onu qəbul etmək istəmir, ABŞ-ın yardımı da ləngiyir. Aprelin 20-də keçirilməsi planlaşdırılan səsvermə Nümayəndələr Palatasının mövqeyinin nədən ibarət olduğunu bir daha ortaya qoyacaq. Əgər Ukraynaya yardım üçün nəzərdə tutulan 60 milyard dollar barədə qərar qəbul olunsa, bu, təbiidir ki, bölgədə vəziyyəti dəyişəcək və Ukraynanın münasibəti də əvvəlki kimi qalmaqda davam edəcək. Ancaq yenə də yardım ləngisə, Ukraynanın qəbul etməyəcəyi hadisələr baş versə, bu, Ərdoğanın sülh təklifinə münasibəti də dəyişə bilər. Bir sözlə, keçmiş Sovetlər İttifaqı məkanında çox maraqlı hadisələr baş verir və bu hadisələrin reallaşmasında da Azərbaycan mühüm rol oynayır”-deyə A.Səmədov bildirdi.
İradə SARIYEVA
